PREPARATY - opracowania.docx

1.ATROFIA MUSCULORUM PSEUDOHYPERTROPHICA – RZEKOMY PRZEROST MIĘŚNI

ATROFIA - stopniowe pomniejszanie się objętości prawidłowo rozwiniętych komórek a co za tym idzie narządów - zmniejszanie jego objętości i upośledzenie jego czynności. W komórkach zanikowi szybciej ulega cytoplazma niż jądro.

Wyróżniamy zanik:

o        fizjologiczny np. macica krowy po porodzie, zanikanie narządów przejściowych w życiu płodowym, w trakcie starzenia komórek ustroju zanikają tkanki i narządu - wiąd starczy (marasmus senilis)

o        patologiczny np. z niedożywienia

Makroskopowo powierzchnia narządu może być:

1. „pobrużdżona”

Komórki miąższowe są stopniowo zastępowane tkanką łączną, która po pewnym czasie ulega bliznowaceniu (obkurcza się), co powoduje, że powierzchnia narządu miąższowego marszczy się, powstają mniejsze lub większe wyniosłości(atrophia fibrosa granularis)

2. gładka

Gdy bliznowacenie jest równomierne i powolne, to dochodzi do równomiernego, gładkiego zaniku narządu (atrophia fibrosa glabra)

U starych zw. występują obie te formy.

Wyróżniamy następujące:

§       ZANIK ZWYKŁY (atrophia simplex) - narząd równomiernie się zmniejsza, ulega zanikowi zarówno miąższ jak i tkanka podścieliskowa, natomiast kształt narządu zostaje zachowany

a.       dośrodkowy (atrophia concentrica) narząd niezmieniając kształtu zmniejsza się, na przekroju zachowuje charakterystyczny dla danego narządu rysunek

b.       zanik dośrodkowy (atrophia excentrica) narząd zachowuje swoją objętość i kształt, lecz traci wiele elementów składowych, np. osteoporoza. Przy tym zaniku narząd może czasem nawet się powiększać np. przy wodonerczu - objętość nerki się zwiększa.

§       ZANIK BARWNIKOWY (atrophia fusca s. pigmentosa) w pomniejszonych kom. gromadzi się brązowy barwnik - lipofuscyna np. w wątrobie i m. sercowym starych psów i krów

§       ZANIK WŁÓKNISTY (a. fibrosa) nadmierne namnożenie się tk. włóknistej w narządzie ulegającym zanikowi. Narząd jest twardy i pomniejszony.

§       ZANIK TŁUSZCZAKOWATY (a. lipomatosa) rozplem tk. tłuszczowej w miejscu zanikającej innej tkanki,  np. w mięśniach dochodzi do zaniku włókien mięśniowych i równocześnie namnażania się komórek tłuszczowych, które wypełniają powstałe ubytki, czasem nawet w nadmiarze. Stan taki nazywamy zanikiem lub  rzekomymprzerostem tłuszczowym mięśni (atrophia s. pseudohypertrophia musculorum lipomatosa)  Zjawisko takie można stwierdzić u świń przy niedoborze witaminy E i selenu.

§       ZANIK Z SUROWICZYM OBRZMIENIEM KOMÓREK (oedema e vacuo s. atrophia e vacuo) zanik lipidów w komórkach tłuszczowych i zastąpienie ich płynem surowiczym. Tk. tłuszczowa ma galaretowatą postać. Najczęściej takie zmiany są u zwierząt wychudzonych, głodzonych i dotyczą tk. tłuszczowej podnasierdziowej wokół naczyń wieńcowych

§       ZANIK Z NAMNOŻENIEM JĄDER LUB KOMÓREK - namnażanie się jąder np. w zanikających włóknach mięśniowych lub namnażanie się komórek w miejscu objętym zanikiem, np. w zanikającej tkance tłuszczowej

Zależnie od rodzaju czynnika powodującego zanik dzielimy na:

§       ZANIK Z NIECZYNNOŚCI (atrophia ex inactivitatae) narząd który nie wykonuje swojej normalnej funkcji, ulega zanikowi np. gruczoły

§       ZANIK Z NIEDOŻYWIENIA (a. ex inanitione) występuje przy wyniszczeniu organizmu, w przewlekłych chorobach, głodzeniu-zanik charłaczy (a. marantica)

§       ZANIK Z UCISKU (a. ex compressione) ucisk działający na tkankę przez dłuższy czas powoduje niedokrwienie i niedożywienie komórek, które ulegają zanikowi, np. kamień w miedniczce nerkowej powoduje stopniowy zanik nerki, pasożyty- bąblowiec w wątrobie, guzy nowotworowe

§       ZANIK SPOWODOWANY USZKODZENIEM UNERWIENIA (atrophoneurotica) -

§       ZANIK SPOWODOWANY DZIAŁANIEM CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH, FIZYCZNYCH – np. jady zwierząt, toksyny bakteryjne, substancje żrące, ZZZN u świń

2. EMPHYSEMA ALVEOLARE PULMONUM – ROZEDMA PĘCHERZYKOWA PŁUC 

Jest to przykład zaniku który polega na nadmiernym upowietrznieniu płuc i stopniowym zanikaniu elementów sprężystych pęcherzyków płucnych oraz zaniku komórek nabłonka pęcherzyków płucnych. W wyniku długotrwałego procesu dochodzi do zaniku włośniczek, pękania ścianek pęcherzyków i powstawania dużych pęcherzy, które nadają płucom puszystą konsystencję

Występuje w postaci ostrej i przewlekłej

ROZEDMA PŁUC (emphysema pulmonum) polega na obecności w płucach nadmiernej ilości powietrza.

Gdy powietrze znajduje się w pęcherzykach płucnych, mówi się o rozedmie pęcherzykowej, natomiast, gdy znajduje się w tkance międzyzrazikowej - o rozedmie międzyzrazikowej.

ROZEDMA PĘCHERZYKOWA (emphysema alveolaris) może być ostra (acutum) i przewlekła (chronicum)

Przy rozedmie ostrej płuco powraca do prawidłowego, natomiast przy przewlekłej niemożliwy jest powrót do normy na skutek powstania trwałych zmian wstecznych w obrębie tkanek płuca.

Postać ostra może dotyczyć całych płuc lub tylko części. Rozedmę całych płuc spotyka się przy: wstrząsie anafilaktycznym, u topielców, przy śmierci z uduszenia.

Postać przewlekła może być: zrazikowa lub obejmować całe płuco.

Zrazikowa postać występuje przy robaczycy płuc i przy przewlekłym nieżytowym zapaleniu płuc. W przypadkach tych chodzi o rozedmę zastępczą (emphysema vicariens) gdy w następstwie niedodmy lub też ognisk zapalnych pewnych części płuc obszary sąsiednie nadmiernie(zastępczo) wypełniają się powietrzem.

Rozedmę całych płuc postaci przewlekłej (emphysema alveolare chronicum universale) spotyka się u owiec przy robaczycy (strongylosis pulmonum) oraz u koni przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli (bronchitis et peribronchitis)

Przewlekła rozedma prowadzi do: utraty sprężystości pęcherzyków

Płuco objęte rozedmą jest: powiększone, jasnoróżowe, czasem żółto-białe, spoistość puszysta, rozszerzone i wypełnione powietrzem pęcherzyki płucne łączą się, tworząc duże pęcherze(emphysema bullosum)

Rozedma śródmiąższowa (emphysema interstitiale) jest następstwem gromadzenia się powietrza w tkance łącznej międzyzrazikowej

3. ATROPHIA LAMINAE MUCOSAE INTESTINI – ZANIK BŁONY ŚLUZOWEJ JELIT

Zakaźne wirusowe zapalenie żoładka i jelit u świń - Gasrtoenteritis infectiosa suum = atrophia laminae mucosae intestine

Występuje przy TGE (zanik błony śluzowej jelita) w świń. Wirus (z rodziny Coronaviridae) ma powinowactwo do nabłonka, szczególnie wyściełającego przewód pokarmowy. Bardzo wrażliwe są prosięta do 10 dnia życia – 100% śmiertelności. Wraz z wiekiem spada śmiertelność, ale świnie są wrażliwe w każdym wieku.

U padłych prosiąt stwierdza się:

o        wychudzenie

o        matowe i zlepione włosy

o        nieżytowe, ostre zakażenie żołądka, bardzo dobrze widoczne w okolicy dennej + często wybroczyny i nadżerki

o        zapalenie jelit, nieżytowe lub krwotoczne, + wybroczyny

o        węzły chłonne krezkowe – obrzmiałe i przekrwione

o        narządy miąższowe – brak wybroczyn, oznaki zwyrodnienia i przekrwienia

Wraz z rozwojem choroby następuje zanik błony śluzowej jelit, wyrażający się postępującym skracaniem kosmków, ścieńczeniem ściany jelita.

W mózgu i rdzeniu może wystąpić zapalenie nierpone.

Zakażenie może przypominać pomór świń, ze względu na wybroczynowość i zapalenie mózgu.

Źródło zakażenia: chore i nosiciele; zakażenie: per os

Nosiciele + dodatkowy czynnik stresowy (np. hałas, zmiana karmy) è choroba

Może wystąpić postać ostra i nadostara.

4. DEGENERATIO PARENCHYMATOSA RENUM – ZWYRODNIENIE MIĄŻSZOWE NEREK

ZWYRODNIENIE (degeneratio) stan patologiczny komórek lub tkanek narządu w którego przebiegu dochodzi do zmian w organellach komórkowych, odkładania się w komórkach lub pozakomórkowo substancji w warunkach prawidłowych niewystępujących zupełnie lub występujących w małych ilościach.

Zwyrodnienie śródmiąższowe, przyćmienie miąższowe, obrzmienie komórek (degeneratio parenchymatosa)

Narząd objęty tym zwyrodnieniem jest powiększony, szary, blady, ćmy, na przekroju o zatartym rysunku budowy bez połysku, spoistości kruchej, jak po polaniu wrzątkiem, torebka narządu napięta, a po nacięciu łatwo się złuszcza.

Zwyrodnienie miąższowe rozwija się szybko, mogą zmiany zostać odwrócone, ale gdy czynnik wywołujący zwyrodnienie ustąpi.

Zwyrodnienie miąższowe najwyraźniej zaznacza się w nerkach wątrobie, mięśniu sercowym.

Objawy zwyrodnienia bardzo wyraźne są u zwierząt roślinożernych.

Przyczyny: zatrucie, wysoka gorączka, choroby zakaźne o przebiegu posocznicowym.

W badaniu mikroskopowym obserwujemy: zziarnienie cytoplazmy komórek miąższowych, objętość komórek powiększa się, w związku z czym komórki wpuklają się do wolnych przestrzeni, np. w nerkach do światła kanalików, powodując zamykanie ich światła lub nierówny często gwiazdkowaty kształt.

Zmiany dotyczą też mitochondriów: powiększenie, utrata grzebieni i rozrzedzenie macierzy mit.

DEGENERATIO PARENCHYMATOSA RENUM – ZWYRODNIENIE MIĄŻSZOWE NEREK - nerki są nieco powiększone, spoistości wiotkiej, kruchej, ćme, wyglądają jak polane wrzątkiem

Przyczyny: choroby zakaźne i zatrucia.

Nabłonki kanalików nerkowych są obrzmiałe, zawierają liczne ziarnka, wpuklają się do światła kanalików, które stają się wąskie, nieregularne i gwiaździste.

5. DEGENERATIO HIALINAE LIENIS – ZWYRODNIENIE HIALINOWE ŚLEDZIONY

Masy szkliste odkładają się w tętniczkach grudek chłonnych,  w siateczce, grudkach chłonnych śledziony (ciałka Malphiego) oraz w miazdze, przy czym w obrębie mas szklistych gromadzi się często obficie tłuszcz.

Zwyrodnienie szkliste polega na odkładaniu się jednorodnych mas białkowych w tkankach , najczęściej w tkance łącznej, klasycznie przebiega w bliźnie. Szkliwienie dotyczy często naczyń krwionośnych, np. w pętli kłębuszków nerkowych, naczyń śledzionowych.

6. DEGENERATIO COLLOIDEA GLANDULAE THYREOIDAE – ZWYRODNIENIE KOLOIDOWE TARCZYCY

W warunkach fizjologicznych koloid występuje w pęcherzykach tarczycy, przytarczycach, przysadce mózgowej. Jest to złożone ciało białkowe, które swym wyglądem przypomina gęstą żelatynę. O zwyrodnieniu koloidowym w przypadku nadmiernego nagromadzenia się koloidu (zmiana ilościowa). Zdarza się tez że koloid pojawia się w innych narządach np. w nerkach świń

Najczęściej zwyrodnienie koloidowe pojawia się w tarczycy na skutek niewłaściwego żywienia. Np. karmienie zwierząt śrutą rzepakową z dużą zawartością glikozynolanów doprowadza do powiększenia się tarczycy. Stan taki nazywamy wolem koloidowym (struma colloiea) Nadmierne ilości koloidu naciskają na ściankę pęcherzyków, powodując jej zanik, pękanie, co może doprowadzić do powstania wola torbielowatego (struma colloidea cystica)

Wyróżniamy wole:

o        miąższowe (struma parenchymatosa) gdy dochodzi do rozrostu miąższu

o        koloidowe (struma colloieda) gdy dochodzi do nagromadzenia koloidu

Powiększone, o ścieńczonych lub spłaszczonych ścianach pęcherzyki tego gruczołu zawierają przejrzystą i jednorodną masę koloidową. Niektóre z nich porozrywane tworzą duże pęcherze.

7. DEGENERATIO AMYLOIDEA RENUM – ZWYRODNIENIE AMYLOIDOWE NEREK

Występuje szczególnie u koni, bydła psów i kur.

SKROBIOWICA NEREK powstaje albo wtórnie na tle jakiegoś przebytego schorzenia (u koni i psów często w związku z gruźlicą) albo bez żadnych zmian uprzednich (amyloidosis genuina) np. u by...