Czynnosci formalne i kompetencje spoleczne diagnosty.pdf

Czynności formalne

i kompetencje społeczne diagnosty

Wstęp

1. Podstawy prawne czynności diagnostycznych

2. Struktura i zawartość opinii i orzeczeń diagnostycznych

3. Umiejętność interpretacji danych diagnostycznych

4. Obiektywizm jako szczególna cecha diagnosty

5. Kompetencje społeczne diagnosty

Bibliograﬁa

Wstęp

Diagnoza psychopedagogiczna, choć powszechnie uznana za niezbędną, nie do-

czekała się formalnych uregulowań. W oświatowych aktach prawnych wspomina

się o konieczności prowadzenia działań diagnostycznych wobec ucznia czy wycho-

wanka, jednak nie określa się ram, w jakich działania te powinny być podejmo-

wane. W 1991 roku sformułowano Kodeks etyczno-zawodowy psychologa , ale nie

stworzono podobnego dokumentu określającego zakres działalności pedagoga. Za-

pisy dotyczące pracy psychologa możemy jednak odnieść także do zawodu peda-

goga. Psychologia jako profesja i jako dyscyplina naukowa należy do tych dziedzin

ludzkiej aktywności, w których centrum zainteresowania i oddziaływań jest czło-

wiek. Relacje interpersonalne nawiązywane przez psychologa występującego za-

równo w roli praktyka, jak i badacza czy nauczyciela — podobnie jak wszelkie re-

lacje międzyludzkie — posiadają zawsze wymiar etyczny. Naczelną wartością dla

psychologa jest dobro drugiego człowieka. Celem jego działalności zawodowej jest

niesienie pomocy innej osobie w rozwiązywaniu trudności życiowych i osiąganiu

lepszej jakości życia na drodze rozwoju indywidualnych możliwości oraz ulepsza-

niu kontaktów międzyludzkich ( Kodeks etyczno-zawodowy psychologa , 1991).

Od kompetencji społeczno-etycznych diagnosty zależy, jak będzie przebiegał pro-

ces diagnozy oraz w jaki sposób zostaną zinterpretowane i wykorzystane informa-

cje o podmiocie i jego sytuacji.

1. Podstawy prawne

czynności diagnostycznych

Najczęściej przywoływanym na potrzeby działań diagnostycznych aktem prawnym

jest Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 roku w spra-

wie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicz-

nych przedszkolach, szkołach i placówkach. Zgodnie z Rozporządzeniem pomoc

psychologiczno-pedagogiczna polega na (DzU 2003, nr 11, poz. 114, par. 2.1):

1) diagnozowaniu środowiska ucznia,

2) rozpoznawaniu potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia

i umożliwianiu ich zaspokojenia,

3) rozpoznawaniu przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych,

4) wspieraniu ucznia z wybitnymi uzdolnieniami (co oznacza także rozpoznawanie

tych uzdolnień).

Rozporządzenie (par. 15.1) określa również osoby odpowiedzialne za prowadze-

nie działań diagnostycznych. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dy-

rektor przedszkola, szkoły lub placówki. W siedzibach tych instytucji mogą być za-

trudnieni pedagog , psycholog i logopeda . W szkole i placówce dodatkowo doradca

zawodowy.

Do zadań pedagoga należy rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz anali-

zowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych .

Zadaniem psychologa jest:

1) prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów, w tym diagnozo-

wanie potencjalnych możliwości oraz wspieranie mocnych stron ucznia,

2) diagnozowanie sytuacji wychowawczych w celu wspierania rozwoju ucznia, okreś-

lenia odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym dzia-

łań proﬁlaktycznych,mediacyjnychiinterwencyjnychwobecuczniów,rodziców

i nauczycieli.

Do zadań logopedy zalicza się:

1) przeprowadzenie badań wstępnych w celu ustalenia stanu mowy uczniów, w tym

mowy głośnej i pisma,

2) diagnozowanie logopedyczne oraz — odpowiednio do jego wyników — organizo-

wanie pomocy logopedycznej.

Na mocy przywołanych zapisów Rozporządzenia działania diagnozujące zostały

podzielone pomiędzy pedagoga, psychologa i logopedę. O ile w miarę jasno zosta-

ły sformułowane cele diagnozy (metody diagnozy) prowadzonej przez logopedę,

o tyle zacierają się różnice między kompetencjami pedagoga i psychologa. Do pe-

dagoga należy bowiem rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz ana-

lizowanie przyczyn niepowodzeń, a do psychologa prowadzenie badań i działań

diagnostycznych dotyczących uczniów, w tym diagnozowanie potencjalnych moż-

liwości. Ponadto warto zauważyć, że wiele polskich szkół nie zatrudnia psycho-

loga, a korzysta jedynie z dyżurów pełnionych przez psychologów, którzy pracu-

ją w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. W związku z tym działania dia-

gnostyczne przypisane roli psychologa nie są prowadzone w odpowiednim wymia-

rze albo są przenoszone do obowiązków pedagoga szkolnego.

Innym aktem prawym wskazującym konieczność prowadzenia działań rozpozna-

jących sytuację wychowawczą jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności

wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnie-

niem. Według Rozporządzenia działalność wychowawcza i zapobiegawcza w szko-

le i placówce polega na systematycznym rozpoznawaniu i diagnozowaniu zagrożeń

związanych z uzależnieniem (DzU 2003, nr 26, poz. 226, par. 2).

Należy zwrócić uwagę, że Rozporządzenie nie deﬁniuje, jakie konkretne działa-

nia wchodzą w skład owego rozpoznawania i diagnozowania, po raz kolejny za-

tem trzeba odwołać się do profesjonalnych i społeczno-etycznych kompetencji osób

diagnozujących. Podobnie należy traktować zapisy kolejnego aktu prawnego.

W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 grudnia 2002 roku

w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-

-pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego

statutu tych poradni zostały sformułowane powinności diagnostyczne odnoszą-

ce się do działalności pozaszkolnej. Do zadań poradni należy pomoc rodzicom i na-

uczycielom w diagnozowaniu i rozwĳaniu potencjalnych możliwości oraz mocnych

stron uczniów. Poradnie specjalistyczne prowadzą działalność ukierunkowaną na

specyﬁczny, jednorodny charakter problemów zuwzględnieniem potrzeb środo-

wiska (które również należy rozpoznać). Poradnia realizuje zadania m.in. poprzez

diagnozę (DzU 2003, nr 5, poz. 46, par. 1).

Bardziej szczegółowe zapisy na temat podstaw prawnych diagnozy w pracy socjal-

nej zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia

2005 roku w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (DzU 2005, nr 77,

poz. 672, par. 1 i 2). Rozporządzenie określa sposób przeprowadzania rodzinnego

wywiadu środowiskowego oraz wzór kwestionariusza wywiadu.

Wywiad przeprowadza się w terminie 14 dni od dnia, w którym:

— wpłynęła informacja o potrzebie przyznania świadczenia z pomocy społecznej,

— wystąpiono z wnioskiem o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do świad-

czeń opieki zdrowotnej,

— sąd lub starosta zwrócił się z wnioskiem o wydanie opinii w celu ustanowienia

rodziny zastępczej w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie usta-

nowienia rodziny zastępczej,

— wpłynęło orzeczenie sądu o umieszczeniu dziecka w placówce opiekuńczo-

-wychowawczej typu interwencyjnego, socjalizacyjnego lub rodzinnego,

— wpłynęła informacja o przemocy w rodzinie.

W sprawach niecierpiących zwłoki, wymagających pilnej interwencji ośrodka po-

mocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie, wywiad przeprowa-

dza się w terminie dwóch dni od dnia otrzymania informacji o potrzebie przyzna-

nia świadczenia.

Wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miej-

scu ich pobytu. Pracownik socjalny, przeprowadzając wywiad, bierze pod uwa-

gę indywidualne cechy, sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową oso-

by samotnie gospodarującej lub osób w rodzinie, mogące mieć wpływ na rodzaj

i zakres przyznawanej pomocy. Na podstawie wywiadu pracownik socjalny dokonuje

analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wnioski z niej wynikające, sta-

nowiące podstawę planowania pomocy .

Rozporządzenie precyzuje przebieg czynności diagnostycznych prowadzonych

w pracy socjalnej — wskazuje dominującą metodę rozpoznawania (wywiad),

określa jej ramy czasowe (14 lub dwa dni od wystąpienia konkretnych okoliczno-

ści), terytorialne (w miejscu zamieszkania lub pobytu badanego), kategorie poszu-

kiwanych informacji (cechy indywidualne, sytuacja osobista, rodzinna, ekonomicz-

na) oraz efekt działań rozpoznających (analiza, ocena i wnioski końcowe wyzna-

czające kierunki dalszych działań).

Nie istnieją niestety podobne zapisy regulujące przebieg diagnostyki psychopeda-

gogicznej w przypadku ucznia i wychowanka, które z pewnością ujednoliciłyby

czynności diagnozujące oraz usprawniły (m.in. przyspieszyły) podejmowanie dzia-

łań wspierających dziecko.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: