dzialal_zarobkowa.pdf

DZIAŁALNOŚĆ NIEODPŁATNA,

ODPŁATNA I GOSPODARCZA

STOWARZYSZEŃ

ORAZ FUNDACJI

Autorzy: Zespół Redakcyjny Stowarzyszenia Klon/Jawor

3w* 001, stan prawny 1.01.2008

Przedruki lub przenoszenie całości lub części tej publikacji na inne nośniki możliwe wyłącznie za zgodą

właścicieli praw autorskich.

I. WSTĘP

II. KILKA POJĘĆ WPROWADZAJĄCYCH

1. Co to jest działalność statutowa?

Autorzy:

Zespół RedakcyjnyStowarzyszenia Klon/Jawor

(Renata Niecikowska, Urszula Krasnodębska, Krzysztof Śliwiński, Monika Chrzczonowicz)

2. Co to jest działalność pożytku publicznego?

III. CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ NIEODPŁATNA POŻYTKU PUBLICZNEGO

IV. CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA POŻYTKU PUBLICZNEGO

Redakcja:

Renata Niecikowska (Stowarzyszenie Klon/Jawor)

1. Formy działalności odpłatnej

2. Zapisy w statucie

Niniejsza publikacja powstała z zachowaniem wszelkiej staranności o rzetelność, jednak wydawca nie po-

nosi odpowiedzialności za skutki zastosowania się do porad zamieszczonych w broszurze lub posłużenia

się wzorami udostępnionych dokumentów.

3. Zasady prowadzenia działalności odpłatnej

przez organizacje pozarządowe

4. Co to są koszty bezpośrednie i jak się je wylicza?

V. O DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Seria powstała w ramach Programu Towarzystwa Wzajemnej Informacji

Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolnosci

1. Czy organizacje pozarządowe mogą prowadzić

działalność gospodarczą?

2. Deﬁnicja ogólna i szczególne warunki dla organizacji

3. Przedmiot (zakres) działalności gospodarczej

4. Zapisy w statucie

Broszura wydana w ramach Projektu eS: „W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej”.

Projekt realizowany jest przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjaty-

wy Wspólnotowej EQUAL .

5. Rejestracja w KRS

6. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej

przez organizacje pozarządowe

VI. ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO – WYMOGI SZCZEGÓLNE

1. Zapisy w statucie – działalność nieodpłatna i odpłatna

2. Rejestracja w KRS – działalność nieodpłatna i odpłatna

Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy ﬁnansowej Unii Europejskiej. Za treść tego do-

kumentu odpowiada Stowarzyszenie Klon/Jawor, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym

razie oﬁcjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

VII. DZIAŁALNOŚĆ ZAROBKOWA – ZA I PRZECIW

VIII. WYCIĄG Z USTAWY O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO

ISBN 978-83-60337-66-0

Warszawa, 2008

1. Co to jest działalność statutowa?

1. Formy działalności odpłatnej

2. Zapisy w statucie

przez organizacje pozarządowe

4. Co to są koszty bezpośrednie i jak się je wylicza?

działalność gospodarczą?

2. Deﬁnicja ogólna i szczególne warunki dla organizacji

3. Przedmiot (zakres) działalności gospodarczej

5. Rejestracja w KRS

1. Zapisy w statucie

2. Rejestracja w KRS

3w*: DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA, NIEODPŁATNA I GOSPODARCZA… 3w*, stan prawny 1.01.2008

PODSTAWA PRAWNA:

I. WSTĘP

• Ustawa z dn. 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r.,

Nr 79, poz. 855 z późn. zm.)

Stowarzyszenia i fundacje coraz częściej zaczynają sobie zadawać pytanie, czy

nie rozpocząć prowadzenia działalności zarobkowej, gospodarczej, licząc na to,

że pomoże to im uniezależnić się od dotacji i zapewni zabezpieczenie ﬁnansowe

dla realizacji celów statutowych.

Jednocześnie stają przed nimi różne dylematy i kłopoty. Wynikają one przede

wszystkim ze skomplikowania przepisów regulujących te kwestie. Wiele trudno-

ści związanych jest też z nastawieniem społecznym wobec pozyskiwania środ-

ków w sposób inny niż dotacje czy składki członkowskie. Czy to w ogóle wypada,

żeby stowarzyszenie sprzedawało swoje usługi? Czy fundacja nie wypadnie źle,

jeśli okaże się, że pobiera opłaty za swoje produkty? Otoczenie zazwyczaj oczeku-

je, aby działalność fundacji i stowarzyszeń była całkowicie bezpłatna, wolontary-

styczna, „wykonywana społecznie” i nie mogą z niej wynikać żadne zyski.

• Ustawa z dn. 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203

z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wo-

lontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działal-

ności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej

Klasyﬁkacji Działalności (Dz. U. Nr 251, poz. 1885)

Tymczasem, zgodnie z prawem – ustawą o działalności pożytku publicz-

nego i o wolontariacie, organizacja pozarządowa może prowadzić:

• działalność nieodpłatną pożytku publicznego – jest to działalność

statutowa organizacji (w części obejmującej działalność pożytku pu-

blicznego), za którą nie jest pobierane wynagrodzenie,

• działalność odpłatną pożytku publicznego – jest to działalność sta-

tutowa organizacji (w części obejmującej działalność pożytku publicz-

nego), za którą jest pobierane wynagrodzenie (nie wyższe jednak niż

koszty bezpośrednie tej działalności),

• działalność gospodarczą.

• Ustawa z dn. 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

(Dz. U. Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.)

Jest to duże ułatwienie prawne dla wielu organizacji, które przed 2003 r. (czyli

zanim ustawa o działalności pożytku publicznego weszła w życie), miały kłopo-

ty m.in. z pobieraniem opłat od swoich beneﬁcjentów, jeśli np. nie chciały roz-

poczynać i rejestrować działalności gospodarczej. Tak więc rzeczywistość praw-

na nie potwierdza dość powszechnego oczekiwania społecznego, że to, co robią

organizacje pozarządowe może być tylko bezpłatne, bez zysków.

uzyskane w ten sposób muszą być w całości

przeznaczone na realizację celów statutowych.

A działalność odpłatna i gospodarcza nie są zakazanym

owocem, o ile są prowadzone zgodnie z prawem i nie

powodują zatracania celów społecznych, jakie

organizacje przed sobą stawiają.

* Odpłatność lub zysk nie są wykroczeniem, choć środki

3w*: DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA, NIEODPŁATNA I GOSPODARCZA… 3w*, stan prawny 1.01.2008

Zrozumienie przepisów, które określają różnice pomiędzy działalnością: nieod-

płatną, odpłatną i gospodarczą oraz ich zastosowanie w praktyce nie jest łatwe.

Zadaniem tej broszury jest przybliżenie podstawowych zasad pozwalających te

różnice zrozumieć i tak prowadzić swoją działalność (działać), aby nie naruszać

prawa, nie zatracać społecznych celów, a jednak efektywnie pozyskiwać pienią-

dze z działalności gospodarczej do realizacji celów statutowych.

II. KILKA POJĘĆ WPROWADZAJĄCYCH

Punktem wyjścia dla naszych rozważań jest art. 6 ustawy o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie, mówiący o tym, że statutowa działalność organi-

zacji pozarządowej, w części obejmującej działalność pożytku publicznego, może

być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna.

Zacznijmy więc od wyjaśnienia tych dwóch ważnych pojęć związanych z tema-

tem opracowania, czyli: działalności statutowej i działalności pożytku publiczne-

go. Ich zrozumienie pozwoli nam swobodniej poruszać się w przepisach określa-

jących zasady prowadzenia działalności przez organizacje pozarządowe.

W kolejnych rozdziałach tej broszury omówiono podstawowe różnice pomiędzy

działalnością nieodpłatną, odpłatną i gospodarczą oraz zasady ich prowadzenia.

Przez całe opracowanie towarzyszy nam organizacja pozarządowa – Stowarzy-

szenie Edukacyjne „Tlen”, na przykładzie którego wyjaśniamy zawiłości działal-

ności nieodpłatnej, odpłatnej i gospodarczej. Początki naszego Stowarzyszenia

są takie jak wielu innych organizacji. Zaczynało ono od działalności całkowicie

wolontarystycznej, często ﬁnansowanej z własnej kieszeni przez członków. Jed-

nak wraz z rozwojem działalności takie pokrywanie kosztów działalności prze-

stało już być wystarczające.

1. Co to jest działalność statutowa?

* Działalność statutowa to działalność organizacji

PRZYKŁAD:

Nasza przykładowa organizacja to Stowarzyszenie Edukacyjne „Tlen”. Zajmu-

je się ono wspieraniem edukacji oraz rozwoju dzieci i młodzieży w swojej oko-

licy. Prowadzi zajęcia fotograﬁczne, plastyczne, garncarskie. Stowarzyszenie

istnieje od 3 lat. Od 1,5 roku stałym źródłem ﬁnansów na działalność są do-

tacje z urzędu miasta. Jednak z powodu coraz większego zainteresowania ich

zajęciami ze strony dzieci i miejscowych szkół, Stowarzyszenie zaczęło szu-

kać także innych źródeł pieniędzy na pokrywanie kosztów swojej działalno-

ści. Liczą na to, że mogłyby mu one zagwarantować zabezpieczenie ciągłości

działań statutowych, większą stabilność i niezależność ﬁnansową od miejsco-

wych władz. Zastanawiają się nad pobieraniem częściowych opłat od uczest-

ników zajęć, których ciągle przybywa. Na ostatnim Walnym Zebraniu człon-

kowie Stowarzyszenia rozważali też rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Ciągle jednak nie są pewni, jaką decyzję podjąć.

pozarządowej (fundacji, stowarzyszenia) – zgodna z jej

statutem, w którym wymienione są cele działalności oraz

wskazane sposoby ich realizacji.

To, jaki rodzaj działalności statutowej organizacja może prowadzić, wynika z opi-

su w statucie (sprawdzamy zapisy mówiące o celach i sposobach ich realizacji).

PRZYKŁAD:

Stowarzyszenie Edukacyjne „Tlen” tak zapisało w statucie swoje cele:

„Celem stowarzyszenia jest prowadzenie działalności edukacyjnej i kulturalnej,

zwłaszcza w zakresie inicjowania, wspierania i pomocy w przedsięwzięciach

edukacyjno-kulturalnych, w szczególności na rzecz dzieci i młodzieży.”

2. sposoby realizacji swoich celów (czyli to, jak w praktyce realizuje swoje cele,

jakie działania prowadzi):

Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez:

a. organizowanie zajęć i warsztatów twórczych dla dzieci i młodzieży, szcze-

gólnie zajęć plastycznych, fotograﬁcznych i teatralnych,

b. propagowanie i organizowanie wymiany międzykulturowej, w szczególno-

ści poprzez organizację wyjazdów, warsztatów, prelekcji,

c. organizowanie konferencji, seminariów, szkoleń i wykładów,

d. organizowanie imprez kulturalnych,

e. wydawanie książek, czasopism, broszur związanych z celami Stowarzysze-

nia,

f. fundowanie stypendiów.

Mamy nadzieję, że lektura tej broszury pozwoli te i podobne wątpliwości roz-

wiązać.

3w*: DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA, NIEODPŁATNA I GOSPODARCZA… 3w*, stan prawny 1.01.2008

II. KILKA POJĘĆ WPROWADZAJĄCYCH

2. Co to jest działalność pożytku publicznego?

• upowszechnianie i ochronę wolności i praw człowieka oraz swo-

bód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demo-

kracji,

• ratownictwo i ochronę ludności,

• pomoc oﬁarom katastrof, klęsk żywiołowych, konﬂiktów zbrojnych

i wojen w kraju i za granicą,

• upowszechnianie i ochronę praw konsumentów,

• działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontak-

tów i współpracy między społeczeństwami,

• promocję i organizację wolontariatu,

• działalność wspomagająca technicznie, szkoleniowo, informacyj-

nie lub ﬁnansowo organizacje pozarządowe oraz jednostki kościelne

(jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożyt-

ku publicznego) w wyżej wymienionej działalności.

pojęcie działalności pożytku publicznego, zgodnie

z którym jest to działalność użyteczna społecznie

prowadzona w określonej sferze zadań publicznych

(art. 4), przez organizacje pozarządowe i inne podmioty

wymienione w ustawie.

Działalność pożytku publicznego to działalność prowadzona w sferze

zadań publicznych obejmująca następujące zadania (art. 4):

• pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sy-

tuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób,

• zapewnienie zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodo-

wym, którzy uzyskali uprawnienie do emerytury wojskowej lub woj-

skowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz

kombatantom,

• działalność charytatywną,

• podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz

rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,

• działalność na rzecz mniejszości narodowych,

• ochronę i promocję zdrowia,

• działanie na rzecz osób niepełnosprawnych,

• promocję zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostają-

cych bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy,

• upowszechnianie i ochronę praw kobiet oraz działalność na rzecz

równych praw kobiet i mężczyzn,

• działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój

przedsiębiorczości,

• działalność wspomagającą rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,

• naukę, edukację, oświatę i wychowanie,

• krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży,

• kulturę, sztukę, ochronę dóbr kultury i tradycji,

• upowszechnianie kultury ﬁzycznej i sportu,

• ekologię i ochronę zwierząt oraz ochronę dziedzictwa przyrodni-

czego,

• porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie pato-

logiom społecznym,

• upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności pań-

stwa,

Działalność pożytku publicznego jest więc węższym pojęciem i jest to działal-

ność statutowa organizacji prowadzona w określonych ustawą sferach pożytku

publicznego. Pamiętajmy, że działalność pożytku publicznego mogą prowadzić

wszystkie organizacje pozarządowe, a nie tylko organizacje mające status orga-

nizacji pożytku publicznego (OPP).

W praktyce trudno jest wskazać działanie organizacji, które nie mieściłoby się

w sferze działań określonych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego

(np. koło zainteresowań działające wyłącznie na rzecz swoich członków).

PRZYKŁAD:

Ze statutu Stowarzyszenia Edukacyjnego „Tlen” (z celów zapisanych w statucie)

wynika, że prowadzą działalność w sferze pożytku publicznego, ponieważ ich

działania mieszczą się w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 usta-

wy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – prowadzą działal-

ność w zakresie edukacji i kultury. Stowarzyszenie prowadzi więc działalność

pożytku publicznego (choć nie ma zarejestrowanego statusu organizacji po-

żytku publicznego w Krajowym Rejestrze Sądowym).

Działalność pożytku publicznego prowadzona przez organizacje pozarządowe

może mieć charakter działalności nieodpłatnej i działalności odpłatnej. Rozróż-

nienie to wprowadziła ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolonta-

riacie, formułując kategorię odpłatnej działalności pożytku publicznego, która

jest działalnością statutową i nie jest traktowana jako działalność gospodarcza.

Zarówno działalność nieodpłatna, jak i działalność odpłatna jest działalnością

nienastawioną na zysk, a więc jest działalnością „not for proﬁt”. Pojęcia te wyja-

śniamy w następnych rozdziałach.

* Ustawa o działalności pożytku publicznego wprowadziła

3w*: DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA, NIEODPŁATNA I GOSPODARCZA… 3w*, stan prawny 1.01.2008

III. CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ

NIEODPŁATNA POŻYTKU PUBLICZNEGO

IV. CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ

ODPŁATNA POŻYTKU PUBLICZNEGO

* Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest taka

działalność statutowa organizacji pozarządowej,

mieszcząca się w zestawie zadań publicznych, opisanych

w ustawie o pożytku, za którą organizacja pobiera opłaty

(wynagrodzenie).

Jest to więc klasyczna działalność statutowa – potocznie działalność nieodpłat-

na pożytku publicznego nazywana jest też czasem działalnością statutową nie-

odpłatną. Na czym ona polega? Organizacja najpierw z różnych źródeł pozyskuje

środki ﬁnansowe na swoją działalność (występuje o dotacje, poszukuje darczyń-

ców, sponsorów, organizuje zbiórki publiczne itp.), może zatrudniać pracowników,

korzysta również z pracy wolontariuszy, a następnie nieodpłatnie świadczy usługi

na rzecz swoich „klientów” (np. organizuje szkolenia, za które uczestnicy nie mu-

szą płacić, drukuje bezpłatne publikacje, wydaje darmowe posiłki itp.).

Rodzaje działalności muszą mieścić się w sferach pożytku publicznego (sferach

zadań publicznych, opisanych w ustawie o działalności pożytku publicznego –

patrz rozdział II.2 i art. 4 ustawy).

Działalność odpłatna pożytku publicznego potocznie nazywana jest też działal-

nością statutową odpłatną. Na czym ona polega? Organizacja za swoje usługi czy

produkty (np. szkolenia, publikacje) pobiera opłaty, których wysokość nie może

być wyższa od wartości bezpośrednich kosztów tej działalności. Działalność od-

płatna polega więc na sprzedaży usług i towarów po kosztach ich „wyproduko-

wania” – organizacja nie zarabia na tym, tylko uzyskuje zwrot poniesionych na-

kładów – w tym celu należy dokonać kalkulacji kosztów.

Organizacje często pytają o to, czy mogą coś sprzedawać, czyli pobierać opłaty za

działania statutowe, jeśli nie prowadzą działalności gospodarczej. Otóż prowa-

dzenie odpłatnej działalności pożytku publicznego oznacza, że organizacje po-

zarządowe, pod pewnymi warunkami, mogą pobierać opłaty, wystawiać rachun-

ki za swoje usługi bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. To

bardzo ważne udogodnienie dla organizacji pozarządowych.

PRZYKŁAD:

Stowarzyszenie Edukacyjne „Tlen” prowadzi zajęcia fotograﬁczne i plastycz-

ne dla dzieci oraz młodzieży. Korzysta przy tym z lokalu użyczonego przez jed-

ną ze szkół. Zajęcia prowadzą pracownicy Stowarzyszenia oraz wolontariusze

i w całości są one ﬁnansowane z dotacji otrzymanej z urzędu miasta. Zaję-

cia są bezpłatne dla osób korzystających z działalności organizacji, czyli dzie-

ci i młodzież nie płacą za udział w nich. Zajęcia te są działalnością nieodpłat-

ną naszego Stowarzyszenia.

1. Formy działalności odpłatnej

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przewidu-

je następujące rodzaje działalności odpłatnej pożytku publicznego:

• Sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez

osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego,

w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pra-

cy zawodowej osób niepełnosprawnych (w tym pobieranie opłat od

osób korzystających z działalności organizacji).

• Sprzedaż przedmiotów darowizny na cele prowadzenia działalno-

ści pożytku publicznego.

Zasady prowadzenia działalności nieodpłatnej przez organizacje po-

zarządowe:

• Organizacja realizuje któryś z ustawowych zadań pożytku publicz-

nego i ma to odzwierciedlenie w statucie.

• Nie może pobierać opłat za swoje działania, a co za tym idzie nie

może wystawiać rachunków albo faktur.

• Finansuje swoją nieodpłatną działalność pożytku publicznego m.in.

z dotacji, darowizn, składek członkowskich.

W dalszej części opracowania kilka słów wyjaśnienia o każdej z tych form.

działalność (prowadzona w sferach pożytku

publicznego), za którą organizacja nie pobiera opłat

(wynagrodzenia).

* Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: