1
Wprowadzenie, chronologia, 3 rzeczpospolite, usystematyzowanie
I Rzeczpospolita to inaczej rzeczpospolita szlachecka. W której istniał system demokratyczny. Jej początki zauważamy na przełomie XV i XVI wieku. Zakończenie tego okresu przypada na I rozbiór Polski, który miał miejsce w 1795 roku.
Demokracja przejawiała się głównie przez rozbudowane przywileje szlachty żyjącej w Polsce. (Układ w Krewie, Unia Chorodelska, Artykuły henrykowskie). Z drugiej zaś strony nie pozwalał ten system na utrzymanie odpowiedniej roli władzy monarszej. Konstytucja nihil novi – król nie może wprowadzić żadnego rozporządzenia bez zgody szlachty (szczególnie podatki)Na rozwój demokracji szlacheckiej mają też wpływ przełom między dynastią Jaggielonów i królami elekcyjnymi. Elektorzy (stan szlachecki) wybierali królów z krajów europejskich nie znających polskich realiów, co doprowadziło w konsekwencji do tak daleko idącego rozkładu państwa i jego struktur iż w 1795 roku doszło do rozbiorów. W omawianym okresie rozrasta się magnateria, która to również będzie miała swój wkład w rozpad RP
UWAGA – Uzupełnić królów, reformatorów itp.
Mamy 123 lata rozbiorów – nie ma systemu demokratycznego w Polsce. Jedyna iskierka nadziei pojawiła się w czasie epoki napoleońskiej (księstwo warszawskie.
W tym czasie mamy również Powstanie listopadowe, wielka emigracja, wiosna ludów i powstanie styczniowe. Istnieją spory co do oceny powstań narodowych. Ogólnie można powiedzie, że dzięki nim utrzymana została świadomość narodowa, ale zginęło wielu ludzi. Wszystkie powstania były z góry skazane na niepowodzenie w walce z ROSJĄ.
Taka sytuacja narodziła nowe poglądy co do możliwości wyjścia narodu polskiego z zapaści. Intelektualiści wysuwali tezę ogólnoeuropejskiej wojny, która mogłaby pomóc w powrocie Polski na mapę Europy (Adam Mickiewicz). Proces, który w przyszłości doprowadzi do I wojny światowej zaczął się na przełomie XIX i XX wieku. Powstawały państwa centralne (Niemcy, Austria) oraz blok Ententy (z Rosją na czele)
Jesienią 1918 roku po I wojnie światowej na mapie Europy pojawia się Polska. W 1918-1926 roku następuje budowa demokracji. Po majowym zamachu stanu mają miejsce rzędy autorytarne. W 1939 roku po ataku na Polskę Rosji rząd II RP oraz Prezydent wyemigrowali – CZY W ZWIĄZKU Z TYM SKOŃCZYŁA SIĘ ERA II RZECZYPOSPOLITEJ ???
Internowanie prezydenta Polski Mościckiego również nie przeszkodziło w ciągłości rządów Polski. A mianowicie, na mocy konstytucji kwietniowej prezydent miał prawo wyznaczenia swojego następcy. Poprzez kurierów Mościcki przekazał insygnia władzy Raczkiewiczowi, który powołał rząd emigracyjny z Sikorskim na czele. Były też próby tworzenia armii we Francji. A w związku z tym istniały wszystkie podwaliny państwa – rząd, Prezydent i armia!!!
PRL
Jak wiemy po wojnie „opiekę” nad Polską przejęło ZSRR:
TEHERAN – Polska oddana pod patronarium Sowiecki
- W Moskwie utworzono PKWN, następnie przekształcony w rząd tymczasowy.
JAŁTA - Rossevelt i Churchil przyjęli oddanie ziem polskich pod hegemonię Stalina
Wiąże się to również ze zmianą rządów – ekipa Bieruta, Stańczyka itp. utworzyła 28.VI.1945 TRJN, które to mocarstwa zachodnie uznały za jedyny polski rząd. Tak w istocie nie było – istniał rząd emigracyjny. 5.VII.1945 również USA i Wielka Brytania cofają poparcie dla rządu emigracyjnego. ALE RZĄD EMIGRACYJNY NADAL ISTNIAŁ I ISTNIAŁA CIĄGŁOŚĆ II RZECZPOSPOLITEJ
III RZECZPOSPOLITA
Po okresie PRL ukonstytuowała się III RP.
Międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku
1 sierpnia 1914 roku wybuchła wojna między państwami centralnymi i Ententą. Żadne z państw należących do dwóch bloków nie było zainteresowane sprawą polską. W latach 1914-1916 była zagadnieniem wewnętrznym państw, które dokonały rozbioru Polski. Nie oznacza to, że Niemcom i Austro-Węgrom nie zależało na Polakach.
Głównodowodzący wojskami Niemiec, Austro-Węgier i Rosji odwoływali się z apelami do Polaków o współdziałanie w walce z wrogami. 9 sierpnia 1914 roku przywódcy armii Niemiec i Austro-Węgier wydają wspólną proklamację (słowa o wolności i niepodległości Polski, o swobodzie wyznania; apel o przyłączenie do wojsk niemieckich i austro-węgierskich aby wypędzić z ziem polskich wojska rosyjskie. Państwa centralne miały na celu zwerbowanie żołnierzy do swych wojsk. Nieco dalej szła proklamacja rosyjska. Mikołaj-Mikołajewicz w wydanej 14 sierpnia odezwie zapowiedział zjednoczenie ziem polskich pod berłem cara, obiecywał wolną Polskę w wierze, języku i samorządzie! Elity polityczne nastawione prorosyjsko liczyły, iż Polska dzięki temu uzyska większą autonomię.
Do listopada 1916 roku Niemcy i Austro-Węgry stracili wielu żołnierzy. Tę „lukę” trzeba było wypełnić. Musieli szukać rezerw ludzkich. Wydano Akt 5 listopada 1916 roku
Nowa oferta dla Polaków
· w imieniu cesarzy Niemiec i Austro-Węgier utworzenie z ziem polskich odebranych Rosji samodzielnego państwa z dziedziczną monarchią, ustrojem konstytucyjnym i własną armią.
· Próba zaskoczenia Rosji
· Jedyną reakcją Rosji na akt 5. listopada było oświadczenie, że państwa centralne nie miały prawa jednostronnie ogłosić takiego aktu, bo naruszały to układy międzynarodowe
· Rosja zmuszona do modyfikacji swego stanowiska – rozkaz Cara Mikołaja II w grudniu 1916 roku do armi i floty – wśród innych celów wojny było stworzenie zjednoczonej, wolnej Polski z 3 zaborów. Nie ma mowy o niepodległości !!!
· Anglia i Francja nadal milczały wokół zagadnienia Polskiego – związanie z Rosją sojuszami politycznymi i militarnymi
USA jako pierwsze z państw zachodnich złożyły odezwę w sprawie polskiej – 22 stycznia 1917 roku Wilson - orędzie do Senatu
· do kwietnia 1917 USA były państwem neutralnym
· od wielu lat w USA liczna, patriotycznie nastawiona polonia amerykańska
· Wilson zakończył I kadencję i kandydował na drugą – były potrzebne głosy Polaków zamieszkałych w USA
· Działalność polityczna Jana Paderewskiego i Romana Dmowskiego
MEMORIAŁ PADEREWSKIEGO
Koncepcja odbudowy Polski w formie Stanów Zjednoczonych Polski z ziem:
Królestwo polski
Podole
Litwa, Polesie
Wołyń
Galicja
Pomorze z wolnym dostępem do morza
Inną formą wsparcia Ojczyzny miało być utworzenie Armii Kościuszki
I lipca 1917 roku polonia amerykańska z kongresem powierzyła Paderewskiemu pełnomocnictwo w sprawie odbudowy Polski.
8 stycznia 1918 roku prezydent USA Wilson przedstawił Amerykański program pokoju złożony z 14 punktów. Punkt 13 w całości obejmował problem niepodległości Polski.
3 czerwca 1918 zebrani w Wersalu ministrowie spraw zagranicznych państw Europy postanowili ogłosić jednomyślną deklarację dotyczącą odbudowy Polski zbieżne z 13. punktem deklaracji z USA
Wkrótce również w Europie sprawa polska coraz bardziej obecna. W lutym runął carat, powstał rząd tymczasowy w Rosji. Rząd nowej Rosji nie wykazywał zainteresowania sprawą odbudowy Polski. Jednak 30 marca 1917 wystosował odezwę do Polaków:
· prawo do niepodległości, ale sojusz wojskowe z Rosją, który miałby przekształcić się w sojusz państwowy
· granice państwa polskiego określi konstytuanta – zgromadzenie prawodawcze Rosji
· miało to istotne znaczenie dla upowszechnienia sprawy polskiej
· Francja mogła oficjalnie poprzeć polskie dążenia niepodległościowe
· Polacy organizują w Rosji oddziały wojskowe – I, II i III Korpus polski
Rewolucja bolszewicka spowodaowała, iż do władzy dostał się Lenin. Toczy się wojna domowa. To sprzyja dążeniom niepodległościowym w Polsce. 28 sierpnia 1918 roku Rosja bolszewicka unieważniła traktaty rozbiorowe Polski jako sprzeczne z prawem narodów do samostanowienia – zrzeka się ziem zagarniętych w czasie rozbiorów. Jednak praktyka mija się z tymi deklaracjami.
Anglia – deklaracja na temat Polski
5.I.1918 – L. George na spotkaniu z przedstawicielami brytyjskich związków zawodowych złożył deklarację – „Polska niepodległa obejmująca wszystkie żywioły rdzennie polskie, które chcą wejść w jej skład stanowi nieodpartą konieczność bytu Europy zachodniej”
Monarchia austro-węgierska zamieszkała przez liczne, także podbite narody słabła. Te narody dążyły do oderwania się od monarchii i utworzenia własnych państw.
Niemcy przeżywają kryzys: głód, radykalizacja społeczeństwa. To czyni Niemcy niezdolne do prowadzenia dalszej wojny. W I połowie 1918 roku kapitulacja Niemiec stawała się faktem. 11 listopada podpisano rozejm na froncie zachodnim w Compaigne Wybuchła również rewolucja o charakterze demokratycznym. Cesarz Wilhelm II abdykuje i ucieka za granicę, do władzy dochodzi socjaldemokracja. W Berlinie dochodzi w styczniu 1919 roku do powstania zbrojnego o charakterze komunistycznym (kierowana m.in. przez Różę Luksemburg). W takiej sytuacji władze są skupione sytuacją wewnętrzną i nie są w stanie stłumić powstania wielkopolskiego, które wybucha w Polsce. Dzięki temu powstanie kończy się wygraną Polski
Gdyby Polacy nie walczyli sami o niepodległość, to Polska nie zaistniałaby na mapie Europy. W II poł. XIX w. rozszerzyła się świadomość narodowa. Wielka literatura tę świadomość wzbogacała niewspółmiernie. Stąd też gdy w latach 80-tych, 90-tych XIX w. powstawały partie polityczne zdobywały one poparcie, gdy w programie istniał zapis o dążeniu do niepodległości. PPS mogło liczyć w związku z tym na szerokie poparcie, natomiast SDKP, PPS „Lewica” o charakterze rewolucyjnym nie zyskiwały sympatii społeczeństwa. Dzięki tradycji walk niepodległościowych, zachowaniu narodowej osobowości naród przedstawiał światu swój problem. Korzystne dla sprawy polskiej były różne orientacje polityczne aktywnie uczestniczące w I wojnie światowej. Razem tworzyły określoną rzeczywistość, przypominały o Polakach.
Mimo, że akt 5-go listopada był mistyfikacją, to fakt zauważenia problemu przez państwa centralne miało duże znaczenie. Za deklaracją musiały pójść czyny. 6 grudnia 1916 roku państwa centralne powołały Tymczasową Radę Stanu (TRS)., która była organem polskim powstałym z woli Państwa Centralnych bardzo ograniczonych uprawnieniach (funkcja opiniodawcza, wnioskodawca). Brak sił władczych. Przewodniczącym TRS został bezpartyjny ziemianin z kaliskiego – Wacław Niemojowski.
Powstała na forum parlamentu opozycja sprzeciwiała się odebraniu praw, które wcześniej nadawał Aleksander I Do dyspozycji TRS 16 stycznia 1917 roku oddała się komenda POW (Polskiej Organizacji Wojskowej), której twórcą był Piłsudski. Sam Piłsudski w TRN został przywódcą Polskiej Siły zbrojnej. Tymczasem Państwom Centralnym nie zależało na powstaniu niezależnego państwa polskiego. Zwolenników rozwiązania sprawy polskiej przez Państwa Centralne spotykał zawód. Nadal utrzymywano podział na ziemie zaboru austro-węgierskiego i niemieckiego. 10 kwietnia 1917 roku na mocy porozumienia z Austro-Węgrami przekazano legiony polskie okupantowi niemieckiemu. Miały wejść w skład tworzonej polskiej siły zbrojnej. Władze okupacyjne niemieckie i autro-węgierskie w sierpniu 1917 roku rozwiązały TRS. Nastąpiła pustka w realizacji niemieckiego utworzenia państwa polskiego kadłubowego – zależnego od Niemiec.
Piłsudski został pominięty w nominacjach. Naczelnym wodzem Hans von Besselergen, gubernator warszawski. To niejako przesądziło postawę Piłsudskiego. Widząc, iż jest odrzucony od dowództwa nad siłą wojskową zorganizował tzw. Kryzys przysięgowy. I II i III brygada miała składać przysięgę wojskową cesarzom Niemiec Niemiec Austro-Węgier. Poprzez silną agitację przeciw przysiędze spowodował, że I i III brygady legionów odmówiły złożenia przysięgi. Jedynie brygada pod dowództwem Hallera złożyła przysięgę. Niemcy rozbroili i internowali oficerów i żołnierzy – spiskowców zamykając ich za drutami w Szczypiornie i Benjaminiowie, natomiast II brygada nie była już potrzebna. Zosta z niej usterzony tzw. Polski Korpus Posiłkowy. Wadze niemieckie były dobrze zorientowani, inicjatorem kryzysu by Piłsudski. Jemu oraz Sosnkowskiemu groziło uwięzienie. Z 21 na 22 lipca 1917 roku Piłsudski aresztowany i osadzony w twierdzy magdeburskiej. Po drodze był krótko więziony na Kurkowej w Gdańsku. W tym czasie popularność Piłsudskiego społeczeństwie polskim rosła.
Rozdźwięk w szeregach PPS powoduje, że nastąpił IX zjazd partii. Podział na PPS LEWICA i PPS Frakcja Rewolucyjna (Piłsudski). Celem organizacji Piłsudskiego walka o niepodległość.
Politycy endecji skupieni w Lozannie utworzyły Centralną Agencję Polską nazywaną też agencją lozańską. Określił wkrótce swoją orientację jako prokoalicyjną (prozachodnią na rzecz współpracy z Ententą. Podjęto wiele działań mających na celu zapoznać zachód ze sprawą odbudowy Polski. Szczególną aktywność Agencja wykazywała gdy ze Szwajcarii wrócił Roman Dmowski. Po przybyciu do Lozanny złożył on memoriał o problemie polskim premierowi Wielkiej Brytanii. Uzasadniał tu program granic przyszłego państwa. Polska miała się składać z Galicji, części Śląska Cieszyńskiego, królestwa polskiego, byłych rosyjskich guberni: kowieńskiej, wileńskiej, grodzieńskiej i części mińskiej oraz Wołynia, natomiast na zachodzie Prusy zachodnie, górny Śląsk, część Pus Wschodnich Wschodnich wolnym dostępem do morza i Gdańskiem. Roman Dmowski nie chciał, aby do Polski miały wszystkie ziemie przedrozbiorowe.
W 1917 roku działacze endecji przystąpili do budowy oficjalnego ośrodka polskiego, który spełniałby rolę rządu i byłby reprezentantem spraw polskich wobec państw zachodnich. Wyrazem tych dążeń było utworzenie 15 sierpnia 1917 roku komitetu narodu polskiego na czele z Dmowskim. Celem komitetu odtąd odbudowa państwa polskiego przy pomocy Ententy z wyłączeniem Rosji. KNP przeniósł agendy do Paryża. Państwa zachodnie uznały ten ośrodek za oficjalną reprezentację narodu polskiego. I jednocześnie wyraziły zgodę, aby mianowano przedstawicieli tego organu przy rządach tych państw. KNP dążył do tego, aby armia polska organizowana we Francji (która powstała na podstawie dekretu prezydenta Francji) była także podporządkowana temu komitetowi. Powoli armia ta stawała się samodzielną organizacją militarną, która miała walczyć przy boku państw zachodnich pod własnymi sztandarami.
Niemcy wkrótce po rozwiązaniu TRS patentem dwóch cesarzy powołały 16 października 1917 roku w tzw. „Królestwie polskim” Radę Regencyjną jako organ tymczasowy. Stanowiło ją trzech regentów: arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, Książe Zdzisław Lubomirski (prezydent Warszawy) oraz ziemianin Józef Ostrowski. Społeczność tego obszaru nazywała ich dość pogardliwie. Rada Regencyjna nie wyrzekła się dążeń do objęcia władzy w przyszłej Polsce. 7 października 1918 roku wydała manifest podkreślający stanowczą wolę utworzenia niepodległego państwa polskiego, zapowiadał powołanie rządu reprezentującego najszersze kierunki polityczne, zapowiadał przeprowadzenie wyborów do Sejmu, któremu miała Rada Regencyjna przekazać całą władzę. W tym momencie przyjęła władzę nad wojskiem polskim. Jednocześnie powołała na szefa sztabu generalnego wojska gen. Tadeusza Rozwadowskiego
Zapowiedziano organizację wojska narodowego, które miało być utworzone za zasadzie powszechnego obowiązku służby wojskowej. Powołała także nowy rząd. 23 października 1918 roku na czele z Świerzyńskim Józefem. W tym rządzie tekę ministra spraw wojskowych przewidziano dla Piłsudskiego, gdy był jeszcze więźniem Magdeburga.
UWAGA Dokładniej opracować materiały na temat Piłsudskiego!!!
Kształtowanie się władzy na odzyskanych obszarach
Na początku odzyskiwania niepodległości następowało dzielnicami, zaborami. W związku z czym ośrodki władzy były wtedy rozproszone. Mamy do czynienia z charakterem dzielnicowym władzy. Na przełomie października i listopada 1918 roku powstała między innymi Tymczasowa Rada Stanu (TRS), Komitet Narodowy Polski (KNP), Rada Regencyjna (RR)
Najwcześniej dołączył się Kraków z Galicją za sprawą działalności polskich żołnierzy. 28 października rozpoczęła działalność Polska Komisja Likwidacyjna (PKL) z siedzibą w Krakowie. Była kierowana przez Prezydium z Wincentym Witosem, Ignacym Daszyńskim na czele. Organ ten posiadał władzę prowincjonalną. PKL nie uznała wcześniej powstałej Rady Regencyjnej za organ Polski. 31 października przejęła z rąk dowódcy austriackiego władzę wojskową w Krakowie, która była od tej pory sprawowana przez Pułkownika o nazwisku Roja. PKL’owi nie podporządkowała się Republika Tarnobrzeska, która powstała na fali radykalizacji nastrojów społecznych.
19 października powstała Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego (RNŚC). Cieszyńskiego skład tego organu wchodzili przedstawiciele różnych opcji politycznych. Proklamowano przynależność ziemi do zjednoczonego, niepodległego państwa.
20 października nastąpiło rozbrojenie garnizonu austriackiego, tworzono dowództwo wojak polskiego. RNŚC zawarła umowę z podobną organizacją dzielnicową po stronie czeskiej o podziale terytorialnym Śląska Cieszyńskiego. Jednak w następstwie agresji wojskowej Czechosłowacja odebrała tzw. Zaolzie Polsce.
Z inicjatywy stronnictw dzielnicowych 6 na 7 listopada został powołany Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej (TRLRP) na czele którego stanął Daszyński. Miał on ambicję, aby stać się rządem ogólnopolskim. W manifeście ogłaszał:
* powstanie Polski złożonej ze wszystkich ziem zamieszkiwanych przez ludność polską z dostępem do morza
* rozwiązanie RR
* zwołanie sejmu ustawodawczego na podstawie wyborów przeprowadzonych według pięcio przymiotnikowej ordynacji wyborczej.
* porozumienie z Ukrainą
* reformy: - równouprawnienie polskich obywateli, 8 h pracy w przemyśle i handlu, wniesienie do sejmu projektów ustaw o wywłaszczeniu wielkiej własności ziemskiej, upaństwowienie kopalń i innych zakładów przemysłowych
* charakter rządów demokratycznych, ale nie rewolucyjnego
TRLRP stopniowo rozszerzał władzę na część ziem królestwa polskiego okupowanego przez Austrię. Początkowo nie podporządkowała się Republika Tarnobrzeska.
Podsumowując to co dotychczas ustaliliśmy – mamy rozbite ośrodki władzy. Brak jest zgody na utworzenie jednego rządu. Istnieje zagrożenie przejęcia, przez inne, silniejsze podmioty władzy.
Część elit polskich kieruje memoriały nawołujące do zwolnienia z więzienia Magdeburskiego Józefa Piłsudskiego. Jest to jedyna osoba, która posiada autorytet i jest w stanie zapanować nad krajem. W memoriałach wskazuje się, iż z powodu braku rządu może dojść na terenie polski do anarchii. Po trudnościach związanych z zajściami w Berlinie w końcu Piłsudski dojeżdża do Warszawy w towarzystwie Kesslera i Sosnkowskiego Wita go skromna ilość zwolenników, gdyż informacja jeszcze się nie rozeszła po społeczeństwie. Wśród nich jest Zdzisław Lubomirski – członek RR. Toczą się rozmowy między Piłsudskim, a trzema regentami.
Tego samego dnia, choć nie bez kłopotów odbywa się rozbrojenie garnizonu niemieckiego Warszawie. Na prowincji młodzież z POW rozbija placówki niemieckie. Padają strzały, jest wielu zabitych i rannych. O mało co nie dochodzi do starć wojennych. Udaje się ostatecznie doprowadzić do likwidacji placówek niemieckich. Kontrolę przejmują jednostki POW. 11 listopada dowództwo nad wojskiem przejmuje Piłsudski. Jest to symboliczna data, gdyż tego samego dnia zostaje podpisany rozejm w Compaigne kończący I wojnę światową. 14 listopada insygnia władzy cywilnej zostają przekazane Piłsudskiemu przez RR TRLRP była dla Piłsudskiego problemem. Po rozmowie z Daszyńskim doprowadził do jej rozwiązania, z kolei sam Daszyński ma sformować I Rząd Polski Odrodzonej. Przerasta to jednak jego możliwości Na dodatek również stronnictwo endeckie nie popierały go. Składa dymisję i wyjeżdża do Krakowa.
Piłsudski wzywa do siebie Jędrzeja Moraczewskiego. 18 listopada otrzymuje on misję tworzenia rządu. Do rządu weszli socjaliści i ludowcy z PSL-Lewica. PSL Piast nie chcą wejść do rządu. Wchodzą natomiast tzw. Bezpartyjni fachowcy. Rząd był kontynuacją założeń programowych Daszyńskiego. Ministrem spraw zagranicznych rządzie został Leon Wasilewski.
Rząd Moraczewskiego opracował dekret, który następnie podpisał Piłsudski według którego Piłsudski do czasu zwołania Sejmu obejmował władzę jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Dekret określił, iż Polska ma być Republiką. Miał ten fakt niewątpliwie charakter przełomowy w tamtych czasach i okolicznościach. Jak Tymczasowy Naczelnik Państwa Piłsudski miał prawo zatwierdzania norm prawnych.
W tej sytuacji mamy dwa ośrodki władzy:
* krajowy – Rząd Tymczasowy Republiki Polskiej
* Paryski – na podstawie akredytacji przy rządach państw zachodnich Komitet Narodowy Polski KNP, który nie chce się podporządkować RTRP
Sytuacja jest niekorzystna, ponieważ zbliża się konferencja pokojowa w Paryżu. Porozumienia i utworzenia jednolitego ośrodka władzy w Polsce. Roman Dmowski i Józef Piłsudski są przeświadczeni, iż należy wznieść się ponad podziały partyjne. Politykiem kompromisu ma zostać Paderewski. 26 listopada podejmuje się on stworzenia jednolitego rządu. 16 stycznia została złożona i przyjęta dymisja gabinetu Moraczewskiego. Rząd Paderewskiego przeprowadza w tym dniu również wybory do Sejmu. Paderewski jest premierem do 9 grudnia 1920 roku.
Pierwsze posiedzenie Sejmu odbyło się 10 lutego 1919 roku Otwierał obrady Piłsudski. Polska po raz pierwszy od 123 lat ma obrady sejmu w niepodległej rzeczywistości. Podjęcie prac przez Sejm oznaczało zamknięcie okresu tymczasowości po zakończeniu I wojny światowej.
20 stycznia 1917 roku zostaje uchwalona mała konstytucja, która miała obowiązywać od chwili uchwalenia pełnej konstytucji. Na jej mocy sejm uzyskał naczelne miejsce w państwie. W Polsce wzorem innych krajów zachodnio – europejskich miał obowiązywać system demokratyczno – parlamentarny. Od tej chwili Piłsudski został mianowany Naczelnikiem Państwa. Wedle małej konstytucji był on najwyższym wykonawcą uchwał Sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych, powoływał rząd na podstawie porozumień zawartych w Sejmie i przed sejmem wraz z rządem był odpowiedzialny.
Życiorys Józefa Piłsudskiego
W listopadzie 1918 roku odrodziła się państwowość polska. Fakt ten był uwarunkowany wieloma czynnikami. Jak wiadomo najwyższą władzę zdobył Józef Piłsudski i z tego powodu warto poświęcić mu trochę czasu i zastanowienia. Jako polityk nie może być jednoznacznie oceniany, tą samą miarą przez cały okres pełnienie najwyższych funkcji w państwie. Wywierał przez ten okres decydujący wpływ na życie w kraju, bez znaczenia jaką funkcję sprawował.
W XX-leciu międzywojennym Piłsudski sięgał po władzę dwa razy. W listopadzie 1918 roku przejął rolę naczelnego wodza państwa, następnie po zamachu majowym sprawował funkcję ministra od spraw wojskowych. Za każdym razem mamy do czynienia ze szczególną sytuacją.
Oddanie Piłsudskiemu władzy w 1918 roku było swoistym fenomenem politycznym. Władzę dostał od lewicy za wyjątkiem sił rewolucyjnych jak i prawicy za wyjątkiem endecji. Podporządkował się mu cały kraj. Jesienią 1918 roku nie było drugiej osoby mogącej przejąć tak wiele władzy. Opinia publiczna u schyłku 1918 i przez następne 2,3 lata widziała w Piłsudskim przedstawiciela lewicy społecznej. Nie wszyscy widzieli jednak w nim „swojego człowieka”
Przedstawiciele elity prawicy społecznej nie widzieli w ni wyżej wymienionych cech, jakkolwiek zdawali sobie sprawę, że Piłsudski nie doprowadzi do rewolucji, co byłoby bardzo niewskazane w obecnej sytuacji. Piłsudski stworzył legiony, które wbrew pozorom nie odgrywały znaczącej roli wojskowej, lecz bardziej możemy mówić o znaczeniu politycznym. Armia ta nie była dobrze zorganizowana, liczyła tylko 20 tysięcy.
Legenda Piłsudskiego tym okresie ma znaczenie integrujące dla społeczeństwa polskiego. Niejednokrotnie jego słowa miały większe znaczenie aniżeli zdanie znanych, znaczących sił partyjnych. partyjnych schyłku 1923 roku nastąpił kryzys gospodarczy, monetarny. Jednak nie był on kojarzony z osobą Piłsudskiego, ponieważ tym okresie rządził Wincenty Witos. Legenda po raz kolejny nie ucierpiała. Rządy Witosa natomiast kończą się w sytuacji porównywalnej z wojną domową. Piłsudski odcinając się od mających w kraju wydarzeń mówił, iż Polska potrzebuje sanacji moralnej, gospodarczej i politycznej.
Wydarzenia majowe z 1926 roku przyniosły za sobą inną jakość rządów Piłsudskiego. Tym razem sięgnął po władzę siłą. Polała się krew. Piłsudski po zamachu w swych rządach idzie na prawo. Jak nikt potrafił zalegalizować przewrót majowy – po dymisji z funkcji prezydenta S. Wojciechowskiego czyn Piłsudskiego został zaakceptowany. Ten sam Sejm, z którego Piłsudski lżył wybrał go na Prezydenta RP. Nie przyjął on jednak tej funkcji. Według niego Konstytucja marcowa była koncypowana, aby prezydentowi dać jak najmniej kompetencji i aby Sejm miał nieograniczoną władzę.
Poprzez sam akt wyboru Piłsudskiego na prezydenta rozgrzeszono go z zamachu majowego. Z poparciem Piłsudskiego Mościki został prezydentem, a Piłsudski objął urząd ministra spraw wojskowych. Praktycznie jednak wszystkie najważniejsze decyzje podejmowane w kraju były konsultowane z Piłsudskim.
Zaczęła się tworzyć w tym czasie legalna, parlamentarne opozycja wobec władzy Józefa Piłsudskiego. Wtedy sięgnięto do represji – kazano aresztować przywódców CENTROLEWU i odbył się słynny proces brzeski.
Konstytucja kwietniowa uchwalona w kwietniu 1935 roku w sposób prawny utrwalała rządy pomyjowe, autorytarne. 12 maja 1935 roku Piłsudski umiera. Społeczeństwo polskie zamarło. Zadawano pytanie co dalej będzie się działo z Polską, kto przejmie przywództwo? Został pochowany wg. życzenia w krypcie na Wawelu. Legenda przywódcy była nadal tworzona (powstał Komitet Pamięci Piłsudskiego). Przerwana została przez II wojnę światową. W 1936 roku za sprawą obozu Piłsudskiego Sejm uznał 11 listopada za święto narodowe.
Konsolidacja narodu i pierwsze działania władz
...
akcja.skrypt