Farmakologia cwiczenia 2-3.doc

Kopiowanie zalecone 2009 Hobbit & Leniwiec

Ćwiczenia II i III

Recepta – receptum ordinatio, formula medica – dokument prawny podpisany przez lekarza, zawiera pisemne polecenie dla farmaceuty dotyczący przyrządzenia i wydania leku, także pouczenie dla właściciela jak dawkować lek.

Rozporządzenia regulujące sprawy wystawiania i realizacji recepty regulują:

·          2002 r. – Dz.U. 187 pozycja 1567 i Dz.U. 240 pozycja 2052

·          rozporządzenie z dnia 09 maja 2003, Dz.U. 97 poz. 891 („W sprawie wystawiania przez lekarza weterynarii recept na produkty lecznicze lub leki recepturowe przeznaczone dla ludzi, które będą stosowane u zwierząt”)

Lekarz weterynarii ma prawo wytwarzać leki (w przeciwieństwie do lekarza medycyny), ale by to robić, musi mieć zezwolenie od odgórnego lekarza weterynarii wydane w porozumieniu z głównym inspektorem farmaceutycznym.

Przepisy w Polsce normują i podają całokształt zagadnień związanych z wytwarzaniem i kontrolą leków. Podają jednostki wag i miar do sporządzania recept. Recepta (pochodzi z łac. recipere = wziąć) w szerszym znaczeniu rozumiana jest jako przepis na sporządzenie leku. Wszystkie takie przepisy podawano kiedyś w języku łacińskim. Zaczynały się od słowa recipe (weź). Recepta + przepis = ile poszczególnych składników trzeba wziąć i co z nimi zrobić. Na całość przepisów mamy termin receptum = to co wzięte. Później wprowadzono słowo recepta (l.mn. od słowa receptum), które przeszło do języka polskiego.

Recepta dzieli się zasadniczo na dwie części:

·          część po łacinie - skierowana do farmaceuty – wyjaśnia sposób przyrządzania i wydania leku,

·          część po polsku - informacja dla właściciela opisująca stosowanie i dawkowanie leku.

Zasadniczo wydaje się jeden egzemplarz recepty, ale leki przeznaczone do stosowania u zwierząt, których tkanki lub produkty są przeznaczone do spożycia przez ludzi oraz w przypadku recept na preparaty odurzające lub psychotropowe recepty powinny być wystawiane wraz z kopią, która zostaje ona u lekarza wystawiającego receptę na wypadek kontroli lub jakichś problemów.

Rozporządzenie ministra zdrowia traktuje mi o:

·          przypadkach gdy lekarz wet. wystawia recepty na produkty lecznicze lub leki recepturowe mające zastosowanie u ludzi, które będą stosowane u zwierząt,

·          oznakowaniu, trybie i sposobie wystawiania recept na leki przeznaczone dla ludzi, które będą stosowane u zwierząt w sytuacji, gdy brak odpowiednika weterynaryjnego dopuszczonego do obrotu.

Jest tu wzór recepty, określone sposoby zaopatrywania w druki recept, sposoby kontroli wystawiania i kontroli recept oraz przepisów leków i ich zastosowania. Skośna zielona linia na blankiecie i skróty „WET” i „WET-KARENCJA” to cechy charakterystyczne dla recept dla lek. wet.

Oznakowania:
Rozporządzenie dopuszcza stosowanie u zwierząt leków przeznaczonych dla ludzi pod następującymi warunkami:

1.      Brak odpowiedniego leku dopuszczonego do obrotu dla danego gatunku zwierząt lub dla innych gatunków zwierząt.

2.      Lek zostanie użyty wyłącznie przez lekarza wet. przy wykonywaniu praktyki lekarsko‑weterynaryjnej.

3.      Na recepcie lek. wet. dokona adnotacji: ad usum proprium = do użytku własnego.

4.      Lek. wet. nie może gromadzić tego leku - zapas leków nie może przekraczać ich 14‑dniowego średniego zużycia.

5.      Zgromadzone leki będą przechowywane zgodnie z wymaganiami.

6.      Użycie leków zostanie udokumentowane zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego.

W blankiety zwykłych recept zaopatrujemy się w hurtowniach farmaceutycznych leków weterynaryjnych, recepty na substancje psychotropowe oraz odurzające wydawane są przez oddziały wojewódzkiego oddziału NFZ.

Kontrola recept to obejmuje:

·          zgodność treści recepty z dokumentacją zgromadzoną,

·          zasadność stosowania i prawidłowość stosowania,

·          prawidłowe udokumentowanie stosowania leków,

·          sprawdzenie okresu karencji.

(5)

(4)

(3)

(1)

(2)

Części recepty:

I. Inscriptio

II.    Nomen aegroti

III.  Praepositio s. Invocatio

IV.   Praescriptio s. Ordinatio

V.     Subscriptio

VI.   Signatura

VII. Nomen medici

Część I – INSCRIPTIO (1)

·          w prawym górnym rogu – skróty „WET” i „WET-KARENCJA”,

·          w lewym górnym rogu – miejsce na pieczątkę kliniki lub na imienną pieczątkę lekarza weterynarii,

·          odnoście skrótów: symbol „WET” skreśla się w przypadku wystawianiu recepty na leki przeznaczone do stosowania u zwierząt, których tkanki lub produkty przeznaczone są do spożycia przez ludzi - pozostaje nieokreślony symbol „WET-KARENCJA”; jeśli skreślamy symbol „WET-KARENCJA” to wiadomo, że lek przeznaczony jest dla zwierząt, których tkanki i produkty nie będą przeznaczone do spożycia przez ludzi.

Część II – NOMEN AEGROTI (2)

·          dane właściciela – imię i nazwisko, adres

·          szczegółowy opis pacjenta – gatunek, płeć, wiek, umaszczenie itp.

Część III – PRAEPOSITIO S. INVOCATIO (3)

·          Rp. = recipe - to znaczy „weź” - po nim następuje przepis sporządzony przez lek. wet. przeznaczony dla farmaceuty; w szczególnych przypadkach lek. wet. może dopisać zwroty: cito! = spiesznie, statium = na poczekaniu, citissime = natychmiast. Robi się tak, gdy realizacja recepty musi nastąpić bezzwłocznie.

·          Na jednym blankiecie można zapisać tylko jeden lek recepturowy, czyli wykonywany w aptece i aż do 5 preparatów gotowych.

·          Aby poszczególne zapisy nie zlewały się w całość oddzielamy je za pomocą krzyża Świętego Andrzeja (czyli zwykłego znaczka „#”).

Część IV – PRAESCRIPTIO S. ORDINATIO (4)

·          Zawiera nazwy środków leczniczych wchodzących w skład przepisanego leku oraz ich ilość.

·          W przypadku leku recepturowego nazwy środków leczniczych piszemy w dopełniaczu np. atropini. Wyjątkiem od tej zasady jest przepisywanie recept na preparaty gotowe - piszemy je w pierwszym przypadku, czyli tak jak jest na opakowaniu. Każdy składnik recepty piszemy w nowym wierszu rozpoczynając go wielką literą - zwłaszcza nazwy związków chemicznych czy surowców roślinnych.

·          Margines z prawej strony to tzw. taksa laborum = taksa laboratoryjna - farmaceuta tu dokonuje swych obliczeń, lek. wet. nie powinien niczego tu zapisywać.

·          Powinno się zachować także margines z lewej strony – kolejne wiersze rozpoczynamy od miejsca za kropką skrótu „Rp.”

W części 5. już nie musimy zachowywać lewego marginesu. Jeżeli nazwa środka jest zbyt długa, wtedy jeden z wykazów możemy przenieść do kolejnego wiersza, ale pisanie rozpoczynamy od połowy wiersza. Najczęściej ilość leków podaje się w gramach cyframi arabskimi, przy czym nie stosuje się skrótu g, a wiec poszczególne zapisy oznaczają:

W przypadku zastosowania innych jednostek, np. kropel, musimy to zaznaczyć.

gtt. 20 = 20 kropel

Aq. pur. 5 ml

Insulini crystalisati 800 j.m./10 ml (j.m. = rozpuszczalne w rozpuszczalniku; i.u. = international unit)

Zwyczajem jest pisać środki w kolejności :

·          basis (remedium cardinale) - główny lek, działa najsilniej (np. pepsyna w nalewce poprawiającej apetyt)

·          remedium adiuvans – lek wspomagający lek podstawowy (np. Acidi hydrochloridi dil. w ww. nalewce)

·          corrigens – środek poprawiający smak i zapach (np. Rubi idaei sir. - syrop malinowy)

·          vehiculum (constituens) - nielecznicza substancja która pełni rolę podstawy (np. rozpuszczalnika) i nadaje lekowi postać – vehiculum w przypadku leków o postaci stałej, constituens w przypadku postaci płynnej

Jeśli jest przepisana większa ilość leków, to zanika różnica między lekiem głównym a wspomagającym. Zakładamy, że działają zespołowo. Pozostaje jednak substancja czynna, podstawa, czyli rozpuszczalnik (aqua, wazelina biała, talk). (???) Jako środki poprawiające smak i zapach używane są cukier (np. mleczny - laktoza) i olejki eteryczne lub syropy.

Pamiętać musimy o tym, że albo piszemy substancje odmieniając je przez przypadki albo stosujemy skróty. Nie możemy tworzyć jednak własnych skrótów, żeby uniknąć nieporozumień - stosujemy te już znane. Jeżeli w recepcie przepisano kilka środków po kolei, rozpoczyna się od wspólnej nazwy botanicznej lub chemicznej - wystarczy ten człon napisać przy pierwszym środku, a przy następnych dać tylko odnośniki, np. althaec folii i ...