1.ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU; TRZY UPRAWNIENIA SUWERENA:
ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU - oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 konstytucji ta prosta myśl znajduje się już w starożytności u rzymskiego prawnika Polidiusza, a najpełniej rozwinięta została w wieku XVI w pracy Rousseau. Znaczenie prawne tej zasady jest następujące:
zapewnia suwerenności , czyni narodowi prawo współdecydowania z organami władzy publicznej w procesie rządzenia przez referendum.
Uprawnia przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro i interesy wszystkich obywateli.
Traktowana jako podstawa demokratycznej legitymacji władzy państwowej i demokratycznego systemu tworzenia prawa oraz instytucji określających
odpowiedzialność organów państwowych.
TRZY UPRAWNIENIA SUWERENA:
1)przedstawiciele Narodu nie mogą mieć żadnej władzy własnej- nie mogą nic zadecydować suwerennie
2)muszą działać według mandatu imperatywnego udzielonego przez wyborców
3)ustawa przyjęta przez ciało ustawodawcze staje się doskonała dopiero po jej zaaprobowaniu przez Naród w referendum.
2.SYSTEMY WYBORCZE: SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY I PROPORCJONALNY:
System wyborczy jest to całokształt prawnych i pozaprawnych elementów określających sposób przygotowania , przeprowadzenia i ustalenia wyników wyborów. Prawo wyborcze jest zawsze elementem systemu wyborczego. Na system wyborczy będą składały się oprócz norm prawnych również różnego rodzaju normy o charakterze pozaprawnym, zwłaszcza pewne zasady i zwyczaje polityczne np. normy regulujące wewnątrzpartyjne procedury wyłaniania kandydatów na obierane stanowiska państwowe.
W państwach demokratycznych, w których istnieje ustabilizowany system partyjny , aby móc zostać wybranym do parlamentu trzeba zwykle być zgłoszonym przez jedną z liczących się partii politycznych. Kandydat oprócz wypełnienia wymogów przewidzianych ordynacją wyborczą przejść musi pewną procedurę nominacyjną.
1.System wyborczy większościowy:
Zasada ta odnosi się do sposobu ustalania wyniku głosowania i występuje alternatywnie wobec zasady większości. Ta ostania, stanowiąca najprostszy sposób ustalania wyników, oznacza, że wybrany został ten, kto uzyskał największą liczbę głosów. Jeśli jest to warunek wystarczający, to mówimy o zasadzie większości względnej: aby zostać wybranym należy uzyskać więcej głosów niż inni kandydaci. Jest to system najprostszy, bo wtedy głosowanie zawsze musi przynieść rozstrzygnięcie, jako że nie jest konieczne przekroczenie jakiegokolwiek odsetka ogółu od danych głosów. Wówczas jednak ów wybrany kandydatem będzie reprezentantem nielicznej grupy wyborców. Zasada większości bezwzględnej narzuca wymóg uzyskania nie tylko większej liczby głosów, ale określa również odsetek oddanych głosów, który musi być wyższy niż 50%. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż 50% głosów, to przeprowadzana jest druga tura głosowania. Pozostają w niej dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów i nie zrzekli się kandydowania, jeden z nich musi więc uzyskać więcej niż 50% głosów.
2.System wyborczy proporcjonalny:
Istotą zasady proporcjonalności jest dokonywanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetek głosów, jakie uzyskały poszczególne partie czy ugrupowania konkurujące w wyborach. Tym samym, nieodzowną przesłanką ustanowienia systemu proporcjonalnego jest istnienie wielomandatowych okręgów wyborczych, a także konkurencja list wyborczych zgłaszany przez poszczególne partie i ugrupowania. System proporcjonalny wymaga przeprowadzenia tylko jednej tury wyborów, bo zawsze możliwe jest odpowiednie rozdzielenie mandatów.
