WŚCIEKLIZNA
RABIES
- wścieklizna występuje wśród ssaków
- patogenny jest tzw. wirus uliczny występujący wśród dzikich zwierząt
· występowanie :
- wścieklizna jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie (poza Australią i niektórymi wyspami)
· źródło zakażenia :
- dziki lis :
® jest głownym przenosicielem i rezerwuarem wirusa w krajach europejskich
® pokąsane przez niego zwierzęta dzikie, lub domowe mogą stać się źródłem zakażenia dla człowieka
- nietoperze :
® nietoperze jaskiniowe (droga kropelkowa)
® nietoperze wampiry żywiące się krwia zwierząt w krajach obu Ameryk
- nie udowodniono przenoszenia przez :
® drobne gryzonie jak szczur, mysz, wiewiórka (choć niekiedy izolowano u nich wirusa)
- człowiek :
® brak dowodów zakażania się drogą naturalną (tj. przez ślinę) od chorego człowieka
® udokumentowano przeniesienie wścieklizny poprzez przeszczep rogówki od osoby chorej
® nie są znane przypadki zakażenia drogą wertykalną i przez karmienie mlekiem
· drogi zakażenia :
- najczęściej wprowadzenie wirusa do rany wraz ze śliną w czasie pokąsania przez chore zwierze
- zanieczyszczenie materiałem zakażonym (szczególnie śliną, lub mózgiem) uszkodzonej skóry, spojówek, lub błon śluzowych
- droga kropelkowa po wejściu do jaskini w której znajdują się chore nietoperze
- dotykanie, głaskanie, przenoszenie chorego, lub martwego zwierzęcia wyjątkowo rzadko może być drogą zakażenia
ETIOLOGIA:
· wirus wścieklizny :
- wirus RNA z rodziny Rhabdoviridae
- wsciekliznę u ludzi wywołują serotypy Makola i Dawenhage
- pozostałe serotypy (CVS, Lagos) nie wywołują wścieklizny u ludzi
PATOGENEZA:
replikacja w miejscu wniknięcia
poprzez aksoplazmę włókien nerwowych
OUN
replikacja
(gł. istota szara)
wzdłuż włókien eferentnych
do tkanek obwodowych
(tj. ślinianki, płuca, nerki, ndnercza, skóra itp.)
- wirus pojawia się w ślinie na kilka dni przed wystąpieniem objawów
OBRAZ KLINICZNY:
- do wystąpienia objawów choroby dochodzi u ok. 15% pokąsanych prze chore zwierzę, najczęściej w przypadkach dużej ekspozycji (rany głebokie twarzy, szyi, klatki piersiowej i narządów płciowych)
· postacie kliniczne :
- postać pobudzeniowa
- postać porażeniowa
- często postać pobudzeniowa przechodzi w postać porażeniową
OKRES WYLĘGANIA :
- waha się w szerokich granicach :
® najkrócej trwa 10 dni
® zwykle 1 – 3 miesięcy
- być może czas tego okresu zależy od dawki wirusa i od odległości miejsca wniknięcia od OUN
OKRES OBJAWÓW ZWIASTUNOWYCH :
- trwa 1 – 4 dni
- różne sensacje w miejscu wniknięcia wirusa :
® mrowienie
® parestezje
® piecznie
® ból
- stany podgorączkowe, lub gorączkowe
- bóle w okolicy potylicznej
- złe samopoczucie
- nudności i wymioty
OKRES PEŁNYCH OBJAWÓW :
· zaburznia psychiczne :
- pobudzenie psychoruchowe
- niekiedy omamy wzrokowe i słuchowe
· nadwrażliwość na dźwięki i światło :
- nawet niewielki bodziec może wywołać napad drgawkowy ze skurczami mięśni karku (opisthotonus), mięśni połykowych i oddechowych
· hydrofobia :
- na widok, lub odgłos lejącej sięwody występuje skurcz mięśni połykowych, a nawet mogą się pojawić drgawki uogólnione
- wystęuje niemal wyłacznie w postaci pobudzeniowej wścieklizny
- objawy towarzyszące :
® uczucie lęku i podniecenia
® niemiarowość oddechowa i krążeniowa
® RR
- niekiedy okres pobudzniowy może w ogóle nie wystąpić, lub mieć łagodny przebieg (cicha wścieklizna)
- nierzadko przebieg niewiele rózni się od zapalenia mózgu o innej etiologii wirusowej
BADANIA DODATKOWE :
· badanie płynu mózgowo – rdzeniowego :
- niewielka cytoza jednojądrowa ze ilości białka
- obraz może być prawidłowy
ROZPOZNANIE:
· wywiad :
- chorzy czasem ukrywają styczność ze zwierzęciem np. kłusownicy
· wykrywanie wirusa :
- w bioptacie tkanki mózgowej, lub we włóknach nerwowych wycinka skóry metodą immunofluorescencji bezpośredniej
- w przypadkach wątpliwych próba biologiczna
RÓŻNICOWANIE:
· inne wirusowe zapalenia mózgu
LECZENIE:
· lecznie objawowe :
- zapaewnienie choremu bezwzględnego spokoju
- leczenie wyrównawczo – objawowe
- leczenie na OIOM
- leczenie zwiotczające w czasie okresu pobudzenia
- wspomagany, lub kontrolowany oddech w okresie porażeniowym
POWIKŁANIA:
·
ROKOWANIE:
· wystąpienie objawów wścieklizny nieuchronnnie prowadzi do zgonu
PROFILAKTYKA:
ZAPOBIEGANIE PO EKSPOZYCJI :
· postępowanie ze zwierzęciem podejrzewanym o chorobę :
- w każdym przypadku ekspozycji należy dążyć do schwytania podejrzanego o wściekliznę zwierzęcia
- należy je dostarczyć do badania i obserwacji lekarzowi weterynarii, lub poinformować weterynarza o miejscu przebywania zwierzęcia
- jeśli jest to konieczne zwierzę należy zabić i dostarczyć do pracowni celem wykonania badań
- dowód szczepienia psa przeciw wścieliznie nie może być powodem zaniechania postępowania zapobiegawczego
· postęowanie z raną po pokąsaniu :
- ranę kilkakrotnie przemyć roztworem wody z mydłem, a następnie odkazić za pomocą środków chemicznych
· uodpornienie czynne i bierne :
- uodpornienie czynne :
® polega na podaniu szczepionek przeciwko wściekliznie
® obecnie używa się szczepionek produkowanych z hodowli tkankowej i komórkowej
® szczepionki podaje się w dniu 0, 3, 7, 14, 30 i 90
® cykl skrócony w dniu 0, 7, 21 (2 + 1 + 1)
® wyłącznie uodpornienie czynne stosuje się u osób nie pokąsanych
- uodpornienie bierne :
® nie u osób szczepionych wcześniej przeciw wściekliznie
® stosuje się mozliwie jak najwcześniej od momentu ekspozycji, zwykle równolegle, lub nawet przed rozpoczęciem uodparniania czynnego
® gammaglobulina, lub surowica oparte na surowicy koni hiperimmunizowanych zwykle w dawce 40 j.m./kg m.c. metodą Beresedki w pierwszej dobie
® w przypadkach cieżkich dawkę można powtórzyć w drugiej dobie
® surowica ludzi specjalnie immunizowanych (HIRIG) w dawce 20 j.m./kg
- interferon wywołuje powstawanie przeciwciał parę dni wcześniej niż po szczepionkach (już w końcu pierwszego tygodnia)
-...
kasiula264