Biologiczna ocena jakości wody - podręcznik.PDF - Biologiczna ocena jakości wody - Anastazja16

Seria podręczników PHYWE

Reno Graffitti

Podręcznik

Biologiczna ocena jakości wody

- Metody biologicznej oceny jakości wody słodkowodnego

środowiska życia przy pomocy wskaźników biologicznych

- Ćwiczenia praktyczne dla uczniów klas profilowanych oraz

ogólnych szkół ogólnokształcących

Seria podręczników PHYWE

Nr.-Zamówienia: 30834.01

Wydanie 1

Wszystkie prawa, również tłumaczenia,

przedruku fragmentów, dodruku i kopiowania

fotomechanicznego, zastrzeżone.

Desktop publishing: Hildegard Richard, D-37115 Duderstadt

Spis treści

Część teoretyczna

6.2 Formy zwierzęce mogące pełnić funkcję

wskaźnika.

Słodkowodne środowisko życia

6.3 Dokonywanie badań metodą Xylandera /

Naglschmidta .

1.1 Podział na wody płynące i stojące i ich

różnice biocenotyczne.

6.3.1 Opispostępowania.

1.2 Przepływ energii i przemiana materii w

słodkowodnym środowisku życia.

6.3.2 Klucz do określania metodą Wassmanna

/ Xylandera.

2. Naturalne i antropogeniczne zmiany

wód - stopnie troficzne i system sa-

probiontów do biologicznej oceny

jakości wód.

6.3.3 Tabela pomocnicza do oceny znale-

zionych grup zwierząt.

6.4 Metoda badań wg D. Meyera .

Dokumentacja antropogenicznych ob-

ciążeń (zanieczyszczeń) za pomocą

wskaźników biologicznych.

6.4.1 Opispostępowania.

6.4.2 Formularz ewidencji i oceny badań.

4. Metody biologicznego badania wód

płynących i wzorcowania.

6.4.3 Lista organizmów posiadających właści-

wości wskaźników.

Metody badań wód stojących.

6.5 Wyposażenie walizki do analiz.

Część praktyczna

6. Makroskopijno - biologiczne badanie

wód płynących i obszaru brzegowego

wód stojących.

7. Wykorzystanie komputera do badań

limnologicznych i biologiczno - ścieko-

wych jak również do ochrony wód.

6.1 Dwie różne metody badań dla potrzeb

zajęć szkolnych.

Wskazówki dot. walizki PHYWE

30832.88 do chemiczno - fizycznych ba-

dań wód płynących.

Biologiczna ocena jakości wód

1. SŁODKOWODNE ŚRODOWISKO ŻYCIA

Limnologia (= nauka zajmująca się wodami słod-

kimi; definicja: nauka o procesach życiowych, o

organizmach i ich powiązaniach ze środowiskiem

w stojących i płynących wodach słodkich, patrz

Hütter 1984) zajmuje się mnogością różnych

biotopów słodkowodnych.

Te zaś można pokrótce podzielić na wody płyną-

ce (obszar źródłowy wód płynących, strumienie,

rzeki) i na wody stojące (jeziora, stawy, sadzaw-

ki, bajora).

substancji. „Nie mamy tu do czynienia z obiegiem

wody i substancji odżywczych, a ze skierowanym

do ujścia transportem”.

Czynniki środowiskowe zmieniają się nie jak w

przypadku jezior pionowo, lecz wraz zbiegiem

strumienia poczynając od źródła”.

„Pomiędzy wodami płynącymi a stojącymi lub ich

fragmentami istnieją, w ścisłym tego słowa zna-

czeniu, płynne przejścia” ( Brehm , 1982). Wraz ze

zmniejszającą się prędkością przepływu wody

płynące stają się w swych najgłębszych strefach

coraz bardziej podobne do jezior. Warunki

życiowe zbliżają się do siebie, co widać w dużych

podobieństwach biocenoz, „W dolnym biegu

często można napotkać gatunki, spotykane

również w wodach stojących”. ( Xylander , 1985).

W przeciwieństwie do wód płynących, gdzie

cząsteczki wody jako „płynąca fala” ( Brehm m.

in., 1982) znajdują się w mniej lub bardziej

stałym ruchu w obrębie koryta zbiornika, w

przypadku wód stojących woda nie porusza się

lub cyrkuluje tylko fazowo (np. cyrkulacja wiosen-

na lub jesienna dimiktycznych jezior Europy środ-

kowej) w ramach ograniczonego koryta.

Podczas gdy wody stojące są ze wszystkich

stron ograniczone lądem, wody płynące są

systemami „otwartymi w górę i w dół” ( Hütter ,

1984), umożliwiającym dwukierunkowy transport

rozpuszczonych i nierozpuszczonych w wodzie

1.1 Podział na wody płynące i stojące i ich

różnice biocenotyczne

Wody płynące dzielimy pobieżnie na obszary

żródłowe, strumieniowe i rzeczne (Rys. 1), które

m. in. charakteryzują się różnymi biocenozami.

Biocenozy strumieni są zbadane najlepiej, a

poza tym są łatwo osiągalne przez co doskonale

nadają się do doświadczeń szkolnych.

Rys. 1 Podział wód płynących na regiony źródłowy (Crenon), strumieniowy (Rhitron), rzeczny (Potamon)-,

wysłodzony ujściowy (Estuar) i region euryhalijny (morze).

Parapotamon: starorzecze połączone z głównym biegiem rzeki.

Plesipotamon: starorzecze bez połączenia z głównym biegiem rzeki = wody stojące (patrz: Besch , W.K., 1984)

Biologiczna ocena jakości wód

Ogólnie rzecz biorąc wśród roślinności wodnej

bagiennej i przybrzeżnej ok 1/10niemieckich

gatunków roślin jest znajdowana w i nad wodami

płynącymi ( Brehm , 1982). Z drugiej strony prawie

wszystkie gatunki roślin wód płynących można

znaleźć w innych biotopach: w jeziorach,

stawach, bajorach lub wykopach. Ze względu na

duże zróżnicowanie warunków abiotycznych

bogactwo gatunków makroflory w lub nad

wodami płynącymi, w szczególności w obszarze

brzegowym, jest większe niż np. w jeziorach.

Szczególnie bogata w gatunki jest fauna wód

płynących, a przy tym część gatunków

przystosowanych i wyspecjalizowanych na wody

płynące jest bardzo duża. I tak w porównaniu

słodkowodnych środowisk życia liczba

wyspecjalizowanych gatunków zwierząt wód

płynących jest ok. trzykrotnie większa od zwierząt

jeziornych. ( Brehm , 1982). Różnice te są w

pierwszym rzędzie uwarunkowane przez

mnogość nisz ekologicznych obszarów

strumieniowych . Różnorodność stworzeń

wyspecjalizowanych na wody płynące w innych

obszarach pozostaje daleko w tyle za tymi

specjalnymi biotopami. Pomiędzy tymi gatunkami

zwierząt najliczniejszą grupą są insekty z 3200

gatunkami.

Godne zauważenia jest podobieństwo fauny w

obszarze przybrzeżnym wód płynących i jezior .

Wody stojące możemy podzielić na stałe ( np.

jeziora i stawy ) oraz okresowe ( periodyczne: np.

bajora ).

Jeziora , o głębokości od kilku do ponad 1000

metrów , posiadają relatywnie dużą objętość

wody i różnorodne środowiska życia w różnych

obszarach. Podział jeziora na takie strefy jest

uwarunkowany przez dwie wielkości: promienie

światła słonecznego, oraz położenie względem

dna jeziora. Wynikiem tych podstawowych

warunków jest podział jeziora, który w

uproszczonej formie znalazł się na rysunku 2.

Dla badań wód duże znaczenie mają dwie strefy

jeziora: litoral (strefa przybrzeżna) i pelagial

(strefa wód wolnych).

W pelagialu znajduje się masa fitoplanktonu,

który w jeziorach jest w pierwszym rzędzie

odpowiedzialny za produkcję pierwotną przez co

określa trofizm . Chodzi tutaj o rośliny, które na

drodze fotosyntezy tworzą z nieorganicznych

podstawowych elementów H 2 O i CO 2 z

wykorzystaniem światła słonecznego cukier

gronowy. Taka cząsteczka węglowodoru może z

kolei w wyniku różnych procesów przemiany

materii zostać przekształcona w tłuszcze i białka,

bądź też w celu uzyskania energii zostać z

powrotem rozłożona w wyniku procesów

oddychania i fermentacji.

Rys. 2 Podział jeziora na strefy o różnych biotopach (patrz Miegel, H., 1981)

Biologiczna ocena jakości wody - podręcznik.PDF

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: