antymonachomachia.pdf

(328 KB) Pobierz
748868493 UNPDF
Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na
stronie wolnelektury.pl .
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez
IGNACY KRASICKI
Antymonachomachia ¹
¹ Antymonachomachia — tytuł odwołuje się do poprzedniego poematu Ignacego Krasickiego, zaty-
tułowanego onachomachia , co po grecku oznacza walkę bądź wojnę mnichów. Antymonachomachia
pozornie jest tzw. palinodią, to znaczy odwołaniem zarzutów zawartych w poprzednim dziele, w istocie
jednak je podtrzymuje.
748868493.001.png
 
PIEŚŃ I
I
Często pozory łudzą słabe oczy,
Zwłaszcza, gdy staną na widok gromadnie;
Często i malarz, w dziele zbyt ochoczy²,
Sztuka
Zmyli się, obraz chcąc wydać³ dokładnie;
I w kunszcie⁴ nieraz rzemieślnik wykroczy,
Kiedy się w złoto szych⁵ podły zakradnie;
Nie traci przeto⁶ kruszec swej korzyści,
Szych pełznie⁷ w ogniu, a złoto się czyści.
II
Jędzo niezgody⁸! Twoje to są sztuki:
Ty, co się w dziełach zjadliwych objawiasz,
Kłótnia, Konflikt
Mieszasz się w kunszta, mieszasz i w nauki,
Słodycze żółcią mieszasz i zaprawiasz,
Wkładasz obmierzłe⁹ jarzmo¹⁰ twej przynuki¹¹,
A gdy się tylko niesnaski¹² zabawiasz,
Nie dość dla ciebie państw, narodów klęski,
W cienie zakonne rzucasz grot zwycięski.
III
Twój to kunszt zdradny, żeś zacisze święte
Nowym podejściem mieszać¹³ zamyślała.
Jużeś poczęła¹⁴ dzieło przedsięwzięte,
Jużeś na poły¹⁵ z twych sztuk korzystała —
Niebo, sług swoich niewinnością tknięte,
Nie dopuściło, byś tryumfowała.
Opowiem, jakeś padła z piekłów¹⁶ łona,
Opowiem, jakeś była zwyciężona.
² ochocy — pełen zapału.
³ ya (daw.) — ukazać.
⁴ nt (daw.) — sztuka, rzemiosło, umiejętność.
⁵ ych (daw.) — nitka owinięta metalowym drucikiem, używana w hafcie, często do pozorowania
użycia szlachetnego kruszcu; przen. fałszywa świetność a. bogactwo.
⁶ to (daw.) — przez to, z tego powodu.
⁷ n (daw.) — blaknąć.
⁸ a nioy — Eris, w mit. gr. bogini kłótni i chaosu. To ona rzuciła między trzy boginie, Herę,
Atenę i Aodytę, złote jabłko przeznaczone dla najpiękniejszej, co doprowadziło ostatecznie do wojny
trojańskiej, kiedy Parys rozstrzygnął, że jabłko należy się bogini miłości. Personifikacja ta występowała
również w onachomachii .
⁹ omiy — budzący wstręt lub niechęć.
¹⁰ amo — prymitywna uprząż dla wołów; przen. niewola, ucisk.
¹¹ yna a. yna (daw. a. reg.) — zachęta.
¹² ninai — dziś popr. forma N. lm: niesnaskami.
¹³ mia — tu raczej: wzburzyć aniżeli: wprawić w zakłopotanie.
¹⁴ oc (daw.) — zacząć.
¹⁵ na oy (daw.) — w połowie.
¹⁶ i — dziś popr. forma D. lm: z piekieł.
Antymonachomachia
IV
Nie podła gnuśność¹⁷ rządziła klasztorem,
Gdzie się te sceny wydały¹⁸ tragiczne.
Klasztor był cnoty zawołanym¹⁹ wzorem,
Klasztor, obfity w dzieła heroiczne,
Klasztor, od wieków wsławiony wyborem,
Budował²⁰ wszystkie miejsca okoliczne.
Dzielny przykładzie! Ach, któż cię wychwali!
Tyś tarczą twoich, co ciebie dawali.
V
Święte więzienia²¹ miłość cnoty wzniosła,
Niewinność twierdzą otoczyła wieczną,
Miłość, Pokora
Żarliwość z świeckiej marności uniosła,
Pokora skryciem²² czyniła bezpieczną,
Przykładność dzielna w ich cieniu urosła,
Wiara obronę znalazła waleczną.
Ukryte światło stanęło na korcu²³
W nauczycielu świętym cudotworcu²⁴.
VI
W takim schronieniu lepszy, niż wiek złoty²⁵,
Trawiły²⁶ prawe²⁷ dla Boga ofiary
W straży ubóstwa, posłuszeństwa, cnoty²⁸,
W zaszczycie pewnej nadziei i wiary,
W czułych zapędach żarliwej ochoty,
A niebieskimi obdarzona dary²⁹
Miłość, rękojmia³⁰ cnoty i załoga³¹,
Słodziła prace dla bliźnich i Boga.
Miłość
¹⁷ nno (daw.) — lenistwo.
¹⁸ ya i (daw.) — wydarzyć się, ukazać się.
¹⁹ aoany — wytrawny, renomowany.
²⁰ oa — umoralniać, zwłaszcza przez przykład.
²¹ it iinia — klasztory.
²² ycim — ukrywając.
²³ yt iato tano na oc — por Mt ,-: Wy jesteście światłem świata.  Nie może się
ukryć miasto leżące na górze.  Ani nie zapalają lampy i nie kładą jej pod korcem, lecz na świeczniku,
i świeci wszystkim w domu.  Niech tak świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre
uczynki i oddali chwałę Ojcu waszemu w niebie.
²⁴ cotoc — dziś popr.: forma N. lp.: cudotwórcy.
²⁵ oty i — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju
ludzkiego; motyw złotego wieku pojawiał się ironicznie w I pieśni onachomachii .
²⁶ tai (daw.) — spędzać.
²⁷ ay (daw.) — prawdziwy.
²⁸ tay ta ota cnoty — mowa o ślubach zakonnych posłuszeństwa, ubóstwa i czy-
stości.
²⁹ ay — dziś popr. forma N. lm: darami.
³⁰ omia — poręczenie, gwarancja.
³¹ aoa — tu: zabezpieczenie.
Antymonachomachia
VII
Te Jędza przerwać zabawy³² gdy chciała,
Zbliża się, kędy³³ w głębokim ukryciu
Księga zakonnej wojny³⁴ zostawała,
Płód żartobliwy… Chcąc ją mieć w użyciu,
Tyle przewrotnych kunsztów używała,
Że wpadł w jej ręce — a, w klasztornym życiu
Chcąc wzniecić pożar, raduje się zjadła³⁵,
Że dzieło przyszłej niezgody wykradła.
VIII
Wzbiła się wgórę a, jak jabłko owe³⁶,
Co poróżniło i ludzie, i bogi³⁷,
Jabłko
Niesie płód żartów; gmachy klasztorowe³⁸
Skoro zoczyła³⁹, wydała krzyk srogi,
Cieszy się, widząc klęsk przyszłą osnowę⁴⁰.
Forty⁴¹ warownej już przebyła progi
A myśląc, wściekła, o przyszłym pożarze,
Przebiega szybkim krokiem kurytarze⁴².
IX
Staje przed drzwiami mieszkania doktora⁴³,
Pewna, że starzec rozkosznie spoczywa;
Omyliła się: najpierwszy z klasztora⁴⁴
Religia
Do służby Bożej⁴⁵ śpieszy i przybywa.
W chórze północna trzymała go pora,
W chórze wraz z bracią⁴⁶ chwały Boże śpiewa.
Wielka rzecz — z zasług być od prawa wolnym.
Większa — z zasługą być prawu powolnym⁴⁷!
Prawo
³² aaa (daw.) — zajęcie.
³³ y (daw.) — gdzie.
³⁴ ia aonn ony —
tłumaczenie
tytułu onachomachii ,
zob.
http://www.wolnelektury.pl/katalog/lektura/monachomachia.html.
³⁵ ay — zjadliwy.
³⁶ ao o — jabłko przeznaczone dla najpiękniejszej bogini, o które zaczęły się kłócić Hera, Atena
i Aodyta; do tego mitu nawiązywała również onachomachia .
³⁷ i i i oi — dziś popr. oma B. l. mn: i ludzi, i bogów.
³⁸ atooy — dziś popr.: klasztorny.
³⁹ ocy (daw.) — zobaczyć.
⁴⁰ onoa — nitki, biegnące w jednym kierunku, stanowiące pierwsze oparcie dla tkanego materiału;
przen. podstawa, początek.
⁴¹ ota — dziś popr.: furta; w klasztorze służy do regulacji kontaktu zakonników ze światem ze-
wnętrznym.
⁴² yta — dziś popr.: korytarz.
⁴³ oto — w zakonach tytuł naukowy doktora uwalniał od obowiązku wykonywania cięższych prac.
⁴⁴ atoa — dziś popr.: z klasztoru.
⁴⁵ a oa — zakonnicy zobowiązani są m. in. do codziennego odmawiania modlitw o określo-
nych porach dnia, co określa się mianem liturgii godzin.
⁴⁶ aci — z pozostałymi braćmi zakonnymi.
⁴⁷ y a oonym (daw.) — być posłusznym prawu.
Antymonachomachia
X
Weszła — a widząc i sprzęty⁴⁸, i łoże,
Jęknęła z złości, czując baśnie płonne⁴⁹:
Bieda
Zamiast kotary wytarte rogoże⁵⁰,
Wszędzie ubóstwo zastała zakonne.
Ksiąg mnóstwo, których zrachować⁵¹ nie może,
Ledwo objęły⁵² pokoje przestronne;
Sprzęt godny mędrca, godny zakonnika,
Jadem ją nowym żarzy i przenika.
XI
Rzuciła pismo — a, zawywszy wściekła,
Powróciła się do swego łożyska;
Z nią zazdrość zjadła⁵³ i zemsta przewlekła,
Fanatyzm, straszny z daleka i z bliska.
Wpadły, skąd wyszły, jędze w otchłań piekła,
Wpadły w zwyczajne sobie⁵⁴ stanowiska;
Tam z źródła jady na nowo czerpały,
Aby tym dzielniej⁵⁵ truły, zarażały.
XII
Wrócił się doktor, a gdy pismo czyta,
Rozśmiał się⁵⁶: taka zemsta wielkiej duszy.
Śmiech, Zemsta
Trwoga występnym tylko przyzwoita⁵⁷,
Kto się złym czuje, tego zarzut wzruszy⁵⁸;
Cienia się swego boi hipokryta,
Gdy go wewnętrzne przeświadczenie głuszy⁵⁹;
Ubezpieczona w niewinności swojej,
Prawdziwa cnota krytyk się nie boi.
Cnota
XIII
Tak brzeżna⁶⁰ skała, gdy niebo się chmurzy,
I groźne coraz zbliżają obłoki⁶¹,
Przyroda nieożywiona
Wzrusza się morze, grzmi chmura wśrzód burzy,
A choć uderza bałwan⁶² w brzeg wysoki,
Chociaż się w fluktach⁶³ zapienionych nurzy⁶⁴,
⁴⁸ ty — meble, wyposażenie.
⁴⁹ onny — jałowy.
⁵⁰ ooa — plecionka z sitowia lub z innych łodyg.
⁵¹ achoa (daw.) — policzyć.
⁵² o — tu: pomieścić.
⁵³ ay — zjadliwy.
⁵⁴ ycan oi — zwykłe dla siebie.
⁵⁵ iny (daw.) — mocny, skuteczny.
⁵⁶ omia i — dziś popr.: roześmiać się.
⁵⁷ oa ytnym tyo yoita — sens: tylko występnym wypada się bać.
⁵⁸ y — poruszyć.
⁵⁹ y — ogłuszać uderzeniem.
⁶⁰ ny — dziś popr.: przybrzeżny.
⁶¹ on coa ia ooi — w zdaniu brakuje „się”.
⁶² aan — fala.
⁶³ ta — wzburzone odmęty morskie; z łac. ct — prąd, burza, niepokój.
⁶⁴ ny — dziś popr. forma  os. lp: nurza.
Antymonachomachia

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin