Historia.doc

1 września 1939 roku na Polskę napadły wojska niemieckie, zaś 17 września armia radziecka. Polskie instytucje państwowe, w tym Bank Polski, ewakuowały się do Europy Zachodniej. Ziemie polskie pod okupacją radziecką włączono wkrótce do ZSRR i wprowadzono tam do obiegu ruble. Część ziem zajętych przez wojska niemieckie włączono do Rzeszy (m.in. Śląsk, Wielkopolskę i Pomorze), tam w obiegu znalazła się wkrótce marka niemiecka (Reichsmark). Na pozostałych terenach państwa polskiego niemieckie władze okupacyjne utworzyły w październiku 1939 roku tzw. Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie.
   W Krakowie powołano też do życia Bank Emisyjny w Polsce (co ciekawe, w nazwie banku zachowano słowo “Polska”, które znikło z innych nazw administracyjnych.). Pierwszymi banknotami niemieckich władz okupacyjnych były 100-złotówki przedwojenne z emisji 1932 i 1934 z czerwonym ukośnym nadrukiem w ramce “Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete” (Generalne Gubernatorstwo dla zajętych terenów polskich). Banknoty te wprowadzono do obiegu na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora Hansa Franka z 29 stycznia 1940 roku.
   Od 1 lutego 1940 straciły ważność przedwojenne banknoty o nominale 100 zł (emisje 1919, 1932 i 1934) oraz 500 zł (z 1919roku). Pozostałe banknoty przedwojenne pozostały w obiegu do maja 1940 roku, 20 maja 1940 straciły też ważność przedrukowane 100-złotówki. Nadruki te były zresztą często fałszowane, z tym że rozróżnia się fałszerstwa historyczne, na szkodę obiegu pieniężnego pod okupacją (które mają pewną wartość kolekcjonerską) oraz fałszerstwa powojenne, na szkodę zbieraczy (100 zł bez nadruku jest banknotem dość popularnym, w przeciwieństwie do oryginalnych przedruków).
   Pierwsza seria banknotów okupacyjnych ukazała się z data 1 marca 1940 i obejmowała nominały 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 500 zł. Banknoty 1, 2, 5, 10, 20 i 100 zł wzorowano na banknotach przedwojennych, z tym że usunięto z nich wszelkie elementy o wymowie patriotycznej, jak godła, zaś portrety bohaterów narodowych zastąpiono wizerunkami anonimowych ludzi lub ornamentami i cyframi. Banknot 50 zł był wzorowany na bilecie Banku Polskiego z 1936 nie wprowadzonym do obiegu, natomiast 500 zł, z portretem górala (któremu pięćsetka przez lata zawdzięczała nazwę potoczną) wykonano “od nowa”, na podstawie projektu Leonarda Sowińskiego. “Góral” był dość często fałszowany, najbardziej znane są fałszerstwa wykonane przez wywiad brytyjski. W banknoty te zaopatrywano m.in. “Cichociemnych” – skoczków spadochronowych zrzucanych do okupowanej Polski.
   Na wszystkich banknotach z 1940 roku widniał podpis prezesa Banku Emisyjnego Feliksa Młynarskiego, stąd okupacyjne złotówki zwano potocznie “młynarkami”. Druga emisja “młynarek” weszła do obiegu z datą 1 sierpnia 1941, z tym że zawierała tylko nominały 1, 2, 5, 50 i 100 zł, nieznacznie zmodyfikowane w stosunku do wersji z 1940 roku.
   W obiegu na terenie GG były też marki wydane przez Reichkreditkasse. Były to pieniądze specjalnie przygotowane do obiegu na terenach okupowanych, inne niż marki Banku Rzeszy (Reichsbank), kursujące w Niemczech. Marki z Reichskreditkasse o nominałach 50 fenigów oraz 1, 2, 5, 20 i 50 marek były równoprawnym środkiem płatniczym ze złotówką, w proporcji 1 marka za dwa złote. Poza GG, były one w obiegu w m.in. okupowanej Norwegii, Grecji, Jugosławii i Protektoracie Czech i Moraw.
   Złotówki okupacyjne Banku Emisyjnego straciły ważność 10 stycznia 1945 roku na mocy dekretu PKWN. Władze tworzącej się Polski Ludowej wymieniały je na nowe pieniądze w proporcji 1 za 1 zł, ale tylko w ilości 500 zł na osobę. Stąd tez w rękach ludności pozostało sporo tych pieniędzy i są one dziś dość popularne. Rzadsze są jedynie 1, 2, 5 i 500 zł z 1940 roku oraz 100 zł z oryginalnymi przedrukami.