Historia Architektury Wykład 1.0 Prehistoria i Egipt.docx

Historia Architektury Wykład I Prehistoria i Egipt

Pierwsze oznaki zamieszkania groty, jaskinie- naturalne elementy środowiska.

Zaczęto budować patrząc na strop tych jaskiń a powodem do budowy było oczywiście niebezpieczeństwo. Rolnicy- konstrukcje były drewniane ich prototypem było samo drzewo i jego korona. Rybacy mieszkali w jaskiniach, myśliwi też. Przykrywano się skórami, które po podniesieniu tworzyły namiot. Ludy pasterskie (wędrowne) to ludy nomadyczne np.

Najbardziej znane miejsca prehistorycznego kultu (głównie przyrody i astronomii) to Wielka Brytania, Hiszpania i Francja (Bretanii).

Pojawiają się utwory megalityczne- Stonehenge (krąg megalityczny jak i kromlech), kromlechy (3 lub więcej- łuk), dolmeny (2 lub więcej -stół) , menhiry.

Monolit- pojedynczy kamień

Stonehenge i piramidy to budynki odwołujące się do nieboskłonu, konfiguracji ciał niebieskich, kosmosu a nie do ziemi.
Stonehenge budowano z wielkich bloków (do 80t) transportowanych na odległość 80km na ściętych, toczonych drzewach ciągniętych przez ludzi używając liny konopiane/lniane.

EGIPT

Bardzo rozwinięta cywilizacja.

Między prehistorycznymi cywilizacjami a Egiptem jest wielka dziura, która ciężko zapchać (mało odkryć)

Dobry rozwój dla cywilizacji= mało wojen; 800 km doliny wielkich rzek (tak jak i Eufrat Tygrys Nil, dolina Dunajca tez się świetnie rozwijała, ale tam budowano z drewna i ciężko cokolwiek odkopać)

W Egipcie panowało 31 dynastii; trzy okresy:

Stare i średnie państwo- 17 dynastii Memphis (Kair) III i II tys. p.n.e.  największe osiągniecia Egiptu

Nowe państwo 18-25 dynastia Teby (ok 1570 p.n.e.)

Sais 26-31 dynastia (663pne) niedobre rzeczy się dzieją, Egipt upada po podbojach Perskich Macedońskich i Rzymskich.

Model domku- łącznik pomiędzy najstarszym Egiptem a nowszymi jego osiągnięciami w grobie mniej zamożnego obywatela jest dowodem o rozwoju cywilizacji. Wniosek pierwsze lepianki były kopulaste i wykonane z mułu Nilu.

Forma- słupy, kolumny,

Konstrukcja-system słupowo belkowy

Mastaby 3000lat p.n.e. = ławka. Pierwszy utwór architektoniczny na ziemi egipskiej po lepiance jest to góra grobu bądź dom mieszkalny. Mogą być zasiedlane od góry bądź od boku.
Zwężały się do góry w obu płaszczyznach, ponieważ podczas deszczu muł spływał na dół; były podlepiane na nowo ale i tak zostały szersze na dole.

Budowla pełna- nie ma w środku pomieszczeń, lub pomieszczenia bardzo malutkie (np. piramida)

Piramida= grobowiec faraona bądź jakiegoś dostojnika. Budynki wolnostojące, ale nie samotne ponieważ jest mnóstwo budowli grobowych dookoła. Niewielka erozja po 5k lat. Kamienie układane na szlifowaniu piaskiem i kamieniem, tak dokładnie, że nie wymagał żadnej zaprawy, czyli bardzo prymitywne metody a efekt godny podziwu.

OBSESJA IDEOLOGICZNEJ TRWAŁOŚCI

Zachować część duszy faraona dla życia ziemskiego- ideologiczny motor napędowy do budowy piramid.

Komora z sarkofagiem (pokój średniej wielkości, 15x15) zabezpieczona trójkątem odciążającym (wymyślili Egipcjanie) i pustkami powietrznymi na wypadek zawalenia się trójkąta. Każda pustka także przypominała nasyp (trójkąty)

Do komory grobowej prowadzi wielka galeria (korytarz)

Komory wentylacyjne były po to, aby mumia nie zgniła, ale dzięki nim zaraz okradziono piramidę, lol ale nie odkryli wejścia głównego

Schemat przekroju pionowego przez Piramidę Cheopsa:

Komory pochówkowe kute pod ziemią najwięcej grobów.

Najpierw były piramidy łamane i schodkowe, potem właściwe

Piramida Dżesera- piramida schodkowa składająca się z 5 mastab z bloków kamiennych na rzucie kwadratu.

Piramida Snofru- łamana

Największy zespół piramid w Gizie

Mocno odizolowane od wzroku śmiertelników, dużo innych budynków, mur dookoła każdej piramidy + jeden wielki okalający mur dookoła całego kompleksu.

Piramida Chufu (Cheopsa) 233m bok 2300000 bloków 1mx1mx1m

Przed piramida Chefrena jest Sfinks wykłuty w skale + łapy 55m

Piramida Chafre (Chefrena) 135m bok

Piramida Menkaure (Mykerinosa) 66m (bo brak gotówki)

Dawniej piramidy były mylnie datowane na ok 3k p.n.e. jest to jednak zaledwie 2600pne

Sfinks to nie jest pojedyncze zjawisko, wejścia do grobowców były flankowane długimi alejami sfinksów lub koziorożców.

Forma i konstrukcja:

słupy, kolumny podtrzymujące pokryte malowidłami, rytami albo i tym i tym

Kolumna krepa ciosana w kamieniu=

+baza (krążek ciasta, pokazuje jak ciężka jest komuna, krepa, ciężka)

+trzon kolumny (malowidła i/ bądź ryty) gładki (najczęściej) bądź z wiązki palmowej.

+głowica

+kostka

+belki

Forma zamknięta bądź otwarta (papirus/lotos- wykorzystanie pełne pęki pąki i głowice kwiatów, palma- wiązka palmowa; roślinność Egipska)

                            Głowica palmowa rzadka

                            Głowica, otwarta, kwiatowa z głowami zwróconymi w 4 strony świata (hatorycka) + domek Ozyrysa zamiast kostki BARDZO RZADKA

Święte znaki żłobione= hieroglify (odczytane w 1822r) przedstawiają sceny z życia faraona, kapłanów i mniej ważnych ludzi.

WOLNOSTOJACA ŚWIĄTYNIA EGIPSKA

Funkcje: religijne (mieszkania bóstwa), nauki (szkoły wyższej) rozwoju dyplomacji i prawa, , badan matematycznych/ astronomicznych (pylony)

Kapłani mieszkali w świątyni, rozwijali naukę etc., wiemy to stąd, że 3k p.n.e. ustalili prawidłowa długość roku

Ludzie nie mieli się gromadzić w środku, wpuszczano maks. przed pierwsze pylony świątyni w wypadkach nadzwyczajnych wpuszczano kogoś na I dziedziniec.

PYLONY prawie pełna budowla w środku tylko mały korytarz prowadzący na dach, zwężają się ku górze w dwóch płaszczyznach (jak mastaby), flankuje wejście do świątyni

ŚWIĄTYNIA CHONSU W KARNAKU

Przekrój podłoga wznosi się do góry im dalej i jednocześnie strop coraz niższy.

W świątyni ni było wytwórstwa, wszystko tam przynoszono.

Dziedziniec: Tam gdzie pylony tam nie ma kolumnady, dziedziniec nie ma dachu, strop tylko nad kolumnami. Kolumnada zawsze podwójna oprócz Sais tam inne sprawy.  w Egipcie niema dachów sam strop ale tak doszlifowany, że deszcz nie przenika.

Sala hipostylowa- doświetlona systemem hipostylowym
II najważniejsza konstrukcja po belkowo stropowej
Środkowe słupy- wysokie
boczne słupy- niskie
razem daje dziurę, przez która wlatuje światło
okna bez szyb= przeźrocza

Posag bóstwa- tylko absolutnie wtajemniczeni
potem pomieszczenia gospodarcze, magazyny, skryptoria, itp.

WIELKA ŚWIATYNIA AMONA w Karnaku

Budowana w tej samej formule przez 1200 lat otoczona murem, mało wejść bocznych. Widać było tylko pylony i mur + okrąg świątynny (parę ha) tez z murem (generalnie bardzo obronna budowla ale nie przed najazdami, obronna przed wzrokiem zwykłych ludzi). Z boku Ramzes się wściekł i wbudował sobie świątynie w dziedziniec

Fenomen- same pylony- albo początki innych świątyń, których nigdy nie wybudowano, albo takie oryginalne, obronne dziedzińce pylonowe.

134 kolumny w Sali hipostylowej= Wielka Sala Kolumnowa (hipostylowa), doświetlona systemem hipostylowym 2 rzędy wewnętrznych kolumn podniesione i otwarte głowice

Budowana przez trzy dynastie

Jezioro miało łagodzić klimat Egiptu w tamtym rejonie

Światło dochodzi ale nie obejmiemy jej wzrokiem, bo tak rozbite ciasno ustawionymi kolumnami, ni było do oglądania). Człowiek jest wysokości dwóch baz. Skala człowieka nie zachowana, relief malarstwo, obrazy, hieroglify

Przy trzeciej kolumnie zmiana konstrukcji belek stropowych. ||  ->  ==

Kostka belki dwie pionowo przekrojem i płyty.

ŚWIATYNIA ŁACZONA 1500 PNE 18 DYNASTIA

Kobieta faraon Hatchepsut
świątynia wolnostojąco-skalna. Obecność tarasów. Ogromne tarasy pokonujące przestrzeń aż dojdziemy do skał w skałach głęboko ukryty jest pochówek królowej. Nie mamy do czynienia z porządnie obrobionymi kolumnami ale z graniastymi filarami i z 8bocznymi, brak głowic od razu na filarach jest konstrukcja stropu. Na tarasy wiodą zestopniowane pochylnie.

Jej następca, brat pozamieniał głowy na posagach na swoje po jej śmierci

Brak porządnie obrobionych kolumn (brak czasu)- filary graniaste i 8boczne, brak kapiteli=od razu kostki

Forma zakończenia gzymsu- ćwierćwałek pojawia się także przy zakończeniu pylonu, ale ogólnie wszędzie się pojawia (podlepiano strop w chatach gliną+ ręka tak się wykształcił i już został)

=                                          =                                          =                                          =                                          =

Formy kolumnad; wejścia do grobowców
świątynie skalne(pochodzą z okresu nowego państwa, bo stolica w dorzeczu nilu i tam dużo skał gdzie można było takie budowle wykonywać)- pochówki głęboko w skale; wykute w tej skale pylony, jako rzeźba 2x Abu-Simbel świątynia wielka (siedzący faraon na tronie) i mniejsza (kroczące pylony jako kroczące sylwetki faraona i jego zony).Wielka galeria flankowana przyściennymi posagami faraonów i dostojników. Wewnątrz są maleńkie pomieszczenia aż do pomieszczenia grobowego

Wiedza na temat Egiptu głównie z reliefów i malowideł, hieroglifów jest bardzo szczegółowa

Świątynia w Luksorze, głowice pąkowe, dzielone, trzony wykonane jako wiązka papirusu

Monolity- wykonane tak jak ściana mastab (zwężają się) + wydłużona piramidka na szczycie.