Periodyzacja sztuki nowożytnej
Mariusz Karpowicz, Cezury i przełomy w sztuce nowożytnej, w: Sztuki polskiej drogi dziwne…
Lileyko, recenzja Mariusza Karpowicza Sztuki polskiej drogi dziwne…
Tatarkiewicz ramy czasowe:
Renesans – 1505 – 1670
Barok – 1584 – 1799
Neoklasycyzm 1764 – 1831
Te ramy już nieaktualne. Nie podaje się obecnie takich sztywnych dat.
Karpowicza interesuje początek a nie koniec zjawisk. Ornament nie daje w przypadku Polski dobrego datowania.
1. RENESANS - 1502 – nagrobek Olbrachta w katedrze wawelskiej wykonany przez Fr. Florentczyka.
2. RENESANS OKRZEPŁY – 1550 – asymilacja cech renesansu i połączenie ich z rodzimymi:Zamek w Brzeguratusz w Poznaniu – 1 arkadowanie Renes. Dziedzińca zastos. do elewacji zewnętrznejSukiennice w Krakowiemazowieckie kościoły Jana Baptysty z Wenecji – kolegiata w Pułtusku
3. OKRES WIELONURTOWY – 1580 – Od manieryzmu do barokulokalizacja Zamościa zaprojektowanego przez Bernarda Moranda. kościół jezuitów w Nieświeżu – pierwszy barokowy poza Włochami – 1582manieryzm pińczowski Santi Gucciniderlandyzm
4. BAROK ZYGMUNTOWSKI – 1613Zygmunt powierzył prace przy kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie oraz Zamku Królewskim w Warszawie Matteo Castello. Są to według Karpowicza najbardziej wyjątkowe przerzuty rzymskiej awangardy na północ od Alp.
5. BAROK WŁADYSŁAWOWSKI – 1634kościół św. Teresy w Wilnie projektu Tencalla – linia i kontur
6. DOJRZAŁY BAROK – 1648cezura polityczna – Potop Szwedzki – 1655, pokój Oliwski – 1650 to niewłaściwie pojmowane cezuryepitafium Remigiusza Zalewskiego w kolegiacie warszawskiej(zniszczone) – pierwsza adaptacja emotywnego baroku w Polsce
7. DWA NURTY BAROKU – EMOTYWNY I KLASYCYZUJĄCY – 1671willa Stanisława Herakliusza Lubomirskiego w Puławach – antyczny motyw portyku świątyni zaadoptowany do polskiej budowli po raz pierwszy ale to nie prawda bo pałac Zamoyskiego w Zamościu. Tak czy siak to pierwsza klasycyzująca budowla.
8. BAROK PÓŹNY – 1711kościół norbertanek w Imbramowicach pod Krakowem projektu Kaspra Bażanki, jednonawowy. Przejście od jednostki do tłumu.
9. ROKOKO – 1742tzw. Harem w Grabkach dla Rupniewskich w 1742 być może Francesco Placidi. Pierwsza budowla rokokowa.
10. ROKOKOWY HISTORYZM – 1770lwowska rzeźba rokokowa, głównie Macieja Polejowskiego w Opatowie – zwrot do przeszłości.
Tej fazie sprzeciwia się Lileyko bo według niego rokoko w architekturze polskiej zapoczątkowane zostało przez wykonane dla Czartoryskich do Puław i gabinetu Bielińskiego w Warszawie przez Meissoniera wystroje wnętrz. One zainspirowały wielu rodzimych artystów. Niepotrzebnie Karpowicz tak się sprzeciwia uznaniu roli Paryża. A poza tym takie pałacyki były budowane już wcześniej.
a.bunia