BLONICA (Diphteria)
Etiologia: Maczugowiec błonicy (Corynebacterium diphteriae) – G + pał.
Patogeneza:
· zm. miejscowe: gł. w gardle, krtani i nosie, rzadziej na skórze, spojówkach i bł. śl. narz. płc., połączone z odczynem zapalnym o char. wysiękowo-włóknikowym. Charakterystyczne jest powstanie błon rzekomych;
· zm. ogólne: zależą od działania egzotoksyny, która ma powinowactwo gł. do UN (układ b-t-p serca, nadnercza, demielinizacja Obw.UN).
Epidemiologia:
zakażenie gł. drogą kropelkową, bezpośr. kontakt, przez uszkodzoną skórę;
źródłem zakażenia może być chory lub nosiciel;
okres wylęgania 2-6 dni;
okres zaraźliwości 1-2 dni przed wyst. obj. i do uzyskania „–” wyników bad. lab..
Obraz kliniczny:
· błonica gardła
Ø postać umiejscowiona – u dorosłych, obraz anginy nieżytowej lub włóknikowej, zaczerwienienie, obrzęk migdałków, zwykle samoistnie ustępuje;
Ø postać zatokowa – obraz anginy paciorkowcowej, białawe naloty na migdałkach, po usunięciu krwawi, obrzmiałe okol. węzły, gor. do 38°C, blady, HR nieproporcjonalnie do temp., mdły zapach z ust;
Ø postać postępująca – naloty szerzą się poza migdałki, mogą szerzyć się w kierunku krtani (obraz krupu wtórnego), cięższy stan og., ból gardła, trudności w połykaniu (uszkodzenie n. IX, X), okol. węzły chł. duże i bolesne, temp. 39-40°C, tętno bardzo szybkie, porażenie podniebienia miękkiego, białkomocz, zab. pracy serca;
Ø postać toksyczna – ciężka, rokowanie niepewne, naloty na migdałkach tworzą jednolitą błonę, kolor brudno-szary lub zielonkawy, gnilny zapach z ust, stan og. ciężki, blady, podkrążone oczy, tętno szybkie i słabo wypełnione, skóra wilgotna, temp. 38-40°C, apatia, szyja Nerona (powiększenie węzł. chł. ® wyrównanie zarysów szyi), uszk. mięśnia sercowego (pow. sylwetki, głuche tony, szmer skurczowy, zab. rytmu i przewodnictwa), porażenie nn. obw., przez 2-3 mies. ryzyko nagłego zgonu!
Ø postać hipertoksyczna – dołączają się zab. hematologiczne: granulocytopenia, obj. skazy krwotocznej (uszk. szpiku i nacz. włos.), zgon zwykle w 7-10 dniu choroby.
· błonica krtani (dławiec, krup) – bardzo rzadka, szczeg. niebezp. u dzieci, błony rzekome na wewn. pow. krtani, kaszel szczekający, chrypka, bezgłos, duszność, niepokój, pozostałe obj. jw.
· błonica nosa – postać izolowana gł. u niemowląt, wydzielina śluzowo – krwista z nosa, zwykle bez gorączki, nadżerki w okol. nozdrzy, zwykle niepowikłana;
· błonica skóry – rzadko w klimacie umiark., zakażenie przyranne, wysztancowane, płaskie owrzodzenia, brzeg zwykle podminowany, gojenie powolne, częściej powikł. toks..
Rozpoznanie:
nieproporcjonalnie ciężki stan w stosunku do stwierdzonych zmian, decyduje wynik bad. lab..
Różnicowanie:
anginy, mononukleoza zak., ostre podgłośniowe zap. krtani.
Leczenie:
· zawsze sur. p/błonicza: bł. nosa – 10-20 tys.j., bł. krtani – 20-40 tys.j., bł. gardła 20-60 tys.j.
· penicylina 1-3 mln.j./d, erytromycyna 20-50 mg/kg, co 6h, przez 7-10 dni;
· witaminy: C, B1, B2, B6, B12
· rzadko GKS (przewaga obj. hiperergicznych);
· intubacja, wspomaganie oddechu w razie potrzeby;
Zapobieganie:
obowiązkowe szczepienia wg kalendarza szczepień:
Ø DTP s.c. – 2 mż, przełom 3-4 mż, 5 mż, 16-18 mż,
Ø DT s.c. – 6 rż. (1 dawka przypominająca)
Ø Td s.c. – 14 rż., 19 rż.
szczepienia osób z grup podwyższonego ryzyka:
Ø prac. sł. zdr., osoby z możliwą stycznością z błonicą (np. celnicy, turyści itp), osoby 20-29 lat ze wschodnich województw przygranicznych
szczepienia zalecane:
Ø dorośli co 10 lat
kasiula264