wielokulturowosc.pdf

Wielokulturowość na co dzień

materiały dla nauczycieli

Kraków 2006

Scenariusze lekcji.indd 1

2006-09-14 23:57:53

Projekt okładki:

Piotr Poniedziałek

Koordynator wydania:

Sylwia Gajownik

Adiustacja i korekta:

Katarzyna Kopeć

Opracowanie typograficzne i łamanie:

Studio PM1 / Piotr Poniedziałek

druk i oprawa: Drukarnia GS sp. z o.o., ul. Zabłocie 43, 30-701 Kraków

Publikacja przygotowana została w ramach projektu

„Wielokulturowość na co dzień – materiały dla nauczycieli”

Organizatorzy:

Partner projektu:

ISBN 83-88292-34-X

Scenariusze lekcji.indd 2

2006-09-14 23:58:45

WSTĘP

la Decjusza w Krakowie oddajemy w Państwa ręce publikację prac konkurso-

wych nadesłanych w ramach projektu „Wielokulturowość na co dzień – materiały dla

nauczycieli”.

Celem projektu, będącego częścią programu „Wielokulturowa Europa” , było opra-

cowanie praktycznych narzędzi pracy z młodzieżą, zwłaszcza na terenach zamieszka-

łych przez mniejszość romską. Projekt skierowany był do nauczycieli z województw:

małopolskiego, śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego.

Najważniejszym aspektem poruszonym w ramach projektu była „wielokulturowość

lokalnie” – problematyka związana ze współistnieniem Polaków i Romów w małych

miejscowościach i wynikające z tego realne, codzienne problemy, niechęć i czasem wro-

gość wobec intruza, co jest często powodem masowej emigracji Romów, zwłaszcza do

Wielkiej Brytanii.

Jednym z elementów charakterystycznych dla naszej współczesności jest zjawisko

wieloetniczności, szczególnie widoczne w państwach, do których masowo napływa-

ją emigranci (przypadek Wielkiej Brytanii) lub też w państwach, w których pozostaje

wiele mniejszości, na przykład jako następstwo wojen (przypadek Europy Środkowo-

-Wschodniej). Dlatego też zjawisko wielokulturowości, czyli współistnienia odmiennych

wartości i tradycji określonych w ramach jednego organizmu państwowego, nabiera co-

raz większego znaczenia i skłania do głębokiej refleksji. Akceptacja różnorodności kul-

turowej jest kluczowym elementem w budowaniu bezpiecznego świata, w którym różni-

ce kulturowe nie będą generować konfliktów zbrojnych i czystek etnicznych.

Partner projektu

Scenariusze lekcji.indd 3

2006-09-14 23:58:45

W imieniu Fundacji Kultury Chrześcijańskiej ZNAK oraz Stowarzyszenia Wil-

Wielokulturowość na co dzień – materiały dla nauczycieli

„Wielokulturowa Europa – wyzwania, zagrożenia i szanse dla

Polski w XXI wieku”

To projekt edukacyjny, zrealizowany – dzięki współpracy British Council –

w formie warsztatów, które odbyły się podczas kilku weekendów letniego semestru

2005 roku w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Inicjatywa by-

ła skierowana do studentów, nauczycieli, pracowników organizacji pozarządowych,

młodych liderów, a także pracowników administracji publicznej, podejmujących

w swojej pracy problematykę edukacji.

Tematyka warsztatów ogniskowała się wokół rasizmu, ksenofobii, islamofobii, an-

tysemityzmu, nietolerancji i dyskryminacji. Stanowiła odzwierciedlenie problemów,

z jakimi mają do czynienia współczesne państwa, zróżnicowane pod względem etnicz-

nym, kulturowym i religijnym. Zamierzeniem autorów projektu było, aby uczestnicy

wraz z zaproszonymi ekspertami poszukiwali odpowiedzi na kilka istotnych pytań,

nurtujących uważnego obserwatora i uczestnika życia społecznego. Jaka jest sytuacja

mniejszości (np. narodowych, religijnych) w Europie? Jaka powinna być polityka

państwa w zakresie poszanowania praw mniejszości do kultywowania własnej religii,

obyczajów, pielęgnowania odrębności kulturowej? Czy te prawa można ograniczyć?

Czy takie ograniczenie pozostawałoby w zgodzie z gwarancjami konstytucyjnymi

i uregulowaniami w zakresie prawa wspólnotowego i międzynarodowego?

Do prowadzenia zajęć organizatorzy zaprosili wybitnych specjalistów z Polski

i Wielkiej Brytanii, zarówno pracowników naukowych, jak i praktyków, spotykają-

cych się z wyzwaniami wielokulturowości w codziennej pracy.

Warsztaty zakończyły się przygotowaniem przez uczestników własnych, orygi-

nalnych projektów działań. Najlepsze z nich, dzięki wsparciu British Council, prze-

znaczone zostały do realizacji.

każdego z nas. Badacze wielokulturowości opisują je najczęściej w trzech wy-

miarach: jako stan faktyczny, rozumiany jako sytuacja obecności osób pochodzących

z innych kultur; stan społeczny, w którym stosunki i wzajemne relacje ludzi odmien-

nych kulturowo mają największe znaczenie oraz w kontekście politycznym. Ten ostat-

ni obszar dotyczy państwa i regulacji polityczno-prawnych związanych z kwestią wie-

lokulturowości.

W Polsce wielokulturowość odkrywamy od 1989 roku. Początkowo dostrzeżone

zostały mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące nasze ziemie od co najmniej kil-

ku pokoleń. Proces społecznego uznania mniejszości wiąże się dodatkowymi prawami

i możliwością swobodnego przyznania się do swoich korzeni. Tym samym bycie Niem-

cem, Ukraińcem czy Romem nabrało głębszego znaczenia, a prawo do kultywowania

własnej tradycji, uczenia się języka stało się dodatkowym atutem.

Scenariusze lekcji.indd 4

2006-09-14 23:58:45

W ielokulturowość w Polsce to zjawisko narastające, coraz bardziej obecne w życiu

Wstęp

Krajobraz wielokulturowy w Polsce tworzą, prócz mniejszości, grupy etniczne i na-

rodowe związane z naszą ziemią od kilku zaledwie lat, takie jak uchodźcy, imigranci

czy repatrianci. Uchodźcy poszukujący azylu, przyjmowani na podstawie Konwencji

Genewskiej, są przybyszami nie z własnego wyboru. Prześladowani we własnej ojczyź-

nie za rasę, pochodzenie etniczne, wyznawaną religię czy poglądy polityczne nie mogą

liczyć na pomoc swojego kraju. Szukają bezpiecznego dachu nad głową w Polsce, która

jest na ich drodze do wolności pierwszym krajem bezpiecznym. Część z nich decyduje

się tutaj zostać. Imigranci zaś to przybysze, którzy z własnej woli postanowili osiedlić

się w Polsce – czasem są to osoby, które tu wcześniej studiowały, mają rodziny, znajo-

mych, pracę, są też tacy, którzy założyli tutaj swoje własne firmy. Do tej kolorowej mo-

zaiki należy jeszcze dodać repatriantów, czyli osoby z polskimi korzeniami, które miesz-

kały w krajach b. ZSRR i postanowiły wrócić. Tej polskiej różnorodności kulturowej

sprzyjają też turyści, którzy coraz częściej odwiedzają nasz kraj i swobodnie rozmawia-

jąc w swoich językach, stopniowo przyzwyczajają nas do rosnącej wielokulturowości.

W tym kontekście Polacy nagle zyskali nowych sąsiadów, współpracowników,

uczniów, kolegów z klasy, władających własnymi językami, wyznających inną religię,

celebrujących inne święta. Różnorodność kulturowa jest zatem odczuwalna nie tylko fi-

zycznie, ale również na poziomie kontaktów społecznych. Aby jak najwięcej skorzystać

z kontaktu międzykulturowego warto się do niego przygotować – psychicznie i mery-

torycznie. Im bardziej otwarcie będziemy postrzegać odmienności wynikające z innych

kultur, tym więcej się nauczymy. Każda kultura to nowa perspektywa.

Uczenie o innych kulturach zamieszkujących Polskę, trenowanie postawy otwar-

tej i kwestionowanie stereotypów to domena coraz szerszego kręgu osób zajmujących

się edukacją wielokulturową: nauczycieli i edukatorów pracujących z dziećmi, młodzie-

żą i dorosłymi.

Jednym z zadań edukacji wielokulturowej jest uwrażliwianie na różnice kulturowe

i wzmacnianie postawy szacunku wobec drugiego człowieka i jego kultury. To zadanie

jest tym bardziej istotne, im mniej kontaktu mamy na co dzień z różnorodnością. Przy-

gotowując do kontaktu z odmiennością kulturową można uczyć postawy szacunku i to-

lerancji wobec drugiego człowieka, analizować stereotypy, uprzedzenia i zachowania

rasistowskie, przekazywać konkretną, solidną wiedzę na temat danej kultury.

Natomiast w sytuacji, gdy w naszej klasie, grupie przyjaciół czy sąsiedztwie są już

osoby wywodzące się z innej kultury, warto jak najwięcej korzystać z bezpośredniego

kontaktu z tymi osobami. Wtedy dobrze jest zwracać uwagę na sytuacje niezrozumiałe,

spowodowane słabą znajomością języka polskiego lub nieznajomością polskiej kultury,

starać się je wyjaśnić, poznając przy okazji kulturę i język tej drugiej strony.

Ta publikacja jest skierowana do tych właśnie osób – pracujących na co dzień za-

równo z dziećmi i młodzieżą polską, jak i osobami z różnym zapleczem kulturowym.

Znajdują się w niej scenariusze lekcji napisane przez nauczycieli, którzy poprzez swoje

działania starają się oswoić z wielokulturowością uczniów w swojej szkole.

Oby materiały te służyły jako inspiracja do wielu podobnych działań.

Izabela Czerniejewska

Scenariusze lekcji.indd 5

2006-09-14 23:58:46

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: