FONETYKA W PIGUŁCE
1. Wstęp
Zazwyczaj nie docenia się trudności praktycznego opanowania fonetyki (i pisowni) języka angielskiego. Tradycyjnie najwięcej czasu i uwagi poświęca się jego gramatyce (składni) i ewentualnie słownictwu. W bezpośredniej, codziennej komunikacji znaczenie praktycznej znajomości fonetyki angielskiej jest jednak nie do przecenienia. Braki w tej dziedzinie mogą praktycznie uniemożliwić wzajemne zrozumienie między rodzimym użytkownikiem języka angielskiego a Polakiem.
W tym zwięzłym podręczniku przedstawiam podstawy wymowy angielskiej ze szczególnym uwzględnieniem tych problemów, które sprawiają najwięcej trudności Polakom uczącym się języka angielskiego. Czytelnik nie znajdzie więc tu kompletnego wykładu fonetyki; takie dużo obszerniejsze opracowania istnieją już na ryku. Nie ma tu też gotowych ćwiczeń, które na przykład arbitralnie nakazywałyby uczącemu się wymówić to czy tamto w określony sposób.
Cóż więc jest w tym podręczniku minimum? Jest to, co jest naprawdę niezbędne dla uczącego się, który chce poćwiczyć najważniejsze aspekty wymowy angielskiej. Jest szczególny nacisk na ważne a niedoceniane często kwestie fonetyczne, jak mowa potoczna czy współzależności fonetyczno-ortograficzne.. Jest bogaty materiał do wykorzystania w ćwiczeniach dowolnego typu: wyrazy dobrane i zgrupowane tak, aby ilustrowały konkretny problem wymowy. Jest wiele rysunków i tabel ułatwiających zapamiętanie przedstawianych wskazówek fonetycznych. Jest przeszło tysiąc sto nagrań wyrazów, fraz i zdań angielskich dokonanych w większości przez rodzimych Anglików. Jest bogaty system odnośników, który umożliwia nieliniowe korzystanie z podręcznika (zasada hipertekstu): można zgodnie z własnymi potrzebami 'nawigować' po tekście udając się tam, gdzie chcemy (bądź musimy). Jest prosty, zwięzły i komunikatywny język prezentacji, nie pozbawiony jednak określen specjalistycznych potrzebnych bardziej zaawansowanym studentom fonetyki (Wszystkie użyte terminy są oczywiście krótko zdefiniowane, więc nie trzeba ich szukać w odrębnych słownikach).
2. Transkrypcja fonetyczna
Po uważnym przestudiowaniu tego krótkiego podręcznika czytelnik powinien nabyć przynajmniej następujące umiejętności:
· poprawną wymowę poszczególnych wyrazów czy fraz ze względu na omawiane problemy fonetyczne, na poziomie umożliwiającym swobodną komunikację,
· uświadomienie sobie najbardziej typowych błędów w wymowie Polaków uczących się języka angielskiego oraz różnic między fonetyką angielską a polską,
· obycie się z tak charakterystycznym dla języka angielskiego rozziewem między pisownią a wymową
· zrozumienie wzajemnego powiązania wszystkich aspektów fonetyki angielskiej w zorganizowany system współzależności (np. samogłoski mowa potoczna akcent),
· przyswojenie sobie podstaw transkrypcji fonetycznej w systemie IPA szeroko używanym w dydaktyce języka angielskiego, także w Polsce,
· przygotowanie do odbioru bardziej zaawansowanych treści fonetycznych w obszerniejszych podręcznikach, na przykład poprzez obycie z podstawowymi terminami fonetyki opisowej.
· Tabela znaków transkrypcji wg standardu IPA (International Phonetic Association)
SPÓŁGŁOSKI
SAMOGŁOSKI
DWUGŁOSKI
symbol
przykład
p
pen
i:
sea
aI
by
t
tea
I
sit
aU
now
k
cat
e
pet
oI
boy
b
bad
Q
eI
day
d
did
U
love
WU
show
g
get
A:
part
IW
near
f
fall
lot
eW
hair
thin
o:
port
uW
sure
s
so
put
S
she
u:
too
h
how
Î:
burn
v
voice
W
about
D
then
z
zoo
J
vision
]
chin
}
June
m
man
n
no
N
sing
l
leg
r
red
j
yes
w
way
3. Samogłoski
System samogłosek angielskich jest bardzo odmienny od polskiego. Zawiera on przynajmniej dwa razy tyle kontrastujących ze sobą dźwięków (fonemów).
Patrz:
· Czworokąt samogłoskowy
· Różnice między samogłoskami polskimi a angielskimi
· Główne trudności w wymowie samogłosek
· Różnice między wymową brytyjską a amerykańską
3.1. Czworokąt samogłoskowy (Cardinal Vowel Diagram)
W celu systematyzacji zwykło się przedstawiać samogłoski wpisane w tzw. 'czworokąt samogłoskowy', którego kształt odzwierciedla z grubsza skrajne położenia języka w artykulacji samogłosek.
Zależnie od ich położenia w tym czworokącie określa się samogłoski jako:
- przymknięte/średnie/otwarte (na skali pionowej)
- przednie/centralne/tylne (na skali poziomej).
Poniższy diagram przedstawia angielskie i polskie samogłoski, oraz ich wzajemne położenie (w nawiasach samogłoski polskie):
3.2. Różnice między samogłoskami...
hosenfan