PRAWOPODATKOWE-wszytskiewyklady.doc

ŹRÓDŁA PRAWA PODATKOWEGO :

1.Konstytucje , która odnosi się wprost do zagadnień podatkowych art. 84, 217.

Wynikają z tego 3 zasady:

1. Zasada równości – równość wobec prawa.

2. Zasada powszechności – obowiązek dla wszystkich.

3. Zasada ustawowej regulacji – regulacje ustawowe dotyczą wprowadzenia obciążeń podatkowych.

Ar. 217.  określa jakie elementy konstrukcji podatku mają zostać określone w drodze ustawy ( podmiot, przedmiot, stawka) pominięto natomiast podstawę.

2. Ordynacja podatkowa ust. z 29.08.1997

Zawiera przepisy dotyczące:

- zagadnień ogólnych

- organów podatkowych

- odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

- postępowanie podatkowe oraz czynności kontrolne

3.Przepisy materialnego prawa podatkowego.

Trzy ustawy dotyczące podatków dochodowych

4.Ustawa o kontroli skarbowej z 1998 roku.

5. Ustawa o samorządowym kolegium odwoławczym.

PODATEK

Art.6. ordynacji podatkowej

Jest to świadczenie o charakterze publiczno prawnym, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne, ekwiwalentne, pieniężne na rzecz Skarbu Państwa czy jednostki samorządu terytorialnego. Jest to świadczenie wynikające z ustawy podatkowej. Jest to świadczenie o charakterze ogólnym.

- Świadczenie o charakterze publiczno-prawnym - tzn. ,że obowiązek podatkowy istnieje niezależnie od woli podatnika. W niektórych przypadkach ustawodawca przewidział odpowiedzialność solidarną.

-Świadczenie nieodpłatne -  tzn. , że fakt uiszczenia podatku nie upoważnia nas do żądania jakiegokolwiek zachowania się organu podatkowego.

Podatek jest formą daniny publicznej.

OPŁATY dzielimy na:

1. opłaty za korzystanie z urządzeń użyteczności publicznej

2. opłaty za usługi w rozumieniu usług świadczonych przez organy administracji publicznej.

3. opłaty ekologiczne.

Ad.1. Opłaty za przejazd środkami komunikacji lokalnej, opłaty za wstęp do zoo , basen miejski. Opłata nie pokrywa kosztów użytkowania obiektu.

Ad.2. Opłata paszportowa, opłaty probiercze, opłaty legalizacyjne, opłata skarbowa np. za zawarcie związku małżeńskiego.

Ad.3. Opłata za zanieczyszczenie środowiska.

Cła i należności celne są również pewną formą podatku.

- Przymusowość -  tzn. ,że nawet przed terminem płatności istnieje możliwość zabezpieczenia podatkowego na majątku podatnika jeżeli zachodzi uzasadniona obawa co do zapłaty podatku. Od  01.09.2005 nowe brzmienie art.33 ordynacji podatkowej, ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomościach art.34 i następne. Zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych ( powyżej 10 tysięcy ) art. 41 i następne.

Ustawa z 1996 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

- Świadczenie bezzwrotne- tzn. , że raz uiszczony podatek nie podlega zwrotowi, chyba że mamy doczynienia z nadpłatą. PIT 4 – to jest zaliczka na podatek dochodowy osób fizycznych.

- Świadczenie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego – podatek od czynności cywilno-prawnych cywilnoprawnych podatek od spadków i darowizn – na rzecz jednostek samorządu terytorialnego ale pobierane są przez Urząd Skarbowy.

Podatek może być wprowadzony tylko w drodze ustawowej.

Norma powinna być tak skonstruowana żeby dotyczyła adresatów- kręgów ograniczonych.

KONSTRUKCJA PODATKU.

1. Elementy mające charakter stały - muszą wystąpić zawsze w podatku.

2. Elementy zmienne.

Ad.1. Elementy stałe.

a) podmiot

b) przedmiot

c) podstawa opodatkowania

d) stawka

Podmiot – czyni podatek tj. Parlament.

              -  bierny

Podmiot bierny dzieli się na 3 kategorie:

1. płatnik

2. podatnik

3. inkasent

Płatnik – nalicza, pobiera, odprowadza w określonym terminie. Odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe.

Podatnik – ponosi ciężar podatków , odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe w pełnej wysokości.

Inkasent – pobiera i odprowadza na rachunek określony rodzaj opłat . Odpowiada on całym swoim majątkiem do wysokości pobranej a nie odprowadzonej kwoty.

Przedmiot - zdarzenie , które powoduje obowiązek uiszczenia podatku, opłaty np. posiadanie psa, zawarcie umowy kupna-sprzedaży, otrzymanie spadku.

Przedmiot – wyrażony jest ilościowo lub wartościowo.

Stawka podatku – wyraża stosunek

Stawki mogą być stałe inaczej proporcjonalne, inaczej liniowe tzn. że przyrost podstawy opodatkowania nie ma wpływu na zmianę stawki.

- stawka regresywna, przyrost podstawy opodatkowania występuje powoli, obniżenie stawki podatku.

- progresja globalna, wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania( o każdą złotówkę) wzrasta stawka opodatkowania.

- stawka degresywna, przyjmuje się tu pewien pułap degresji

Elementy zmienne:

1. Zwolnienia.

2. Ulgi.

3. Zwyżki.

4. Terminy płatności.

5. Forma zapłaty.

Ad.1. Zwolnienia mogą mieć charakter podmiotowy i przedmiotowy. Podmiotowy tylko w oparciu o ustawę. Zwolnienia przedmiotowe to np. pojazdy zabytkowe, zwrot kosztów podróży, stypendia socjalne, zapomogi.

W podatku rolnym grunty klasy 6.

W podatku leśnym lasy z drzewostanem do 40 lat.

Ad.2. Ulgi mają charakter podmiotowy, przedmiotowy mogą dotyczyć obniżenia podstawy opodatkowania albo kwoty podatku.

np. w podatku dochodowym od osób fizycznych ulga dla osób niepełnosprawnych  na dojazdy na zabiegi rehabilitacyjne, opłaty za turnusy rehabilitacyjne.

np. ulga remontowo budowlana – obowiązuje limit.

W podatku rolnym przymusowa ulga żołnierska ulga wynosi 60 %. 

Przedmiotowa grunty położone w terenach górskich.

Ad.3. Zwyżki – naczelnik Urzędu Skarbowego z urzędu lub na wniosek podatnika może obniżyć lub podwyższyć opłatę podatkową. Zwyżka nie może być wyższa niż 50%.

Ad.4. Terminy :

- na zasadach ogólnych tj. do 14 dni od dnia w którym zdarzenie miało miejsce.

- terminy wyznaczone w drodze ustawowej.

Ad.5. Forma zapłaty.

Podatek jest świadczeniem pieniężnym. Art.61. ordynacji podatkowej stanowi o tym , że przedsiębiorca ma dokonać zapłaty za pomocą rachunku bankowego.

ORGANY PODATKOWE:

Dzielimy na dwa piony :

1. Samorządowe organy podatkowe.

2. Państwowe organy podatkowe.

Ad.1. Samorządowe ograny podatkowe – organy I i II instancji.

Organy I instancji: wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Organy II instancji : Samorządowe Kolegia Odwoławcze „SKO”

W niektórych sprawach SKO jest organem I instancji, a organem II instancji jest również SKO ale w innym składzie.

Ad.2. Państwowe organy podatkowe.

Organy I instancji : Naczelnik Urzędu Skarbowego, Naczelnik Urzędu Celnego.

Organy II instancji: Dyrektor Izby Skarbowej, Dyrektor Izby Celnej.

W niektórych przypadkach Dyrektor Izby Skarbowej lub Dyrektor Izby Celnej jest organem I instancji. A organem II instancji jest również Dyrektor Izby Skarbowej lub Dyrektor Izby Celnej lub dla niektórych spraw Minister Finansów.

Dla niektórych kategorii spraw organem I instancji jest Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej a organem II instancji Dyrektor Izby Skarbowej.

OBOWIĄZEK A ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE.

Nie można tych pojęć używać zamiennie.

Obowiązek podatkowy ( art.4.) – wynika z przepisów ustawowych pewna powinność poniesienia przymusowego świadczenia jeśli zajdą okoliczności przewidziane w ustawie.

Konkretyzacja obowiązku podatkowego następuje w zobowiązaniu podatkowym.

Zobowiązanie podatkowe wynika obowiązku podatkowego i konkretyzuje podatek, osobę podatnika, wysokość, termin i miejsce świadczenia.

Należy najpierw ustalić jakie zobowiązanie nastąpiło i precyzujemy podatek.

Następnie precyzujemy podatnika.

Wysokość podatku może być ustalona przez podatnika lub przez organ w drodze decyzji.

POWSTAWANIE I WYGASANIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH.

art.21 ordynacji podatkowej dotyczy powstawania zobowiązania podatkowego:

1). z chwilą zaistnienia zdarzenia , z którym przepis prawa wiąże obowiązek podatkowy czyli z mocy prawa.

2). z (chwilą) dniem doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania.

Organy podatkowe mogą również wydawać decyzje określające tzn. decyzje deklaratoryjne art.21.ust.2. ordynacji podatkowej.

Decyzje te określają wysokość zobowiązania podatkowego.

Decyzja deklaratoryjna jest wydawana po terminie płatności. Podatnik we własnym zakresie ma obliczyć odsetki za zwłokę.

WYGASANIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO.

Art.59 ordynacji podatkowej wymienia  rodzaje sytuacji wygaśnięcia.

W praktyce rozróżnia się:

Wygaśnięcie efektywne – kiedy organ podatkowy zostaje zaspokojony.

Wygaśnięcie nieefektywne.

1).Wygaśnięcie efektywne :

a) zapłata art.61

b). kompensata art.64

c). przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych.

2). Wygaśnięcie nieefektywne:

a) zaniechanie poboru art.22

b) umorzenie zaległości podatkowej art.67 par.1

c) przedawnienie art.68 i 70.

EFEKTYWNE :

Ad.1. Zapłata : przez osoby fizyczne za pośrednictwem poczty, banku lub organu podatkowego lub na ręce inkasenta, przez przedsiębiorców za pomocą rachunku bankowego.

Ad.2. Kompensata tylko wtedy kiedy istnieje wzajemna, bezsporna i wymagalna wierzytelność podatnika wobec Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego np. prawomocne wyroki wykonywane na podstawie art.419 KC i art. 417 KC dotyczy to odpowiedzialności funkcjonariusza państwowego.

np. kiedy zostanie wywłaszczona nieruchomość i przysługuje za to należność.

Ordynacja podatkowa przewiduje takie odniesienie tych przepisów o kompensacie do podmiotu realizującego zamówienie publiczne.

Ad.3. Art.66 Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych może to dotyczyć tych podmiotów, którzy nie mają zdolności podatkowej.

Przeniesienie własności następuje na podstawie aktu, dodano ustęp 5 że przeniesienie to następuje w drodze umowy.

art.55 par.2

art.56 dotyczy odsetek

NIEEFEKTYWNE :

Ad.1. Zaniechanie poboru art.22.  ordynacji podatkowej. Kompetencje te przysługują Ministrowi Finansów . Instytucja zaniechania może być także stosowana przez organy podatkowe art. …. par 2.

Organ podatkowy na wniosek podatnika może zwolnić płatnika , dotyczy to zatem tych sytuacji w których występuje płatnik.

art.208 ordynacji podatkowej dotyczy umorzenia postępowania jeśli stanie się ono bezprzedmiotowe.

Wygaśnięcie następuje w drodze rozporządzenia Ministra Finansów lub w drodze decyzji organu podatkowego I instancji.

Ad.2. Umorzenie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę.

Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa szczegółowe zasady umorzenia zaległości podatkowych, jest to niezgodne z Konstytucją która stanowi ,że musi to nastąpić w drodze ustawy. Jeżeli zostają umorzone zaległości to również odsetki za zwłokę. Instytucja umorzenia może być także zastosowana z urzędu, art.67a par 1 określa cztery sytuacje ewidentne:

1.Zachodzi uzasadnione przypuszczenie , że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

2. Kiedy kwota zaległości podatku nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia(5 x 8,80 = 44)

3. Kiedy w zakończonym postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym zaległości nie wyegzekwowano.

4. Kiedy podatnik będący osobą fizyczną zmarł nie pozostawiając żadnego majątku, nie pozostawił spadkobierców.

Ad.3 Przedawnienie – jest konsekwencją upływu czasu.

Terminy są zróżnicowane 3 lata i 5 lat.

- art.68. dla organu podatkowego , jeżeli decyzja nie została doręczona i jest to okres 3 lat.

- na zasadach ogólnych tj. z upływem 5 lat (art.75) od końca roku w którym nastąpiło zobowiązanie.

Bieg terminu przedawnienia przesuwa zastosowanie środka egzekucyjnego.

System podatkowy- jest rozbiór uporządkowanych podatków w danym czasie i na danym terenie.

Są różne podziały w terowi prawa podatkowego:

* Kryterium przedmiotowe podziału podatku najczęściej jest stosowane:

1. Przychodowe ( obrotowe).

2. Dochodowe.

3. Majątkowe.

4. Konsumpcyjne.

Ad.1. Przychodowe ( obrotowe) cechuje je przerzucalność . W cenie są przenoszone na nabywców. Np. vat (towary, usługi ), podatek akcyzowy w części, podatek od czynności cywilno-prawnych.

Ad.2. Dochodowe ( osobiste) obciążają wyniki działalności podatnika. Dotyczy konkretnego podmiotu np. podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ryczałt od przychodów duchownych ( śluby, pogrzeby, chrzciny) , osób duchownych.

Wpłaty z zysku do budżetu państwa.

Podatek majątkowy zastąpiono podatkiem dochodowym.

Nie wolno opodatkować dwa razy tego samego źródła.

Powiaty i województwa uzależnione są od wyników działalności Urzędów Skarbowych.

Podatek od spadków i darowizn można zaliczyć go do dwóch grup ( przychodowy, dochodowy).

Ad.3. Podatek majątkowy.

Np. od środków transportowych, podatek od nieruchomości, podatek leśny, podatek rolny.

W podatku rolnym sposób klasyfikacji gruntu decyduje. Mamy przeliczniki , które określają klasę użytku, rodzaj, klasyfikacje gminy.

Podatek rolny ma charakter podatku przychodowo- majątkowego , przeliczany w hektarach.

Ad.4. Podatek konsumpcyjny.

Np. od posiadania psa.

Związane z zaspokojeniem wyższych potrzeb.

Jest to podatek akcyzowy. Podatek od gier zobowiązani są do płacenie właściciele.

* Kryterium podmiotowe podziału podatków:

1.Podmioty obciążone podatkami.

- obciążają osoby fizyczne

- obciążają osoby prawne

- obciążają jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Spółki osobowości prawnej nie posiadają (wyjątek spółki kapitałowe w organizacji).

2. Podmioty, budżet który podatek zasila.

a) państwowe

b) samorządowe ( gminne).

Podatek od gier – dochód państwa.

Rolny, leśny, od psa, od środków transportowych, czynności cywilno-prawnych, spadków i darowizn, nieruchomości – dochód gminny.

* Kryterium czasowe podziału podatków:

I 1) Jednorazowe.

  2) Wielokrotne.

lub

II 1) Stałe.

    2) Okresowe

Ad. I . Jednorazowe podatki od wzbogacenia wojennego, zewnętrznych znamion wzbogacenia, spadków i darowizn w części dotyczącej spadkobrania.

Wielokrotne podatki: dochodowy ( osoby fizyczne, prawne) podatki majątkowe.

Ad. II . Stałe podatki : dochodowe ( osoby fizyczne, prawne).

Okresowe podatki : składki na fundusz obsługi zadłużenia zagranicznego. Podmioty , które osiągały duże zyski zagranicą. Podatek importowy w 1993 roku, towary nadsyłane lub sprowadzane z zagranicy.

* Podział podatków z punktu związania z osobą podatnika lub przedmiotem opodatkowania:

1. Osobiste ( dochodowy od osób fizycznych).

2. Rzeczowe ( podatek od nieruchomości).

Zmarłego się nie rozlicza.

ZASADY PODATKOWE .

Trzeba przestrzegać pewnych zasad , żeby system był spójny i przyjazny dla podatnika.

Zasady są to postulaty nauki pod adresem budowniczych systemu podatkowego, mają zapewnić podstawy podatkowe.

A. Smith sformułował pierwsze zasady podatkowe ( ekonomista, Wielka Brytania) :

Zasada równości.

Zasada pewności.

Zasada dogodności.

Zasada taniości.

Zasada równości – obciążenie identyczne jak podobna sytuacja. Sytuacja osobista podatnika nie powinna mieć wpływu. Np. liczba dzieci, zdrowie.

Zasada pewności – system podatkowy stabilny, podatnik ma wiedzieć jakie są regulacje prawne dotyczące obciążeń podatkowych.

Zasada dogodności – pobór podatku w okresie najdogodniejszym dla podatnika.

Np. rolny po zbiorach. dochodowy w dniu wypłaty należności.

Zasada taniości – postulat żeby system był taki  aby wymiar i pobór podatku był najtańszy.

A. Wagner w XIX wieku zmodyfikował zasady A. Smitha, zasadę równości zamieniono zasadą sprawiedliwości, pozostałe zasady określił jako techniczne, wprowadził zasadę wydajności źródła i elastyczności systemu podatkowego.

...