3.ZASADY PRAWA WYBORCZEGO (ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIANIEM ZASADY POWSZECHNOŚCI I JEJ GWARANCJI):
Zasady prawa wyborczego:
W państwach demokratycznych ukształtowały się zasady prawa wyborczego, wpływające na kształt instytucji prawa wyborczego i na przyjęte w nim rozwiązania. Wyrażane są one w konstytucjach i ordynacjach wyborczych. Minimalny ich katalog mówiący o demokratyzmie wyborów obejmuje nasypujące zasady: 1) powszechności, 2) równości, 3) bezpośredniości i 4) tajności wyborów, bywa on rozszerzony o zasadą wolnych wyborów.
Konstytucyjna regulacja zasad prawa wyborczego w Polsce nie jest jednolita. Zasady te określone są osobno dla poszczególnych wyborów, co podkreślone jest dodatkowo umieszczeniem postanowień dotyczących wyborców w rozdziałach poświęconych danemu organowi. Np. artykuł 96 ust. 2 konstytucji ustanawia dla wyborców do sejmu zasady powszechności, równości, bezpośredniości, proporcjonalności i tajności, z kolei prezydent wybierany RP wybierany jest wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
Zasada powszechności:
Aby uznać że w jakimś państwie jest realizowana zasada powszechności prawa wyborczego wystarczy , gdy dotyczy ona czynnego prawa wyborczego. W XX wieku zasada powszechności nabrała dynamicznego charakteru i obserwuje się rozszerzanie podmiotowego prawa wyborczego. Współcześnie stosuje się trzy podstawowe cenzusy:
1).cenzus wieku - uzależnia on przyznanie czynnego prawa wyborczego od osiągnięcia określonego wieku. Z reguły wymaganym wiekiem jest osiągnięcie pełnoletności cywilnej. Pozbawienie prawa wyborczych dotyczy osób całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnionych z powodu choroby umysłowej oraz pozbawionych praw na mocy wyrku sądowego.
2).cenzus obywatelstwa - uzależnia przyznanie prawa wyborczego w danym państwie od posiadani obywatelstwa. W Polsce cenzus ten obowiązuje we wszystkich rodzajach wyborów, 3).cenzus zamieszkiwania - uzależnia on przyznanie prawa wyborczego od stałego zamieszkiwania przez określony prawem czas na terytorium danego państwa lub na terenie jednego z okręgów wyborczych. W polskim prawie wyborczym w przypadku czynnego prawa wyborczego do obu izb parlamentu i wyborach prezydenckich miejsce zamieszkania obywatela nie odgrywa roli. Wielu emigrantów zachowało obywatelstwo polskie i zachowuje ścisłe związki z ojczyzną którzy mogą brać udział w wyborach po przez tzw. ordynacje wyborcze.
Zasada równości w nauce prawa konstytucyjnego jest rozpatrywana w 2 znaczeniach materialnym i formalnym
W znaczeniu formalnym zakłada że każda osoba której przysługuje prawo wyborcze uczestniczy w wyborach na takich samych zasadach jak inni wyborcy, w szczególności dysponuje taką samą liczbą głosów w przypadku czynnego prawa wyborczego oraz ma równe z innymi szansę w ubieganiu się o urząd wybieralny czy mandat przedstawicielski w biernym prawie wyborczym. W wyborach do sejmu każdy wyborca ma jeden głos. Gwarancja tego jest umieszczenie wyborcy tylko na jednym spisie wyborców, uniemożliwia to wielokrotne głosowanie tej samej osoby. W odniesieniu do biernego prawa wyborczego równość w znaczeniu formalnym gwarantowana jest w ordynacjach poprzez to że określają one w sposób ogólny i neutralny warunki które powinien spełnić każdy kandydat. Dotyczy to np. wymogu zebrania odpowiedniej ilości podpisów popierających kandydata.
Zasada równości prawa wyborczego w znaczeniu materialnym zapewnić ma równe znaczenie tzn. równą siłę głosu każdego wyborcy, dzieje się tak gdy jeden mandat przypada na taką samą liczbę wyborców z dopuszczalnym pewnym odchyleniem, którego granice powinny zostać prawnie określone. Wyznacza się w tym celu okręgi wyborcze o zbliżonej liczbie mieszkańców lub wyborców. Np. w wyborach prezydenckich okręgiem wyborczym jest całe terytorium RP i każdy wyborca ma jeden głos, w wyborach do sejmu osiąga się to dokonując podziału kraju na okręgi wyborcze, w ten sposób liczba mandatów przypadających na dany okręg waha się od 3 do 17 i determinowana jest przez liczbę jego mieszkańców.
Zasada bezpośredniości w Polsce zasada ta składa się z dwóch elementów 1) głosowanie osobiste polega ono na tym że wyborca oddaje głos osobiście, bez niczyjego pośrednictwa, a skoro wyborca może głosować osobiście to przed przystąpieniem do głosowania zobowiązany jest okazać komisji wyborczej dowód tożsamości, 2) głosowanie imienne występuje ono w wyborach prezydenta, rad powiatów, i sejmików województw, senatu a także w wyborach do sejmu w odniesieniu do list okręgowych. Oznacza to że wyborca oddaje głos na konkretnego kandydata określonego z imienia i z nazwiska, stawiając z właściwej strony karty wyborczej znak przy jego nazwisku.
Zasada tajności ma ona zabezpieczyć wyborcę przed tym , aby ktokolwiek dowiedział się w jaki sposób on głosował, gwarantuje więc tym samym swobodę podjęcia decyzji przez wyborcę. Obowiązuje ona we wszystkich wyborach w Polsce a więc prezydenckich , parlamentarnych w wyborach do rad gmin, powiatów oraz sejmików wojewódzkich.
Zasada wolnych wyborów ma ona zagwarantować swobodna realizacje aktu wyborczego. Oznacza to w szczególności, że każdy wyborca korzysta z przysługującego mu czynnego i biernego prawa wyborczego w sposób wolny od jakiegokolwiek przymusu fizycznego czy psychicznego. Gwarantuje ona ponadto nieskrępowaną ograniczeniami kampanię wyborczą stwarza to wyborcy warunki do podejmowania samodzielnych decyzji wyborczych.
4.REFERENDUM OGÓLNOKRAJOWE:
Przedmiotem referendum mogą być tylko sprawy o szczególnym znaczeniu dla Państwa. Zawsze konieczny jest bezpośredni związek z interesami Państwa jako pewnej całości.
Podmiotem prawa zarządzenia referendum jest
1.Sejm - podejmuje uchwałę w sprawie zarządzenia referendum bezwzględna większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Może to uczynić z własnej inicjatywy bądź na wniosek określonych podmiotów (Senatu, Rady Ministrów, lub co najmniej 500 000 wyborców (inicjatywa wyborców nie może dotyczyć wydatków i dochodów oraz obronności państwa a także amnestii)
2.Prezydent działający za zgodą Sejmu - prezydent ustala treść zarządzenia o przeprowadzeniu referendum. Senat tylko odrzuca lub zatwierdza ten projekt /poprzez głosowanie w bezwzględnej większości głosów tj. co najmniej ½ ustawowej liczby posłów/.
Znaczenie i tryb przeprowadzania referendum są w znacznej mierze wzorowane na procedurze wyborczej. Przeprowadza je Państwowa Komisja Wyborcza oraz wojewódzkie i obwodowe komisje ds. referendum.
Po ustaleniu wyników głosowania Pań. Kom. Wyborcza ustala wynik referendum, podając go do wiadomości publicznej i przekazuje Sądowi Najwyższemu .
Procedury demokracji bezpośredniej, tj. referendum i inicjatywa ludowa, mają zaś charakter uzupełniający wobec działalności organów przedstawicielskich – Sejmu i Senatu. Tym samym szczegółowe konstytucyjne unormowania referendum należy traktować jako rozwiązania wyjątkowe wobec zwykłego, tzw. Parlamentarnego trybu podejmowania decyzji państwowych.
5.ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO:
Pojecie państwo prawne jest ono właściwie równoznaczne z sumą cech ustrojowych współczesnego państwa demokratycznego. Jako element państwa prawnego traktuje się zasadę podziału władz, zwierzchnictwa konstytucji, niezależności sądów i niezawisłości sędziów, szczególnej roli ustawy jako podstawowego i powszechnego źródła prawa.
Podstawowe zasady:
1.Suwerenności narodu - traktowana jako podstawa demokratycznej legitymacji władzy państwowej i demokratycznego systemu tworzenia prawa oraz instytucji określających
odpowiedzialność organów państwowych;
2.Wolności i równości wobec prawa – determinuje charakter stosunków między państwem a jednostką, implikująca oparcie ich stosunków na konstytucyjnym systemie praw podstawowych;
3.Konstytucjonalizmu – oznacza uznanie konstytucji za podstawę porządku prawnego i najwyższy akt prawny;
4.Podziału władz – zakłada przyporządkowanie określonym strukturom organów państwowych poszczególnych funkcji oraz wzajemną kontrolę i równowagę tych władz;
5.Legalizmu – zakłada, że w prawo stanowić ma podstawę i granice wszystkich działań państwa, implikująca związanie ustawodawcy normami konstytucyjnymi, a władzy wykonawczej i sądowniczej ustawą, wszystkich zaś organów władzy publicznej normami pozakrajowymi, które państwo zobowiązała się przestrzegać. Z punktu widzenia jednostki oznacza to trwałość i przewidywalność rozstrzygnięć państwowych;
6.Prawo do sądu mające swoje źródło w przekonaniu, że tylko ochrona sądowa zapewnia pełną , efektywną ochronę prawną. Ochronę tę realizuje system niezależnych i niezawisłych sądów, opierających swoje postępowanie na ustawie;
7.Odpowiedzialności państwa za błędne działania;
8.Zakaz podejmowania przez państwo działań ponad potrzebę, co pociąga za sobą odpowiedzialność, konieczność i proporcjonalność aktów państwowych;
9.System instytucji samorządowych jako formy udziałów społeczeństwa w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb zbiorowych o znaczeniu lokalnym bądź grupowym.
Demokratyczne państwo prawne:
1.Odzwierciedla system uniwersalnych wartości oparty na prawie naturalnym i międzynarodowym;
2.Wyraża wolę większości kontrolowanej przez konstytucyjne mechanizmy, składają się na to:
a) System kontroli określany w porządku prawnym Rzeczpospolitej;
b) Reguły ochrony prawa mniejszości w formie np. karty prawa mniejszości , prawa dziecka itd., w formie przekazywania prawa do rozpatrywania rożnych spraw przez mniejsze kręgi społeczne np. w ramach wspólnot terytorialnych. W ramach ochrony praw mniejszości można mówić o idei neokrotopowityzmu w formie np. uzgodnień miedzy pracodawcami, a pracownikami. Tej ochronie służy również cały sektor ,,non profit'' czyli system niedochodowych organizacji pozarządowych jak fundacje organizacje społeczne itd. wypełniających istotne funkcje publiczne.
6.ZASADA PODZIAŁU I RÓWNOWAGI WŁADZY:
Podział władz we współczesnym pastwie demokratycznym rozpatrywać można w kilku aspektach.
Aspekt funkcjonalny - władza rozdzielona zostaje tu między funkcje i wypełniające te funkcje organy. Do funkcji tych należą:
1.Prawodawstwo polegające na wydawaniu ogólnie obowiązujących norm prawnych,
2.Wykonawstwo stanowiące realizację zadań państwa w odniesieniu do konkretnych przypadków,
3.Sądownictwo polegające na rozstrzyganiu sporów prawnych.
Aspekt organizacyjny (podmiotowy)- trzy funkcje państwa podporządkowane są różnym organom (grupom organów) państwowych:
1.Prawodawstwo - parlamentowi,
2.Wykonawstwo - rządowi i podległym mu organom administracyjnym,
3.Sądownictwo - sądom powszechnym , szczególnym konstytucyjnym (tam gdzie one istnieją).
