6. Maszyny do nawożenia materiałami organicznymi.pdf

Rozdział VI Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...

Powrót do strony głównej

6. Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

W kaŜdym roku rośliny uprawne zbierane w postaci plonu głównego i ubocznego zuboŜają glebę z róŜnorodnych składników pokarmowych. Deficyt

tych składników rośnie wraz ze wzrostem plonów. Aby nie dopuścić do wyjałowienia gleby, a w konsekwencji do obniŜki plonów, konieczne jest

wyrównanie strat, jakie ponosi gleba przy odpowiedniej jej zasobności lub wyrównanie plus pewna nadwyŜka przy zasobności małej. Konieczne jest teŜ

utrzymywanie składników pokarmowych w odpowiedniej proporcji. Odprowadzane z plonem składniki pokarmowe dzielą się na mikro i makroskładniki.

Makroskładniki odprowadzane są w duŜych ilościach i do nich naleŜą: azot, fosfor i potas w postaci róŜnych związków chemicznych. Do tej grupy zaliczany

jest równieŜ wapń, ale tylko ze względu na ilości stosowane przy nawoŜeniu. Mikroskładniki odprowadzane są w ilościach śladowych, niemniej ich obecność

jest niezbędna do Ŝycia roślin. Są to Ŝelazo, magnez, mangan, cynk, bor i wiele innych.

Niedobory uzupełnia się przez nawoŜenie w odpowiednim czasie materiałami zawierającymi określone składniki pokarmowe w odpowiednich

ilościach. NawoŜenie jest więc jednym z czynników zwiększających plony bądź utrzymujących je na odpowiednio wysokim poziomie. Nawozy mogą

zawierać składniki pokarmowe w postaci związków organicznych lub nieorganicznych. Nawozami organicznymi stosowanymi do nawoŜenia są: obornik,

kompost, torf i całe rośliny (tzw. nawozy zielone) jako nawozy w postaci stałej, oraz gnojówka, gnojowica i płynny obornik jako płynna postać nawozu.

Fizyczna postać nawozów determinuje stosowanie środków technicznych do ich podawania w procesie nawoŜenia. Nawozy organiczne w postaci stałej

są umieszczane na powierzchni gleby, a następnie przykrywane w czasie orki lub mieszane z glebą przy uŜyciu glebogryzarki. Nawozy płynne są

umieszczane albo bezpośrednio w glebie, albo na powierzchni i następnie przykrywane lub mieszane z glebą. Wyjątek stanowią tu uŜytki zielone, na

których stosowanie nawozów płynnych jest tylko powierzchniowe.

6.1. Roztrząsacze obornika, kompostu i torfu

Obornik, kompost i torf najpierw podawane są na powierzchnię gleby, a następnie przykrywane lub mieszane z glebą. Nawozy te są roztrząsane na

powierzchnię gleby przy uŜyciu maszyn zwanych roztrząsaczami obornika, bo głównie do roztrząsania tego rodzaju nawozu są przystosowane. Roztrząsacz

zbudowany jest z następujących części: przyczepy, zespołu przesuwającego naładowaną masę materiału do zespołu roztrząsającego lub przesuwającego

zespół roztrząsający do masy materiału, zespołu roztrząsającego oraz mechanizmów napędzających i regulacyjnych. Przykład jednoosiowego roztrząsacza

obornika przedstawiono na rycinie 6.1.

Ryc. 6.1. Schemat jednoosiowego roztrząsacza obornika:

1 skrzynia ładunkowa, 2 masa naładowanego obornika, 3 przenośnik obornika, 4 dno skrzyni ładunkowej, 5 bęben górny wyrównujący warstwę

obornika, 6 bęben dolny roztrząsający obornik, 7 zaczep przyczepy

Źródło: Kanafojski 1967

Przyczepa moŜe być jednoosiowa lub dwuosiowa przyczepiana do zaczepu transportowego, względnie polowego, specjalnie przystosowanego. By

zmniejszyć poślizg kół, przyczepa dwuosiowa moŜe mieć przednią oś napędzaną od WOM ciągnika. Konstrukcja przyczepy jednoosiowej jest bardziej

sztywna, prostsza i tańsza niŜ dwuosiowej mającej przednią oś zwrotną. Przyczepa taka zwiększa początkowo nacisk tylnych kół ciągnika, zmniejszając ich

poślizg. Ciągnik z przyczepą jednoosiową jest bardziej zwrotny niŜ z dwuosiową. Jednak ładowność takiej przyczepy jest stosunkowo nieduŜa i wynosi

około 3 tony. Aby ją zwiększyć, buduje się przyczepy o dwóch osiach połoŜonych blisko siebie, w tzw. układzie tandem, jednak Ŝadna z nich nie jest osią

zwrotną. JeŜeli przyczepa roztrząsacza ma być uŜywana równieŜ do transportu produktów objętościowych (np. słomy, siana w postaci naturalnej lub

sieczki, pasz, nawozów luzem) lub jeśli ładunek obornika ma być duŜy, to bardziej celowe jest stosowanie przyczepy dwuosiowej o ładowności 36 ton.

Zdecydowanie częściej stosuje się roztrząsacze z przyczepą jednoosiową.

Widok i budowę roztrząsaczy obornika przedstawiono na ryc. 6.2.

1 z 19

20090326 17:35

Rozdział VI Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...

2 z 19

20090326 17:35

Rozdział VI Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...

Ryc. 6.2. Budowa roztrząsaczy:

Ryc. 6.2. Budowa roztrząsaczy: a jednoosiowego (Warfama), b dwuosiowego (Sipma), c dwuosiowego tandem (Warfama); 1 skrzynia ładunkowa, 2

zespół roztrząsający, 3 przenośnik podłogowy, łańcuchowolistwowy, 4 nadstawka ochronna operatora ciągnika, 5 osłona mechanizmu napędowego

Przedstawione na ryc. 6.2 roztrząsacze są maszynami wieloczynnościowymi przeznaczonymi do roztrząsania obornika, torfu lub kompostu, transportu

sypkich płodów rolnych z moŜliwością rozładunku za pomocą przenośnika podłogowego oraz transportu materiałów objętościowych (siano, słoma) z

wykorzystaniem nadstawek skrzyni ładunkowej. Przystosowanie maszyn do prac transportowych wymaga demontaŜu zespołu (adaptera) roztrząsającego i

załoŜenia tylnej ściany skrzyni ładunkowej oraz załoŜenia czterech nadstawek ścian skrzyni przystosowując maszynę do transportu materiałów

objętościowych lub demontaŜ zespołu roztrząsającego i załoŜenie tylnej ściany skrzyni ładunkowej do transportu materiałów sypkich.

Roztrząsacze mogą być budowane jako maszyny roztrząsające obornik równolegle, ale przeciwnie do kierunku ruchu agregatu (częściej) lub w

kierunku prostopadłym do kierunku jazdy (rzadziej). W pierwszym przypadku zespół roztrząsający umieszczony jest poziomo, pionowo lub ukośnie z tyłu

skrzyni ładunkowej, w drugim zaś tylko poziomo, równolegle do jej bocznej krawędzi. Zasilanie zespołu roztrząsającego moŜe odbywać się przez

przesuwanie obornika do zespołu roztrząsającego albo przez przesuwanie zespołu roztrząsającego do nieruchomej masy obornika. Masa moŜe być

przemieszczana za pomocą przenośników podłogowych, najczęściej łańcuchowo listwowych, albo przy uŜyciu ścianek przesuwających się razem z nią.

Napęd przenośników podłogowych realizowany jest od WOM ciągnika mechanicznie, zaś przesuwnych ścianek głównie hydraulicznie z zastosowaniem

siłowników. Przykłady urządzeń roztrząsających oraz relacje pomiędzy ruchem maszyny, obornika i zespołu roztrząsającego przedstawia rycina 6.3.

3 z 19

20090326 17:35

Rozdział VI Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...

Ryc. 6.3. Przykłady urządzeń roztrząsających oraz relacja pomiędzy ruchem maszyny obornika i zespołu roztrząsającego:

V o ruch masy obornika, V m ruch maszyny, V r ruch zespołu roztrząsającego; a dwubębnowy zespół roztrząsający (obornik przesuwany), b

jednobębnowy zespół roztrząsający ze ślimakowym rozdzielaczem (1) i bębnowym wyrównywaczem (2) warstwy obornika (obornik przesuwany), c

jednobębnowy zespół roztrząsający wykonujący ruchy wahliwe na całej grubości warstwy obornika (obornik przesuwany), d jednobębnowy zespół

roztrząsający przesuwany do przodu (obornik nieruchomy), e czterobębnowy zespół szerokoroztrząsający (obornik przesuwany), f jednobębnowy

zespół roztrząsający ślimakowy wykonujący wahliwe ruchy boczne (obornik przesuwany), g zespół roztrząsający łańcuchowy (obornik przesuwany), h

łańcuchowy zespół roztrząsający przesuwany (obornik nieruchomy), i jednobębnowy zespół bocznie roztrząsający (obornik przesuwany); 1 ślimakowy

rozdzielacz warstwy obornika, 2 bęben wyrównujący górną warstwę obornika, 3 zespół korbowy, 4 poprzeczna ścianka przesuwająca obornik

Źródło: Kanafojski 1977

Zastosowanie w jednoosiowej przyczepie przesuwania urządzeń roztrząsających przy nieruchomej masie obornika zapewnia, w odróŜnieniu od

niezmiennego połoŜenia tych urządzeń, zachowanie docisku tylnych kół ciągnika aŜ do opróŜnienia skrzyni, co zmniejsza poślizg. To samo odnosi się do

bocznie rozrzucających roztrząsaczy. Stosowane zespoły roztrząsające mogą naleŜeć do typu bębnowego i być umieszczone w tyle lub na boku przyczepy,

albo typu łańcuchowego umieszczone są wówczas na tylnej krawędzi przyczepy. Bębny zaopatrzone są w mocowane na ich obwodzie noŜe, zębate

łopatki lub ślimak zębaty bądź noŜowy. Łańcuchy natomiast połączone są listwami z zamocowanymi na nich noŜami lub palcami. Przykłady najczęściej

stosowanych zespołów roztrząsających przedstawiono na rycinie 6.4

4 z 19

20090326 17:35

Rozdział VI Maszyny do nawoŜenia materiałami organicznymi

http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...

Ryc. 6.4. Przykłady stosowanych zespołów roztrząsających:

a bębny noŜowe, b bębny z zębatymi łopatkami, c bębny ślimakowe, d łańcuchy zębate

Źródło: Kanafojski 1977

Najczęściej roztrząsacze posiadają dwa bębny ustawione poziomo wzdłuŜ tylnej krawędzi, o szerokości równej szerokości skrzyni lub nieco mniejszej.

Górny bęben jest bębnem wyrównującym, a dolny rozrzucającym. Takie roztrząsacze zaliczamy do wąsko rozrzucających. Stosowane są równieŜ

roztrząsacze z czterema bębnami ustawionymi pionowo, z których dwa obracają się w prawo, a dwa w lewo. Są to roztrząsacze szeroko rozrzucające.

Zaliczenie do jednej z tych grup odbywa się na zasadzie porównania szerokości skrzyni ładunkowej ( S s ) i szerokości pasa rozrzutu obornika ( S r ). Dla

wąsko rozrzucających maszyn (bębny poziome) S s : S r = 0,8 : 1,0, a dla szeroko rozrzucających przy bębnach pionowych S s : S r = 0,5 : 0,7, natomiast

dla maszyn bocznie roztrząsających S s : S r = 0,3 : 0,5.

Działanie zębów bębnów nie polega na odcinaniu kęsów materiału, lecz na odrywaniu większych lub mniejszych porcji z podawanej masy. Wartości

oporów występujących przy odrywaniu zaleŜą od kształtu zębów, odległości między nimi, wielkości zasilania, czasu działania poszczególnych zębów, liczby

bębnów, średnicy i wzajemnego ich ustawienia, sposobu załadowania oraz stanu i rodzaju obornika. Wąskie noŜe (zęby) ścięte pod kątem α = 45 o ,

przymocowane do powierzchni bębna wzdłuŜ linii śrubowych, dają mniejszy opór przy odrywaniu kęsów obornika niŜ takie same noŜe, ale z górną

krawędzią przebiegającą pod kątem α = 90 o (ryc. 6.5).

Ryc. 6.5. Przykłady noŜy odrywających bębnów roztrząsających:

a z krawędzią górną α = 90 o (linia przerywana), oraz z krawędzią górną α = 45 o (linia ciągła), b ząb łopatkowy

Źródło: Kanafojski 1977

5 z 19

20090326 17:35

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: