mazury gołdap.pdf

K RAJOBRAZ KULTUROWY

POWIATU GOŁDAPSKIEGO

Opracował

Jakub Rudnicki

Gołdap 2006

Opracowanie tekstu: Jakub Rudnicki

Rysunki: Anna Bibrich

Serdeczne podziękowania

pani Annie Michowiak

oraz

pani Ewie Jurkiewicz

za pomoc w realizacji przedsięwzięcia

Opracowano w Domu Kultury w Gołdapi

w ramach projektu realizowanego przez

Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „ BORUSSIA ”:

„Międzynarodowy wolontariat w ochronie krajobrazu kulturowego na Warmii i Mazurach”,

finansowanego ze środków Fundacji „Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość” .

Gołdap 2006

„Chwalcie wy inne kraje i strony jak chcecie,

Dla mnie Mazury moje najlepsze na świecie”

K. Sembrzycki

„Dobrze jest żyć w krainach nieoczywistych,

ponieważ ich granice zawierają w sobie więcej przestrzeni,

niż wskazuje geografia”

Andrzej Stasiuk

Wstęp

Podstawą zrozumienia współczesnych regionów jest wiedza o współistniejących i zmieniających się

przez wieki elementach dziejów i kultury, wyróżniających poszczególne „małe ojczyzny”. Obecnie w

edukacji coraz więcej uwagi przywiązuje się do budowania tożsamości regionalnej, czego dowodem

jest między innymi wyodrębnienie w podstawie programowej edukacyjnej ścieżki regionalnej.

Poznanie najbliższego terenu nie może być możliwe bez zdobycia podstawowej wiedzy o przeszłości,

geografii, przyrodzie i kulturze kształtującej dany region.

Przedstawione w tym wydaniu materiały dydaktyczne są odpowiedzią na takie zapotrzebowanie.

Ujmują one główne procesy i wydarzenia mające wpływ na obecny krajobraz kulturowy powiatu

gołdapskiego. Obok informacji historycznych zawierają charakterystykę dawnych wierzeń, tradycji,

zwyczajów i obrzędów, elementów nieożywionej i ożywionej przyrody. Opisują również atrakcje

turystyczne oraz wyjątkowe cechy naszego regionu.

Celem tej publikacji jest przede wszystkim przedstawienie młodym ludziom bogatego pejzażu

kulturowego powiatu gołdapskiego, przybliżenie miejsc najbliższych oraz wzbudzenie potrzeby

ochrony rodzimych wartości i tradycji.

Jakub Rudnicki

S ŁOWO O REGIONALIZMIE

Region

Obszar kraju wyróżniający się charakterystycznymi cechami geograficznymi, historycznymi,

kulturowymi. Region rozumiany jest także jako wydzielony, stosunkowo jednorodny obszar,

odróżniający się od terenów przyległych.

Regionalizm

Zajmuje się dążeniem do ożywienia życia kulturalnego i naukowego poszczególnych regionów kraju

przy zachowaniu ich odrębności kulturowych. Regionalizm można rozumieć jako „zjawisko

poszukiwania przez zbiorowość terytorialną, wewnątrz większego systemu państwowego, własnej

tożsamości” (G. Gorzelak).

Zakorzenienie jest na pewno stałą potrzebą natury ludzkiej. Może łączy się to z prawami ludzkiego

organizmu, a ściślej z prawami rytmu. To, co znane i swojskie, pozwala utrzymać ten sam rytm wewnętrzny,

o którym mało wiemy, co nie znaczy, że nie istnieje.

C ZESŁAW M IŁOSZ

Mała ojczyzna

Termin ten oddaje poczucie więzi z miejscem naszego urodzenia czy osiedlenia, z jego lokalną

historią, tradycjami oraz zamieszkującymi je ludźmi. Wyraża potrzebę odniesienia do stałych

i niezmiennych punktów oparcia, wartości. W literaturze pojęcie małych ojczyzn rozumiane bywa

jako miejsce dzieciństwa, zakorzenienia, bliska, prywatna ojczyzna, pamięć najpierwsza. Nie jest to

tylko kategoria geograficzna. Wiąże się bardziej z wartościami i określoną moralnością. Obecnie ideę

małych ojczyzn przeciwstawia się często globalizacji i unifikacji, a także zagubieniu człowieka

w świecie.

Współcześnie często spotyka się

określenie „Europa regionów ”,

obejmujące sporą liczbę narodów

i grup etnicznych zamiesz-

kujących określone państwa,

których istotnymi wyróżnikami są

m.in. język, zwyczaje, tradycje,

sztuka, odrębności polityczne.

Z jednej strony istnieją obawy, że

w „Europie ojczyzn” ulegniemy

tendencji ujednolicenia np.

kulturowego, z drugiej mamy

przed sobą możliwość wydobycia

z naszych „małych ojczyzn” tego,

co najlepsze, co może stać się

naszą wizytówką, umożliwiającą

identyfikację w świecie.

1. Aleja jarząbów szwedzkich przy szosie prowadzącej do miejscowości Stańczyki

Krajobraz kulturowy to coś więcej niż sam obraz krainy. To całe bogactwo historyczne,

kulturowe, religijne, społeczne, to także opowieści mieszkańców danego obszaru. Jest

wspólnym dziedzictwem mieszkańców, którzy powinni go chronić, ponieważ daje poczucie

bezpieczeństwa. Na krajobraz kulturowy składają się elementy materialne i niematerialne; czynniki

przyrodnicze, jak i będące wynikiem działalności człowieka.

Mazury to nie tylko sama przyroda, ale wiele wytworów rąk ludzkich takich, jak: szosy obrośnięte

lipami, mosty i wiadukty kolejowe zatopione w zieleni, gospodarstwa rozrzucone pośród wzgórz,

wtopione w krajobraz wiejskie cmentarze czy ciekawe obiekty architektoniczne.

To również dziedzictwo niematerialne – dawne wierzenia, obrzędy, podania i legendy, twórczość

artystów, czerpiących często inspiracje z otaczającej przyrody, a także bogate i niełatwe dzieje.

Nie można zapomnieć, że na krajobraz tej krainy składają się także pojedyncze losy jej mieszkańców.

W krajobrazie naszego regionu możemy

wyróżnić

kilka

charakterystycznych

elementów:

- zabudowa z czerwonej cegły z dachami

krytymi dachówką,

- mazurskie cmentarze ewangelickie,

- przydrożne aleje,

- pałace i dwory (majątki ziemskie) wraz

z założeniami parkowo-ogrodowymi,

- obiekty dawnej linii kolejowej.

2. Mazurska chata drewniana z podcieniem szczytowym

Powiat gołdapski

W naszym regionie dominuje gospodarka rolnicza . Przemysł nie rozwinął się na większą skalę.

Środowisko jest nieskażone, dlatego należymy do obszaru „Zielonych Płuc Polski”, a Gołdap zyskała

status uzdrowiska. Dzięki temu możliwy jest rozwój turystyki, w tym bardzo modnej w ostatnich

latach agroturystyki. Istotne, ze względu na rozwój miasta i okolic jest drogowe przejście graniczne

Gołdap-Gusiew do obwodu kaliningradzkiego.

Oprócz tego do ziemi gołdapskiej przyciągają turystów unikalne atrakcje turystyczne : gołdapski

Giewont - Piękna Góra - umożliwiająca uprawianie sportów zimowych, akwedukty północy – mosty

w Stańczykach czy piramida w Rapie – grobowiec rodziny Farenheitów. Wyjątkowa jest również

Puszcza Romincka z Parkiem Krajobrazowym Puszczy Rominckiej - jednym z najpiękniejszych

w Polsce kompleksów leśnych z lasem typu borealnego, przypominającym tajgę.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: