komunikacja niewrbalna.pdf

Komunikacja niewerbalna

Wstęp

1. Czy ciało potrafi kłamać?

2. Pojęcie komunikacji niewerbalnej

3. Rodzaje komunikacji niewerbalnej

4. Klasyfikacje komunikacji niewerbalnej

4.1. Klasyfikacja Knappa

4.2. Klasyfikacja Ekmana i Friesena

4.3. Klasyfikacja Judy Burggon

5. Zasady interpretacji komunikatów niewerbalnych — wskazówki

Załącznik 1. Gesty

Załącznik 2. Uścisk dłoni

Słownik

Bibliografia

Komunikacja niewerbalna

Wstęp

Człowiek już od najdawniejszych czasów używał sygnałów innych niż mowa w celu

porozumiewania się. Przyjmuje się, że porozumiewanie się praludzi: Hominidae

( Australopithecus , Homo habilis , Homo erectus ) oparte było na środkach

pozajęzykowych. Oczywiście nie wiadomo, czy przedstawiciele wszystkich gatunków

praludzi byli pozbawieni narządów artykulacyjnych, naukowcy są jednak zgodni

przypisywać je tylko gatunkowi Homo sapiens , który pojawił się 200–150 tysięcy lat

temu).

We wszystkich epokach (także obecnie) umiejętność dodania słowom właściwej

dramaturgii niewerbalnej odgrywała bardzo ważną rolę i często decydowała o sukcesie

oratora — polityka czy nauczyciela. Dotyczy to również kupców i dyplomatów: dla ludzi

pełniących te funkcje zdolność odczytywania sygnałów niejęzykowych u innych

i właściwego „zarządzania” nimi u siebie, stanowi niezbędny element efektywnej

komunikacji.

Wspólnym językiem świata są gesty. W różnych częściach globu te same znaki mogą być

jednak inaczej interpretowane — można mówić o pewnego rodzaju dialektach sygnałów

niewerbalnych. Dzięki filmowi, bardzo wiele sygnałów zyskało status znaków wspólnych,

uniwersalnych. Pierwsze filmy były czarno białe i całkowicie nieme, tak więc ilość

przesłanek, które należało zinterpretować była naprawdę duża. Dzięki temu ludzie musieli

zdawać się na własne odczucia, co służyło rozwijaniu zdolności odczytywania mowy

niewerbalnej.

Komunikacja niewerbalna

1. Czy ciało potrafi kłamać?

Gdy człowiek mówi nieprawdę, jego ciało zachowuje się zupełnie inaczej niż wtedy, gdy

wypowiada treści prawdziwe. Już od dzieciństwa jesteśmy stale upominani, że nie należy

kłamać — powoduje to, że w momencie mówienia nieprawdy uruchamia się cała

skomplikowana „maszyna” języka niewerbalnego. Jest to odpowiedź naszego „sumienia

społecznego” (superego w terminologii Freuda) na niespójność między zasadami

a formułowaną wypowiedzią.

Małe dziecko, gdy skłamie, zasłania usta rękami. Dorosły wykonuje

już tylko mimowolne, drobne gesty wokół twarzy: dotknięcie ucha,

potarcie ust czy przygryzienie warg. Im wyżej dana osoba stoi w

hierarchii władzy (niekoniecznie politycznej), tym oszczędniejsze są

jej ruchy. Co prawda każdy może nauczyć się kłamać, zmienić swój

styl bycia, wygląd, jednak bardzo trudno jest kontrolować gesty czy

mimikę — wymaga to wielkiego wysiłku i nieustannego skupiania

uwagi na tym, co dzieje się z ciałem.

Najtrudniej kłamać, gdy odległość między rozmówcami jest mała. Do odbiorcy docierają

wtedy wszystkie drobne sygnały, których nie widać z dużej odległości: uniesienie brwi,

zwężenie źrenic itp. Zadają one kłam otwartym dłoniom i szerokiemu uśmiechowi.

Instynktownie wyczuwamy oszustwo, ale nie zawsze dajemy temu wiarę.

Niektóre objawy kłamstwa:

 nagłe zakrycie palcem, dłonią ust (częściej u dzieci), czasami nagła „wędrówka” palca

lub dłoni do ucha, oka czy policzka,

 rozluźnianie kołnierzyka,

 ogólna niespójność mowy i gestów.

Oczywiście kłamanie może stać się nawykiem. Wykrycie go nie jest wtedy łatwe

— nie towarzyszą mu już sygnały języka ciała, ponieważ staje się ono dla kłamiącego

rzeczywistością. Jest to objaw patologiczny.

Komunikacja niewerbalna

2. Pojęcie komunikacji niewerbalnej

Komunikacja niewerbalna oznacza sposób przekazywania informacji bez użycia słów.

W wielu książkach popularnonaukowych można spotkać stwierdzenie, że na dobry odbiór

naszej wypowiedzi w 90% wpływa to, jak mówimy, a tylko w 10% — co mówimy.

Badania z 1971 roku wykazały, jaki jest przypuszczalny wpływ każdego z kanałów na

interpretację przekazanej informacji:

Ogólne uczucie = 7% uczucia wyrażonego słowami + 38% uczucia wyrażonego głosem +

+ 55% uczucia wyrażonego mimiką.

Naukowcy są zgodni co do tego, że kanał słowny służy przede wszystkim do

przekazywania informacji, zaś bezsłowny do ustalania stosunków międzyludzkich. Ten

ostatni często jest również substytutem przekazywanych wiadomości. Procentowa

zawartość sygnałów werbalnych i niewerbalnych w komunikacie zmienia się w zależności

od sytuacji. Przedstawione wyżej liczby mogą dotyczyć komunikatów niewerbalnych,

przekazywanych np. podczas spotkania zakochanych — jednak inaczej będzie podczas

wykładu, gdzie dominującą rolę pełnią komunikaty werbalne.

Pierwsze badania nad komunikacją niewerbalną zaczęto prowadzić w latach

sześćdziesiątych XX wieku. W roku 1970 Julius Fast opublikował książkę o języku ciała

— było to streszczenie badań dotyczących tego zagadnienia, prowadzonych przez

behawiorystów. Jednak pracą, która wywarła największy wpływ na współczesne podejście

do problematyki komunikacji niewerbalnej była książka Darwina O wyrazie uczuć

u człowieka i zwierząt , opublikowana w 1872 roku (w tym samym okresie pojawiły się

również inne, ważne prace: Practical Illustration of Rhetorical Gestures H. Siddonsa

— 1822 oraz A Manual of Gestures A. M. Bacona — 1875). Prowadzono również badania

dotyczące tego, czy i które sygnały niewerbalne są wrodzone, wyuczone, przekazywane

genetycznie czy w inny sposób.

Komunikacja niewerbalna

3. Rodzaje komunikacji niewerbalnej

Rodzaj komunikatu niewerbalnego wiąże się bezpośrednio z poszczególnymi częściami

ciała człowieka lub jego sposobem bycia. Dla tych elementów naukowcy zaczęli używać

terminu: nośniki komunikatów niewerbalnych . Należą do nich:

1) kinetyka,

2) proksemika,

3) postawa,

4) zapach,

5) dotyk,

6) kontakt wzrokowy,

7) symptomy fizjologiczne,

8) kod temporalny,

9) kod kontekstualny,

10)prajęzyk.

1. Kinetyka (kod kinetyczny) — bada komunikacyjne znaczenia ruchu: pozycji ciała,

postaw, gestów, mimiki.

Gdy stoisz lub siedzisz, sposób ustawienia twojego

ciała względem rozmówcy ma wyraźne znaczenie

komunikacyjne. Stopy zdradzają cele, do których

zmierzamy, w tym także chęć ucieczki. Gdy ktoś

rozmawia, a stopami zwrócony jest do najbliższego

wyjścia, może mieć ochotę po prostu szybko

zakończyć rozmowę i wyjść.

Stopy są także wskaźnikiem zainteresowania. Rozmówcy, których stopy zwrócone są

do siebie, są zainteresowani rozmową i własnym towarzystwem. Może to również

oznaczać, że samo spotkanie jest dla nich interesujące. Stopy zdradzają to, kim

jesteśmy najbardziej zainteresowani lub czyja wypowiedź najbardziej nas pociąga.

Dodatkową informację niesie kąt, pod jakim ustawione są czubki butów względem

rozmówcy, a gdy siedzimy na tapczanie, ławce lub krześle — kierunek, w którym

zwracają się kolana.

Ważne sygnały przekazywane są także za pomocą gestów . Wszystkie gesty coś

mówią — nie pomaga nawet ukrycie rąk, ponieważ sam ten fakt o czymś świadczy.

Można świadomie używać pewnego zestawu gestów, nie dając innym poznać, co się

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: