Kontrurbanizacja - proces reorganizacji terenów miejskich zamieszkałych przez człowieka, polegający na zmniejszeniu się zagęszczenia przebywającej na tych terenach ludności oraz zmianie charakteru poszczególnych fragmentów miast na tereny typowo mieszkalne lub jednolicie przemysłowe. Proces ten występuje również w ścisłych centrach miast, z których mieszkańcy przenoszą się do dzielnic peryferyjnych, czego efektem jest zmiana charakteru centrum miasta na typowo handlowo-administracyjno-usługowe, ale pozbawione stałych mieszkańców.
Jest to najczęściej wynik poważnego kryzysu miasta stanowiącego centralny ośrodek zespołu miejskiego. Proces ten jest obserwowalny w ciągłym obniżaniu tempa wzrostu liczby mieszkańców zespołu miejskiego. W wyniku kontrurbanizacji zarówno miasto, jak i jego strefa podmiejska silnie się wyludniają.
Efektem kontrurbanizacji jest także przemieszczanie się ludności ze stref wysokozurbanizowanych do małych jednostek osadniczych położonych na terenach typowo rolniczych. Powoduje to wyraźne zahamowanie urbanizacji miast w sensie demograficznym i częściowo ekonomicznym.
Równocześnie na terenach wiejskich zachodzi proces urbanizacji w sensie społecznym – upowszechnia się miejski styl życia. Wymaga on rozwoju usług istniejących a także powstawania usług nowego rodzaju, co z kolei powoduje postępowanie procesu urbanizacji przestrzennej.
Suburbanizacja (ang. suburb - przedmieście) to jedna z faz rozwoju miasta. Polega ona na wyludnianiu się centrum i rozwoju strefy podmiejskiej. Wynikiem suburbanizacji jest rozwój infrastruktury (zabudowa mieszkaniowa, punkty handlowo-usługowe, połączenia komunikacyjne) na obszarach podmiejskich oraz tworzenie się tzw. miast-sypialni, których mieszkańcy dojeżdżają do pracy do centrum.
Urbanizacja - to proces rozwoju i rozbudowy miast. Zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich, oraz wzrostu liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądź regionu. Najbardziej zurbanizowanym kontynentem jest Europa, a w szczególności takie państwa jak Islandia, San Marino, Wielka Brytania. Wysokie wskaźniki urbanizacji mają także małe państwa miasta: Singapur, Hongkong. Najmniej zurbanizowane kraje znajdują się w Afryce i Azji. W Polsce współczynnik urbanizacji wynosi ok. 61% i wykazuje tendencję spadkową.
Eksurbanizacja, często nazywana także urban sprawl, to proces rozlewania się miast w większe obszary mniej intensywnej urbanizacji. Proces ten rozpoczął się w II połowie XIX wieku wraz z rozwojem transportu szynowego, który umożliwił zmniejszenie kosztów transportu do poziomu umożliwiającego migrację z centrum miasta na lokalizacje podmiejskie, gdzie cena gruntów jest znacznie niższa niż w centrach miast. W latach 1850 - 1920 powstały pierwsze przedmieścia narosłe wokół systemów komunikacji szynowej. Liczyły one najczęściej 5-6 tysięcy mieszkańców i były naturalnie ograniczone odległością od stacji kolejowej, pokonywaną najczęściej pieszo.
Aglomeracja (z łac. agglomeratio – nagromadzenie) – w urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie periodycznie (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. W brzmieniu bardziej potocznym aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystywanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponują.
Maarta91