Malarstwo 1.docx

Malarstwo angielskie XVIII

Rozkwit malarstwa jaki nastąpił w Anglii przypada na połowę XVIII w. W 1768 roku powstaje Królewska Akademia Sztuki . Założona jest przez samych twórców, a nie jak w Paryżu czy Petersburgu przez monarchię. Następuje wzrost zainteresowania sztuką, organizowanych jest wiele wystaw oraz powstaje dużo nowych stowarzyszeń artystycznych.

Wielość instytucji i stowarzyszeń artystycznych, bogaci i światli mecenasi, żywość życia artystycznego , niepoddawanego dogmatycznym presjom, przyczynia się do niezwykłego zróżnicowania charakteru sztuki w 2 poł XVIII i pocz. XIXw.

Rozwija się głównie malarstwo portretowe i pejzażowe. Na artystów miało duży wpływ malarstwo Antoina van Dycka.

Główni malarze tego okresu:

THOMAS GAINSBOROUGH

(1727-1788)

-delikatne, zwiewne i pastelowe obrazy

- formy są pełnie niedopowiedzeń, które miały rozbudzać wyobraźnie widza (pojawia się nowa funkcja sztuki – sztuka wciąga widza w krąg twórczości, wymusza od widza przenikliwości i wyobraźni)

JOSHUA REYNOLDS

(1733-1792)

- dążył do ugruntowania w sztuce angielskiej wielkiej tradycji europejskiej

- znał z autopsji dzieła włoskich artystów

- wyznawca akademickich reguł sztuki

- cel sztuki powinien być moralny i estetyczny

-mówi: aby uzyskać „wielki styl” malarz musi „poprawiać naturę nią samą” (idea kształtów doskonalszych niż pierwowzór)

- studiował dzieła rzeźbiarzy starożytnych

- inspiruje się innymi twórcami ale ich biernie nie naśladuje

WILIAM HOGARTH

(1697-1764)

- zajmował się moralizatorskimi zagadnieniami sztuki

- stworzył cały cykl miedziorytów pouczających do szerokiego grona odbiorców (np. Kariera kurtyzany, Modne Małżeństwo).

- wykazuje bardzo dużą dbałość o szczegóły, mnoży detale; w jego dziełach nie ma elementów nieważnych

- jego obrazy mówią wszystko jasno i dobitnie, wszystko pokazane jest jednoznacznie

- karykaturzysta

- nieskutecznie aspirował do malarstwa „wielkiego stylu” jakiego nauczano w Akademii

- zwolennik oświeceniowego „zdrowego rozsądku”

- stawiał  naturę ponad najdoskonalsze dzieło,  a wierne naśladownictwo wyżej niż poleganie na uświeconych tradycja autorytetach

- esowata „linia piękna”, upodobanie do zawiłości, asymetrii, różnorodności

W jego twórczości znajduje się mnóstwo sprzeczności.

JOSEPH WRIGHT OF DERBY

(1734-1797)

- charakterystyczny dla nowych intelektualno-przemysłowych środowisk klas średnich

- nie maluje arystokracji lecz wynalazców (James Watt, Erasmus Darwin…)

- „filozof” – człowiek zainteresowany różnymi dziedzinami ludzkiej myśli i działania

- pokazuje nam świat „encyklopedyczny” (np. Alchemik odkrywający fosfor, Doświadczenie z pompą powietrzna itp.)

- duża wyobraźnia, wnikliwa obserwacja natury

- sztuka zespalająca oświeceniowe zainteresowanie nauką

- łączy niezwykłe wydarzenia i idealizowaną fikcją

BENJAMIN WEST

JOHN SINGLETON COPLEY

(1738-1815)

ZAPOWIEDZI ROMANTYZMU

W ostatnich dziesięcioleciach XVIII w poszukiwania nowych tematów i nowych malarskich ujęć bardzo się nasila. Poszukiwania te można obserwować w sztuce adresowanej do publiczności , ale także w twórczości prywatnej artystów.

Szczególną cecha sztuki tego czasu jest upodobanie do zagłębiania się w strefy irracjonalne, w dziedziny fantastyki, horroru, niesamowitości.

Najwyraźniej widoczne jest to w malarstwie:

JOHANNA HEINRICHA FUSSLI

- z pochodzenia Szwajcar, w Anglii przyjmuje nową formę nazwiska Henry Fuseli

- artystycznie ukształtował go pobyt we Włoszech, za namową Reynoldsa

- we Italii oddziałuje na niego głównie sztuka Michała Anioła i szesnastowiecznych manierystów

- najwszechstronniej wykształcony artysta swojej epoki , inspirował się poezją Homera, Dantego, Miltona, Szekspira wybierając tematy wzniosłe, gwałtowne, często o erotycznym zabarwieniu

- przedstawiał zderzenia świata rzeczywistego z czarodziejskim

- polaczenie gotyckiej fantastyki  z klasycznymi zasadami rysunku i modelunku

- odchodzi od naśladowania natury (jak manieryści)

- porzuca jasną kompozycja na rzecz spiętrzenia form i zawiłych układów kompozycyjnych, wydłuża i wygina sylwetki , splata ciała, miesza je z rozwianymi draperiami, ostre skróty perspektywiczne, zakłócenia skali

WILLIAM BLAKE

(1757-1827)

- najbardziej niezależny artysta tego czasu

- poeta, myśliciel, artysta- wizjoner

- tworzył prawie w całkowitej izolacji, na marginesie życia społecznego

- początkowo niezauważalny, dopiero pod koniec życia oddziałał na grupę młodych malarzy

-kierowało nim poczucie duchowej misji, czyniło go to obojętnym na życiowy i artystyczny sukces

-zawodowy rytownik i rzemieślnik

- uwielbienie dla średniowiecza

Fascynacja najstarszymi prawzorami:  sztuka egipska, perska, hinduska

- opracował wlasna technikę graficzną „drzeworyt na miedzi”- pozwalający na wspólny druk tekstu i rycin (tekst pisany ręcznie pismem lustrzanym oraz kontury rysunków pozostawały wypukłe, tło wtrawial kwasem); po odbiciu rycyny kolorował ręcznie

- odrzucał zastany porządek religijny, polityczny, społeczny, artystyczny  na rzecz własnej kosmogonii, mitologii i moralności; stworzył osobisty system symboli

- wielki wpływ wywarli na niego mistycy, i neoplatońska koncepcja rzeczywistości (świat realny jako odbicie ducha)

- sztuka jedynie dla wtajemniczonych

- odrzuca ziemska realność kształtów, nierzeczywisty kolor, nie ma światła, jest mżąca poświata niewiadomego pochodzenia, przestrzeń nieokreślona, brak reguł perspektywy i skali

Jego sztuką zafascynowali się symboliści

Od połowy XVIII w następuje w Anglii również bujny rozwój malarstwa pejzażowego. Romantyczny zwrot do natury. Angielscy filozofowie i artyści docenili wartości estetyczne, piękno i wzniosłość tkwiące w naturze. Rozwój sztuki ogrodowej. Moda na parki angielskie.

Artyści posługiwali się głównie akwarelą. Gwaszem i innymi farbami wodnymi. Lekkość, przejrzystość świeżość barw. W 1804 roku powstaje WATER-COLOUR SOCIETY

JOHN CONSTABLE

(1776-1837)

-  romantyczny naturalista

Spokojny wielbiciel swojskich, wiejskich zakątków

- prekursor nowoczesnego malarstwa pejzażowego

WILLIAM TURNER

(1775-1851)

-mistrz akwareli

w życiu uosabiał romantyczny typ wędrowca, żył samotnie, nie miał uczniów. Pomimo to wcześnie uzyskał mecenasów, uznanie i pozycję. Cały swój dorobek artystyczny zapisał narodowi.

-marynistyczno-batalistyczne obrazy olejne

-ale i wielskie, wizyjne kompozycje nawiązujące do motywów biblijnych, historycznych i współczesnych

- powraca do odwiecznych idei: los, przeznaczenie, przemijanie

- dominującym elementem staje się dynamiczna spirala

- powierzchowne podobieństwo do impresjonistów; Claude Monet był pod wielkim wrażeniem jego dzieł; jednak założenia Turnera i założenia impresjonistów są zupełnie inne. Impresjoniści chcieli uchwycić moment, Turner natomiast był wizjonerem, nierzeczywiste niematerialne pejzaże, mosty itp.

- mimo tego iż zrywa on z wieloma malarskimi konwencjami to nadal pozostaje w konfrontacji z malarstwem dawnym; studiuje obrazy Rembrandta, Poussina

Dzieła Turnera są jednymi z najpełniejszych osiągnięć artystycznych romantyzmu (wizjonerstwo, wątki symboliczne, dramatyczne obrazowanie natury jako potężnego żywiołu, któremu poddany jest człowiek)

GOYA

ROMANTYZM NIEMIECKI

Wynikiem rozdrobnienia Niemiec była mnogość ruchów artystycznych w poszczególnych ośrodkach. Prawie wszędzie malarstwu towarzyszyło zainteresowanie literackimi inspiracjami, alegoria i symbolika. Filozof Friedrich Schlegel, zaprzyjaźniony z artystami głosił, że to co istotne można przedstawić tylko pośrednio, za pomocą symboli. Artyści byli zafascynowani Michałem Aniołem , w którego postawie i sztuce odnajdywali bliski sobie związek ideałów świata starożytnego i chrześcijańskiego. Manifestacja nowego myślenia – Wackenroder ( poszanowanie wszystkich rodzajów i stylów sztuki, będącej wyrazem hołdu dla Stwórcy, związek między wiara chrześcijańska a pięknem, gloryfikacja indywidualności artysty; polemizował z klasycystycznymi koncepcjami Winckelmanna) Malarska odpowiedzią była twórczość malarzy zwanych NAZAREŃCZYKAMI (których ostro krytykował Goethe)

NAZAREŃCZYCY

(Bractwo św Łukasza)

Założone w Wiedniu w 1809 przez 6 młodych studentów akademii, którzy sprzeciwili się kopiowaniu starożytnych rzeźb i naśladowaniu uznanych mistrzów. Wzorowali się na średniowiecznych kontra fraterniach. W poszukiwaniu formuły katolickiego malarstwa wybrali się do Rzymu i zamieszkali w klasztorze. Traktowali twórczość jako rodzaj religijnego posłannictwa.

- starali się nawiązać do czystej sztuki włoskiego Quattrocenta, obrazy o tematyce religijnej, historycznej

- próbowali oderwać się od akademickiej doktryny po to by odrodzić sztukę

- ich malarstwo łączące wzory wzięte z późnego średniowiecza i renesansu z klasycznym rysunkiem okazało się inspirujące dla wielu artystów europejskich.

Romantyczny przełom przyniósł uwielbienie natury i pokorę wobec niej, stawiano ja ponad człowiekiem a nie na odwrót.

PHILLIP OTTO RUNGE

(1777-1810)

-twórca najoryginalniejszej teorii malarstwa wczesnego romantyzmu FARBENLEHRE

- pozostawał pod wielkim wrażeniem pism mistyka Bohme,  który wyrażał pogląd o konieczności zastąpienia sztuki figuralnej pejzażami, w których objawia się Bóg.

-przyszłość formy malarskiej widział w kolorze, którego oddziaływanie psychologiczne wiązał z  siłami natury

- można dopatrzeć się założeń symbolizmu a nawet ekspresyjnej abstrakcji

CASPAR DAVID FRIEDRICH

(1774-1840)

- twórca niezwykłych pejzaży, naturę odtwarzał drobiazgowo i precyzyjnie, w sposób nastrojowy

- wyróżnia je swoisty bezruch i klimat kontemplacji

- pojawiające się w pejzażach postaci zdaja się tylko dopełniać pewne treści

- twierdził że artysta powinien patrzeć oczami duszy a nie ciała

- w jego obrazach obecny jest motyw bezmiaru gór i morza

-człowiek ukazany jest zawsze w obliczu natury, jej wielkości i siły

- wschody, zachody słońca, nokturny, symboliczne postaci i przedmioty

- wielokrotnie pokazany znak krzyża

- obrazy intrygowały uduchowieniem i niezwykłością symboli

- w sposobie malarskiego myślenia i subtelnym detalu odczytuje się północne tradycyjne malarstwo sięgające XVw, sztuki zakorzenionej w rzeczywistości i symbolu

- natura jest nośnikiem emocji

- każdy widok wzbogacał indywidualnym doświadczeniem nastrojowo –emocjonalnym, co najpełniej wyraża romantyzm postawy malarza

Obaj studiowali w kopenhaskiej akademii. Związali się z żywym artystycznie środowiskiem drezdeńskim. Łączyła ich głęboka wiara w Boga i fascynacja naturą jako boskim objawieniem, lecz każdy rozumiał ją inaczej. Znali Goethego

ROMANTYZM FRANCUSKI

Rewolucja francuska i okres napoleoński zmieniły między innymi formy funkcjonowania sztuki. Artyści stracili oparcie w mecenacie kościelnym i arystokratycznym , a zyskali publiczny odbiór swych dzieł na wystawach.

Człowiek był najważniejszym elementem ówczesnej sztuki, co stało się za sprawą Davida, którego uczniowie, obok niewielu malarzy romantycznych, stali się najaktywniejszymi twórcami epoki.

Dwaj najwybitniejsi romantyczni artyści studiowali u klasycysty Pierra Guerina.

THEODORE GERICAULT

(1791-1824)

-przedwcześnie zmarł

-studiował malarstwo mistrzów (Rubensa i Tycjana) w Luwrze. Zachwycał się Rubensem i Carravagiem

- jego życie układa się w romantyczną opowieść pełna namiętności, cierpienia i obsesji śmierci.

-fascynacja końmi

- Tratwa Meduzy

- ludzie obłąkani

EUGENE DELACROIX

(1798-1863)

-fascynacja orientem

- bardzo żywa paleta barw, tematy różne (religijne, portrety, nawiązujące do Dantego, ale w dużej mierze polityczne jak  Barykady, ukazywał wydarzenia ze świata), synteza sztuk, moralne posłannictwo sztuki

DOMINIQUE  INGRES

(1780-1867)

-uczeń Davida

-zdobył Grand Prix de Rome

- spędził 20 lat we Włoszech

-przez całe życie pozostał wierny malarstwu Rafaela

- malarstwo precyzyjne, doskonały rysunek, eliminacja wartości emocjonalnych

-poszukiwał absolutnego piękna wyzwalając malarstwo z dotychczasowego podporządkowania rzeźnie starożytnej

- nadal wielbił antyk ale tylko pozornie wydaje się klasycystą

- portrety: kobiety „stylizowane”, pełne wdzięku, z podkreślonymi kształtami; mężczyźni przedstawieni realistycznie i psychologicznie

- technika olejna, gładkie płaszczyzny, prawie niewidoczny dukt pędzla

- formy tworzy giętka linia, minimalny światłocień, wszechobecny spokój i harmonia przejawiające się w czystości konturu i w całej kompozycji

We Francji przyjmowali romantyczne nowinki z Anglii i Niemiec z dużym dystansem. Hasła sztuki romantycznej zostały sformułowane dopiero w 1827 prze Victora Hugo

PRERAFAELICI

W latach 1848-1853 całkowicie bulwersują sztukę angielską. Bractwo prerafaelitów zrodziło się z poczucia gwałtownej niechęci do oficjalnego malarstwa i obyczajów epoki. Kilku młodych artystów decyduje się na bunt, między innymi : MILLAIS, HUNT, ROSSETTI. Bractwo (P.R.B) liczylo 7 członków. Chcieli wyzwolić malarstwo od akademizmu, któremu zarzucają tylko jedną metodę malarską (zapoczątkowaną przez Rafaela).  Ten zastały i sztuczny (ich zdaniem) sposób malowania przekłada rysunek nad kolor, równowagę nad ruch, światło dzienne w pracownie nad oświetlenie w plenerze, a wielkich klasycznych mistrzów nad wszystkich artystów nowoczesnych. W tych warunkach malarz przestaje wyrażać swoją wewnętrzną wizję.

Prerafaelici podejmują walkę z systemem odniesień akademizmu. W dziedzinie stylu będą korzystać z całej historii malarstwa, a nie tylko z kilku artystów.

- interesują się najstarszymi artystami (sprzed czasów Rafaela), fascynacja XV w – włoskie Quattrocento

- studiują także Turnera, Blake’a,  Gericault’a, Delacroix, Ingres’, nawiązują do Nazareńczyków i do innych grup malarzy niemieckich którzy podobnie występowali przeciwko akademizmowi

- tematy czerpią z doktryny chrześcijańskiej, średniowiecza, literatury (Dante, Szekspir), mitologii, Biblii, wydarzeń społecznych, z natury i oczywiście z wyobraźni

- związki malarstwa z muzyką i poezją

- różnorodność wątków i fascynacji

- odrzucenie akademickiego idealizmu na rzecz bardziej ścisłego i realistycznego kontaktu z naturą

- pragną malować w sposób prosty i szczery, koniec z ustalonymi pozami i doskonałym pieknem

Prerafaelizm wywrze wpływ na sztukę końca XIX w – symbolizm i secesję. Rozpowszechniany jedynie przez Rossettiego, Millais i Hunt porzucają stylistykę prerafaelicką.

REALIZM

W sztuce francuskiej natura nie odegrała tak wielkiej roli jak w Niemczech czy Anglii tego okresu, gdzie panował romantyzm.

Jednakże we Francji pejzaż zaczął zajmować coraz ważniejsze miejsce w twórczości malarskiej. Częściej był to pejzaż historyczny, widok idealizowany. Podstawą było jednak studium z natury, wykonywane bezpośrednio w plenerze, chociaż obraz wykańczano później w pracowni. Coraz częściej podchodzono do natury w sposób prosty i szczery.

COROT

(1796-1875)

- stworzył wiele obrazów przedstawiających widok Rzymu, są one oderwane od panujących mód i konwencji; znamionuje je niezwykła świeżość spojrzenia i wyczucie atmosfery miasta,

- obrazy oparte są na zwartej, prostej kompozycji; zdyscyplinowany i oszczędny rysunek, kreślący to co istotne lecz pozbawiony klasycystycznej oschłości; oszczędny koloryt; harmonia

- fascynacja urokami wsi francuskiej

BARBIZOŃCZYCY

W połowie XIX w mała francuska wioska Barbizon awansuje do roli twórczego ośrodka malarzy

-odkrywcy uroków wsi francuskiej, piękna ukrytego w widokach prostych i niewyszukanych

- nastrój

Ich malarstwo było kompromisem między starymi zasadami pejzażu komponowanego a nowymi tendencjami do pracy w plenerze

- można rozpoznać gatunki drzew (ale brak w nich pedantycznego odwzorowania listków itp.); niebo opanowuje coraz większe partie obrazu, oświetlenie nastrojowe

-pojawia się gruba faktura, szorstkość

Theodore Rousseau

- w krajobrazach pojawili się mieszkańcy wsi, przedstawianie podczas swych codziennych zajęć

- wzrost zainteresowania tematyka ludową –narastało przekonanie iż o kondycji ludzkiej można powiedzieć prawdziwiej ukazując człowieka we współczesnym środowisku, w czasie codziennych zajęć a nie droga historycznej ilustracji lub alegorii

- nadawano prostym ludziom godności i wielkości, co czyni ich równymi bohaterom dawnej sztuki

MILLET

(1814-1875)

-najsłynniejszy francuski malarz wiejskiego ludu

-całą twórczość poświęcił chłopom...