Archeion 106.pdf

ARCHEION

CVI

PERIODICAL DEVOTED TO ARCHIVAL QUESTIONS

ORGAN OF THE POLISH

STATE ARCHIVES HEAD OFFICE

REVUE D’ARCHIVES

PUBLIÉE PAR LA DIRECTION GÉNÉRALE

DES ARCHIVES D’ÉTAT EN POLOGNE

REDAKCJA

Adam Baniecki, Andrzej Biernat, Eugeniusz Borodij, Anna Czajka, Anna Demko (sekretarz),

Jacek Krochmal, Anna Laszuk, Daria Nał˛cz (redaktor naczelna), Ewa Rosowska,

Władysław St ˛ pniak, Krzysztof Stryjkowski, Janusz Tandecki, Przemysław Wojciechowski

Projekt okładki: Krzysztof Feder

Tłumaczenia streszcze´:

Agnieszka Kub´ w (j. angielski)

André Louchin (j. francuski)

Katarzyna Jagiełło (j. rosyjski)

Korekta: Ewa Stempniewicz

ISSN 0066-6041

ADRES REDAKCJI

00–950 Warszawa, Wydział Wydawnictw, ul. Długa 6

tel./fax (0 prefiks 22) 831–17–36, 635–92–15

e-mail: editions@archiwa.gov.pl

http://www.archiwa.gov.pl

Printed in Poland

Wydanie I. Nakład 500 egz.

Ark. wyd. 26,7, Ark. druk. 21,5

Skład i łamanie: Andytex

Druk i oprawa: Archiwum Pa´ stwowe w Przemy´lu

37–700 Przemy´l, ul. Lelewela 4, tel. (0 prefiks 16) 670-35-38

e-mail: archiwumprzemysl@c-net.pl

ARCHEION, T. CVI

WARSZAWA 2003

SPIS TRE ´ CI

Rozproszone dziedzictwo

Wojciech K o w a l s k i Repatriacja d´ br kultury w sytuacji cesji terytorialnej

i rozpadu pa´ stw wielonarodowych ........................................................................... 5

Władysław S t ˛ p n i a k Tradycyjne metody rozstrzygania mi˛dzynarodowych

spor´ w archiwalnych ................................................................................................... 38

Patricia K e n n e d y G r i m s t e d Dwukrotnie zrabowane i nadal z dala od ojczyzny.

Losy trzech bibliotek słowia´ skich przej ˛ tych przez nazist´ w w Pary˙u ................ 47

Ewa R o s o w s k a Losy polskich archiwali´ w na ziemiach wschodnich

II Rzeczypospolitej (1939–1945) ................................................................................ 85

Dariusz M a t e l s k i Straty polskich d´ br kultury w wojnach ze Szwecja˛

w XVII i XVIII wieku oraz pr´ by ich restytucji ....................................................... 118

Sławomir F i l i p o w i c z Archiwalia Suwalszczyzny — zas´ b rozproszony ................ 139

Władimir P. K o z ł o w, Natalia S. L e b i e d i e w a Do historii poszukiwa´

oryginału „Mazurka Da ˛ browskiego” .......................................................................... 161

Archiwa za granic˛

Irina M a t i a s z Archiwistyka na Ukrainie: nowy etap rozwoju .................................... 183

Władimir A d a m u s z k o Organizacja archiw´ w na Białorusi ...................................... 191

Etyka zawodowa

Lajos K ö r m e n d y Mentalno´´ i to˙samo´´, archiwa a społecze´ stwo — przypadki

Europy ´ rodkowej ....................................................................................................... 207

Polonika

Roman S t e l m a c h Polonika i silesiana w zespole „Archiv ˇ eské Koruny”

wStátnim Ustˇednim Archivie w Pradze ................................................................... 223

Zuzana K o l l á rová Dokumenty polskiej proweniencji w Pa´ stwowym Archiwum

Powiatowym w Popradzie z okresu zastawu polskiego w latach 1412–1772 .......... 231

Jerzy G a u l Polonika z lat 1772–1918 w Krajowym Archiwum Karyntii

w Klagenfurcie ............................................................................................................ 238

Spis tre´ci

Recenzje i noty bibliograficzne

Johanna W e i s e r Geschichte der Preussischen Archivverwaltung und ihrer Leiter. Von

den Anfängen unter Staatskanzler von Hardenberg bis zur Auflösung im Jahre 1945 ,

Böhlau Verlag, Köln–Weimar–Wien 2000 ( Jerzy Grzelak ) ...................................... 249

Kancelaria Wielkich Mistrz´w w Malborku. Katalog Wystawy 15 czerwca

— 15 sierpnia 2001 , oprac. Janusz Trupinda, Muzeum Zamkowe

w Malborku 2001 ( Janusz Grabowski ) ...................................................................... 270

Archiwa Ko´cioła katolickiego w Polsce. Informator, oprac. Maria D˛bowska,

Wydawnictwo JEDNO ´ ´ , Kielce 2002 ( Ks. Mieczysław R´˙a´ski ) ........................ 272

Lucyna H a r c Samuel Bieniamin Klose (1730–1798). Studium

historiograficzno-´r´dłoznawcze , Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,

Wrocław 2002 ( Roman Stelmach ) .............................................................................. 275

Przegl˛ d czasopism

„Otieczestwiennyje Archiwy”, 2000, nr 4–6( El˙bieta Wierzbicka ) ............................... 279

„Archivaria”, 2000, nr 49–50; 2001, nr 51–52 ( Aleksandra Czapelska ) ........................ 287

„Archivalische Zeitschrift”, t. 84, 2001 ( Jerzy Grzelak ) ................................................. 297

„Nordisk Arkivnyt”, r. 46, 2001, nr 1–4( Wojciech Krawczuk ) ...................................... 305

„Archives”, t. 26, 2001, nr 105 ( Aleksandra Czapelska ) ................................................ 307

„Izwestija na Dyr˙awnite Archiwi”, t. 70, 71, 72, 73 ( Małgorzata Ko´ka ) ................... 308

Kronika

Kronika za rok 2002 ......................................................................................................... 313

Jubileusze

Jubileusz 50-lecia pracy Czesława Margasa w Archiwum w Jeleniej G´ rze

( Ivo Łaborewicz ) .......................................................................................................... 337

Bibliografie

Wydawnictwa Naczelnej Dyrekcji Archiw´ w Pa´ stwowych .......................................... 339

Table of contents ............................................................................................................... 343

Table des matiers ............................................................................................................... 345

..................................................................................................................... 347

ROZPROSZONE DZIEDZICTWO

ARCHEION, T. CVI

WARSZAWA 2003

WOJCIECH KOWALSKI

(Katowice, Warszawa)

REPATRIACJA D ´ BR KULTURY

W SYTUACJI CESJI TERYTORIALNEJ I ROZPADU

PA ´ STW WIELONARODOWYCH 1

´ ledza˛c uwa˙nie nowsza˛ histori ˛ Europy, zauwa˙y´ mo˙na, ˙ew´r´ dr´ ˙nego

rodzaju problem´ w, dotycza˛cych dziedzictwa kulturalnego, wyra´na˛ odr ˛bno´´

wykazuje repatriacja d´ br kultury jako nast ˛ pstwo cesji terytorialnych lub rozpadu

pa´ stw wielonarodowych. Organizmy pa´ stwowe tego rodzaju od wiek´ w przeja-

wiałyskłonno´´ do gromadzenia w swych stolicach najcenniejszych dzieł sztuki

i pi´miennictwa, stanowia˛cych dorobek kulturowy cz ˛sto wielu narod´ w zamiesz-

kuja˛cych na podlegaja˛cych im terytoriach. Zbiory te, przechowywane od dawna

w lokalnych sanktuariach i stolicach likwidowanych pa´ stw, pełniły w swym

tradycyjnym miejscu wa˙ne funkcje jednocza˛ce i identyfikuja˛ce dla miejscowych

społeczno´ci. Przenoszone, w miar ˛ przybywania nowych terytori´ w, do wielkich

centralnych muze´ w zmieniały jednocze´nie swa˛ rol ˛. Pokazywałyr´ ˙norodno´´

kulturowa ˛ budowanych imperi´ w, ale miały te˙ cz ˛ sto symbolizowa´ dominacj ˛

nad podbitymi ludami i wchłoni ˛ tymi krajami. Nic wi ˛ c dziwnego, ˙e z chwila ˛

uzyskiwania niepodległo´ci kraje takie szybko upominały si ˛ o swoje utracone

dziedzictwo, wykazuja˛c zwykle w tych staraniach wielki up´ r i determinacj ˛.

W cia˛gu ostatnich 150 lat mo˙emy wyra´nie wyr´ ˙ni´ cztery okresy intensyw-

nych regulacji w tym zakresie. Prologiem był konflikt włosko-austriacki, si ˛ gaja ˛ cy

pocza˛tku drugiej połowy XIX stulecia. Dwie nast ˛pne regulacje stały si ˛ elementem

budowy nowego porza˛dku po obu wojnach ´wiatowych, czwarta za´ rozpocz ˛ła si ˛

wraz ze zmianami politycznymi w Europie Centralnej i Wschodniej oraz na terenie

byłego ZSRR. Okres ten trwa praktycznie do dzi´ i po zako´ czeniu wojny obja˛ł

tak˙e pa´ stwa wyrosłe na obszarze podzielonej Jugosławii.

Analizuja˛c wspomniane wydarzenia, a szczeg´ lnie wysuwane przy tej okazji

postulaty i zawierane umowy, mo˙na dostrzec prawidłowo´ci, daja˛ce si ˛ okre´li´

jako stosowanie pewnych wyra´nie sprecyzowanych zasad. Przyjrzyjmy si ˛ zatem

1 Artykuł ten jest uaktualniona˛ wersja˛ tekstu opublikowanego w formie odr ˛bnego studium przez

PISM w 1998 r., a tak˙e w wersji angielskiej pod tytułem: Repatriation of Cultural Property Following to

Cession of Territory or Dissolution of Multinational States , [w:] „Art. Antiquity and Law” 2001, vol. VI,

issue 2 (Kluwer Law International).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: