Poziomy sterowania ruchu.doc

Poziomy sterowania ruchu

§        Rdzeniowy – sterowanie organami wykonawczymi

§         Podkorowy – sterowanie motoryką ereismatycznę (ereisma – oparcie) i teleokinetyczną (teleios – świadomy celu)

§         Korowy – sterowanie motoryką ideokinetyczną

Drogi pobudzenia układu ruchu

Wrzeciono mięśniowe i narząd Golgiego

Móżdżek

Jądro czerwienne,                                                                                                                 kora mózgowa

jądro przedsionkowe, twór siatkowaty,

Czynności koordynacyjne

§        Układ narząd przedsionkowy – móżdżek stary - twór siatkowaty – rdzeń  (droga siatkowato-rdzeniowa):

              – wpływ na synergiczną motorykę rdzenia przy każdym położeniu i ruchu głowy w celu utrzymania równowagi

–        uszkodzenie móżdżku starego: zaburzenie równowagi z uczuciem niepewności podczas stania (astasia) i chodzenia (abasia); chory chodzi z szeroko rozstawionymi nogami jak pijany. Niepewność nie nasila się po zamknięciu oczu. Gdy zostaje usunięta grudka lub część robaka móżdżku, chory nie wykazuje cech choroby morskiej

§        Narząd przedsionkowy – rdzeń (droga przedsionkowo-rdzeniowa):

              – wpływ na napięcie prostowników i odpowiednie napięcie mięśniowe w całym organizmie, służące utrzymaniu równowagi

–        uszkodzenie narządu przedsionkowego: zawroty głowy, uczucie kręcenia się wokół własnej osi, mdłości, wymioty, pocenie się, bladość powiek

§        Układ wrzeciona mięśniowe i narząd Golgiego – móżdżek dawny – jądro czerwienne:

              – kontrola napięcia mięśniowego, zapewnia gładką synergiczną czynność antagonistycznych grup mięśniowych podczas chodzenia i stania

–        Uszkodzenie móżdżku dawnego: ataksja tułowia – brak koordynacji, polegający na zaburzeniach częstotliwości, zakresu, siły i kierunku ruchu

§        Układ wrzeciona mięśniowe i narząd Golgiego (droga rdzeniowo-móżdżkowa) oraz kora ruchowa pole 4 i 6 (droga korowo-mostowo-móżdżkowa) – móżdżek nowy – kora ruchowa 4 i 6:

              – wszystkie ruchy dowolne i mimowolne, dzięki współdziałaniu móżdżku nowego, przebiegają gładko i precyzyjnie. Prawdopodobnie w móżdżku dochodzi do „zapamiętywania” wzorców ruchów, które w każdej chwili mogą być ponownie wywołane.

Uszkodzenie móżdżku nowego:

§         Ataksja kończyn, zwłaszcza obwodowych części kończyn, oraz skłonność do padania i zboczenia chodu w stronę, po której znajduje się ognisko.

§         Dysymetria – niemożność zatrzymania we właściwym czasie celowego ruchu. W czasie wykonania celowego ruchu palec przechodzi obok celu

§         Asynergia – brak współpracy różnych grup mięśniowych w trakcie wykonywania określonego ruchu..

§         Dysdiadochokineza lub adiadochokineza – zmniejszenie lub brak współpracy antagonistycznych grup mięśniowych, np. podczas szybkiego odwracania i nawracania ręki

§         Drżenie zamiarowe – drżenie występujące podczas ruchu celowego i nasila się w miarę osiągania celu

§        Zjawisko odrzutu – brak kontroli szybkości i siły ruchu podczas zmiany obciążenia kończyny

§         Hipotonia mięśni po tej samej stronie oraz astenia (większa męczliwość mięśni)

§         Mowa skandowana dyzartia – w wyniku braku współpracy mięśni mowy

§         Niewłaściwa ocena wagi przedmiotów po stronie chorej

Porażenie wiotkie

1. Dochodzi w wyniku przerwania ciągłości jednostki ruchowej w dowolnym jej odcinku:

–        Rogi przednie rdzenia kregowego

–        Korzeń nerwowy

–        Splot nerwowy

–        Nerw obwodowy

2. Izolowane uszkodzenie włókien piramidowych w obrębie pola 4 lub piramidy w obrębie podstawy rdzenia przedłużonego

Zespół porażenia wiotkiego

§        Osłabienie siły mięśniowej – uszkodzenie unerwienia dowolnego

§         Obniżenie lub zniesienie napięcia mięśni – przerwanie monosynaptycznego odruchu rozciągania

§         Obniżenie lub zniesienie odruchów (arefleksja)– uszkodzenie unerwienia odruchowego

§         Zwyrodnieniowy zanik mięśni – po upływie kilku tygodni rozpoczyna się zanik porażonych mięśni

Porażenie spastyczne

Wskazuje na uszkodzenie w obrębie o.u.n (mózg, rdzeń)

Zespół ośrodkowego porażenia spastycznego

1. Osłabienie siły mięśniowej z utratą delikatnych ruchów.

2.      Spastyczne zwiększenie napięcia (hipertonia)

3. Wygórowane odruchy własne, ewentualnie z objawami klonicznymi
4. Osłabienie lub zniesienie odruchów skórnych (powierzchniowych odruchów brzusznych, podeszwowych i mosznowych)
5. Wystąpienie odruchów patologicznych (Babińskiego, Oppenheima, Gordona, Mendela, Bechterewa oraz odhamowanie odruchu ucieczki)
6. 
   
   Nie stwierdza się zaników mięśni pochodzenia zwyrodnieniowego

Porażenie spastyczne

Uszkodzenie dróg pozapiramidowych, a w szczególności siatkowo-rdzeniowych i przedsionkowo-rdzeniowych

Zespoły kliniczne w zależności od poziomu uszkodzenia dróg ruchowych

1. Ognisko w pobliżu kory (a)

- Po przeciwnej stronie niedowład ręki lub ramienia (monoparesis). Szczególnie upośledzone są drobne, precyzyjne ruchy.

- W przypadku małego ogniska korowego w polu 4, występuje porażenie wiotkie.

–        Czasami współistnieją napady padaczkowe typu Jacksona.

1. Uszkodzenie w okolicy torebki wewnętrznej (b)

–        Spastyczna hemiplegia po stronie przeciwnej, silniej zaznaczona w kończynie górnej (mm. zginacze), słabiej w kończynie dolnej (mm. prostowniki)

–       

Z powodu gęstego ułożenia w obrębie torebki włókien piramidowych i pozapiramidowych początkowo porażenie jest wiotkie, a po upływie kilku godzin lub dni przechodzi w spastyczne

–        Zaburzenia czucia ruchu i ułożenia

–        Charakterystyczne jest ośrodkowe zajęcie nerwu twarzowego i podjęzykowego

2. 
   
   Uszkodzenie na wysokości konarów mózgu (c)

–        Niedowłady połowicze po przeciwnej stronie z towarzyszącym porażeniem nerwu okołoruchowego (zespół Webera)

3.      Uszkodzenie w moście (d)

–        Niedowład połowiczy po stronie przeciwnej

–        Przy rozległych ogniskach możliwe jest uszkodzenie nerwu odwodzącego i trójdzielnego po tej samej stronie

1.      Ognisko w piramidzie (e)

–        Izolowane uszkodzenie pojedynczych włókien piramidowych, może wystąpić wiotki niedowład po stronie przeciwnej

2. Uszkodzenie w rdzeniu kręgowym (f,g)

–        W obrębie drogi piramidowej powrózka bocznego powoduje spastyczne porażenie połowicze po tej samej stronie (droga piramidowa jest wymieszana z włóknami pozapiramidowymi, które również zostały uszkodzone)

Zaburzenia czynności ruchowych

§        Astenia – ogólne osłabienie, znużenie, uczucie stałego zmęczenia

§         Akineza lub hipokineza – zubożenie czynności ruchowych – objaw uszkodzeń pozapiramidowych, np. choroba Parkinsona

§         Akatyzja – niemożność siedzenia, nieustanne zmienianie pozycji – parkinsonizm, objaw uboczny leków neuroleptycznych

§         Apraksja – niemożność wykonywania wyuczonych celowych czynności ruchowych – uszkodzenia okolicy czołowej przedruchowej, styku skroniowo-ciemieniowo-potylicznego oraz ciała modzelowatego

§        Ruchu mimowolne (hyperkinesis) – powstają w sposób niezamierzony i zwykle niemożliwe do opanowania – uszkodzenie ukł. pozapiramidowego

§         Drżenie (tremor) – rytmiczne, mniej lub bardziej regularne ruchy oscylujące, dotyczące mm. kończyn górnych, głowy, języka i spowodowanych naprzemiennymi skurczami mięśni agonistycznych

§         Mioklonie – krótkotrwałe kurcze (szarpnięcia) części lub całego mięśnia, bądź też grupy mięśniowej

§         Ataksja – upośledzenie dokładnego i sprawnego wykonywania ruchów przy braku niedowładu, ruchów mimowolnych lub apraksji.

Zespół całkowitego poprzecznego przecięcia rdzenia

§        Wstrząs rdzeniowy – poniżej uszkodzenia stwierdza się całkowite porażenie wiotkie. Czucie wszystkich rodzajów jest zniesione. Czynność pęcherza moczowego i jelita grubego jest zniesiona, brak potencji płciowej

§         Po upływie dni lub tygodni neurony rdzeniowe stopniowo odzyskują swoją czynność. Pojawiają się rdzeniowe automatyzmy – silny bodziec, zadany poniżej poziomu uszkodzenia, często obserwuje się wystąpienia nagłego zgięcia w stawach biodrowych, kolanowych i stopach (odruch zginania)

§         Pęcherz automatyczny

§         Skłonność do odleżyn

Rozwój psychomotoryczny

Psychiczny                                                                                     Motoryczny

                                                                                    Motoryka mała              Motoryka duża

                                                                                    Koordynacja                             Postawa i lokomocja

                                                                                    wzrokowo-ruchowa

                            Mowa bierna i czynna

Układy zmysłów warunkujące prawidłowy rozwój psychomotoryczny

§        Dotyku

§         Czucia proprioceptywnego i kinestetycznego

§         Układu przedsionkowego (równowagi)

§         Wzroku

Teorie rozwoju psychomotorycznego

Rozwój psychomotoryczny – pojawianie się kolejnych umiejętności ruchowych i psychicznych w odpowiedniej kolejności

1.      Teoria mechanistyczna – w pierwszych miesiącach życia wszystkie funkcje niemowlęcia oparte są na elementarnych odruchach, które zapewniają schematyczną aktywność ruchową. Wadą tej teorii jest nieuznawanie wariantowości rozwoju psychomotorycznego.

2. Teoria neurorozwojowa – nabywanie i doskonalenie umiejętności ruchowych polega na ich wbudowywaniu w ogólny program sprawności
3. 1. „przyswajania reproduktywnego” – powtarzanie przez niemowlę czynności ruchowych i eliminowanie rozwiązań najmniej korzystnych
   2. „rozwiązywania problemów” – c.u.n. niemowlęcia jest bezustannie pobudzany informacjami, które muszą być dekodowane. Bazując na wrodzonych odruchach niemowlę zdobywa metodą „prób i błędów” coraz szerszy zasób reakcji specyficznych na dane bodźce.

Koncepcje procesu edukacji sensomotorycznej

§        Integracyjna funkcja o.u.n.

§         Indywidualności, zmienności, a przede wszystkim wariantowości prawidłowego rozwoju psychomotorycznego

§         Prawo ciągłości i etapowości rozwoju

§         „nadbudowa” bardziej złożonych czynności ruchowych na prostsze

Zasady rozwoju psychomotorycznego

1.      Rozwój ruchów przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych.  Np. w 6 miesiącu życia czynność sięgania obejmuje ruchy obu rąk, 1 rok sięga jedna ręką; wcześniej dziecko dąży do przedmiotu całym sobą

2. Rozwój ruchów przebiega według następstwa cefalokaudalnego, zstępującego od głowy ku kończynom
3. Rozwój ruchów przebiega według następstwa proksimodalnego - odśrodkowego
4. Rozwój ruchów przebiega od ruchów symetrycznych do asymetrycznych.
5. Łatwiejsze i wcześniejsze są ruchy cykliczne niż acykliczne

6.      Rozwój motoryczny polega na wiązaniu sfery czuciowej ze sferą ruchową. Ruchy „błędne” (nie mające związku z otaczającą rzeczywistością) stają się stopniowo ruchami celowymi.

7.      Rozwój ruchowy polega na stopniowym opanowywaniu ruchów i wdrażaniu się do ich kontroli

8.      Rozwój ruchów biegnie ku ich interioryzacji, uwewnętrznieniu, intelektualizacji

9.      Rozwój ruchów odbywa się na zasadzie asocjacji i dysocjacji, syntezy i analizy

10.  Rozwój motoryczny wspierany jest najpierw przez proprioreceptory i tangoreceptory, a później przez telereceptory

Prawidłowy proces rozwoju dziecka

Opiera się na pojawianiu, wygaszaniu i w niektórych wypadkach przekształcaniu odruchów pierwotnych, co pozwala na uruchomienie odruchów posturalnych i przygotowanie dziecka do dalszego rozwoju

§         Rola mielinizacji nerwów

§         Układ nerwowy uczy się przez działanie

Odruchy wrodzone

§         Asymetryczny toniczny szyi – kiedy głowa jest odwrócona na bok, ręce i nogi po tej samej stronie prostują się; natomiast kończyny po stronie przeciwnej zginają się;

§         ...