Aspekt personalny - dla właściwego funkcjonowania podziału władz konieczne jest równoczesne powiązanie wszystkich 3 aspektów. Z podziałem władzy łączą się zasada wzajemnego oddziaływania poszczególnych władz na siebie. Organy jednej władzy mogą oddziaływać na organy drugiej tylko do tego stopnia , aby nie naruszyć istoty kompetencji tej drugiej władzy. Oddziaływanie poszczególnych władz na siebie ma zapewnić ich wzajemną równowagę, co z kolei zdaniem Monteskiusza gwarantowało wolność tym , którzy są władzy poddanymi. Połączenie choćby dwóch władz w jednym organie zanadto go wzmacnia , a tym samym stanowi zagrożenie nie tylko dla podziału władz, ale dla obywateli. wszystkie trzy władze powinny być więc zrównoważone i wyposażone w kompetencje pozwalające im kontrolować i powściągać działalność każdej z pozostałych. Chodzi więc tu o wzajemne hamowanie się władz i kontrolę poprzez odpowiedni rozdział kompetencji pomiędzy nie. Trafnie ujął to trybunał konstytucyjny wskazując ,że z zasady podziału władz wynika że władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza muszą być rozdzielone , a nadto , że musi panować między nimi równowaga, oraz muszą one ze sobą współpracować. Art. 10 konstytucji RP mówi o podziale władz oraz o równowadze między nimi. Jednak równowaga władz nie jest w niej rozumiany w sposób absolutny, konstytucja RP przyznaje władzy ustawodawczej pewną przewagę nad pozostałymi władzami. Współczesne koncepcje sprawowania władzy oraz praktyka polityczna w systemie prezydenckim, parlamentarno-gabinetowym zerwały z tak klarownym podziałem władz jaką przedstawił Monteskiusz.
7.ZASADA LEGALIZMU:
Zasada legalizmu – zakłada, że w prawo stanowić ma podstawę i granice wszystkich działań państwa, implikująca związanie ustawodawcy normami konstytucyjnymi, a władzy wykonawczej i sądowniczej ustawą, wszystkich zaś organów władzy publicznej normami pozakrajowymi, które państwo zobowiązała się przestrzegać. Z punktu widzenia jednostki oznacza to trwałość i przewidywalność rozstrzygnięć państwowych.
Legalizm - postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Zasada legalizmu zawarta jest w art. 7 Konstytucji RP który stanowi, że: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa". Oznacza to, iż organy władzy publicznej nie mogą podejmować działań bez podania podstawy prawnej. Mogą czynić tylko to, co im prawo nakazuje lub pozwala, a obywatele - wszystko to, czego im prawo nie zakazuje.
8.FUNKCJE SEJMU:FUNKCJA USTAWODAWCZA I SZCZEGÓŁOWE FUNKCJE ZWIĄZANE USTAWODAWSTWEM;FUNKCJA KONTROLNA; FUNKCJA KREACYJNA:
Funkcja ustawodawcza stanowi podstawową przesłankę określania roli parlamentu jako organu władzy ustawodawczej i polega na stanowieniu aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, najwyższej w systemie prawa wewnętrznego. Funkcję tę parlament sprawuje na zasadzie wyłączności. Oznacza to, że:
1.Żaden inny organ państwowy nie może stanowić aktów o randze ustawy, chyba, że Konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny,
2.Kompetencje prawodawcze innych organów państwowych muszą mieć charakter podporządkowany , musza być traktowane jako wyjątek i poddawane interpretacji zwężającej.
Funkcja kontrolna stanowi drugie klasyczne zadanie parlamentu. Odnosi się ona przede wszystkim do rządu i systemu podporządkowanej mu administracji, a jej kształt i cel należy rozpatrywać na tle dwóch zasad ustrojowych.
a)Istotną systemu parlamentarnego jest przyznanie Izbie wpływu na powołanie rządu i możliwości spowodowania dymisji rządu i poszczególnych jego członków.
b)Istotą współczesnego parlamentu jest istnienie opozycji, która – w ramach Izby – musi mieć możliwość wglądu do działania rządu i administracji, także w sytuacjach, które dla większości parlamentarnej mogą okazywać się niewygodne.
Podstawową treścią funkcji kontrolnej jest dokonywanie samodzielnych ustaleń stanu faktycznego, dotyczących funkcjonowania rządu, ministrów i podległych im podmiotów. Ogólnie można to określić jako prawo żądania informacji, a towarzyszy mu też prawo żądania obecności ministrów i innych przedstawicieli organów rządowych na posiedzeniach Sejmu lub komisji.
Kontrolne działania parlamentu muszą być zawsze rozpatrywane w dwóch płaszczyznach: prawnej i politycznej. Na płaszczyźnie prawnej rodzić one będą po stronie adresatów obowiązki o charakterze przede wszystkim proceduralnym (obowiązek udzielania informacji, zajęcia stanowiska itp.). na płaszczyźnie politycznej mogą one mieć znaczenie bardziej imperatywne skutki, zwłaszcza gdy określone działania zostaną podjęte przez większość parlamentarną, od której zależy dalsze istnienie rządu czy ministra.
Podstawowym instrumentem kontroli sejmowej jest prawo żądania informacji. Szczegółowe uregulowanie znajduje ono na szczeblu komisji sejmowych. Odnosi się do ministrów, kierowników naczelnych organów administracji rządowej oraz kierowników innych urzędów i instytucji państwowych zobowiązując ich do: przedstawiania sprawozdań,
a)udzielania informacji,
b)uczestniczenia w posiedzeniach komisji.
Realizacja ogólnych instrumentów kontroli sejmowej przebiega w oparciu o plany pracy komisji sejmowych i przy stałym współdziałaniu z odpowiednimi jednostkami organizacyjnymi NIK. Do szczególnych procedur kontrolnych należy zaliczać:
a)tworzenie komisji śledczych,
b)interpelacje i zapytania,
c)kontrolę wykonania budżetu państwa.
Funkcja kreacyjna polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, zwłaszcza na egzekwowaniu ich odpowiedzialności, bądź na inny rodzaj wpływu na skład personalny tych organów.
Jeśli chodzi o rząd i ministrów , jest to w sposób ścisły powiązane z wykonywaniem funkcji kontrolnej, stanowiące niejako jej podsumowanie, ale kompetencje kreacyjne sięgają znacznie dalej, odnosząc się w różny sposób do prawie wszystkich organów konstytucyjnych państwa:
1.Prezydenta – izby działając jako Zgromadzenie Narodowe mogą uznać trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia lub mogą postawić go w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, co może pociągać za sobą jego zwolnienie;
2.Rada Ministrów – Sejm powołuję ją w skomplikowanej procedurze. Może wyrazić wotum nieufności , co rodzi obowiązek dymisji rządu;
3.Ministrowie – i inni członkowie Rady Ministrów – nie powołuje ich indywidualnie w przypadku zmian osobowych , ale może wystąpić z wotum nieufności , co rodzi obowiązek dymisji poszczególnych ministrów;
4.Trybunał Konstytucyjny – Sejm wybiera wszystkich jego członków, zasada niezawisłości wyklucza możliwość odwołania;
5.Trybunał Stanu - Sejm wybiera wszystkich jego członków;
6.Najwyższa Izba Kontroli – Sejm za zgodą Senatu wybiera prezesa;
7.Rzecznik Praw obywatelskich – Sejm za zgodą Senatu wybiera prezesa;
8.Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – Sejm wybiera 4 jej członków 2 Senat , 3 Prezydent;
9.Narodowy Bank Polski – Sejm wybiera Prezesa;
10.Krajowa Rada Sądownicza – Sejm powołuje 4 członków ,Senat 2.
9.SEKWENCYJNY PROCES USTAWODAWCZY; FAZY PROCESU USTAWODAWCZEGO:
Jedną z cech ustawy jest ujęcie procesu jej dochodzenia do skutku w szczególną procedurę, zwaną trybem ustawodawczym. Jest to całokształt parlamentarnych i pozaparlamentarnych etapów dochodzenia ustawy do skutku, tak jak określa je Konstytucja. W obecnym stanie prawnym wyróżnić należy:
1.Inicjatywę ustawodawczą,
2.Rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm i ewentualne uchwalenie ustawy,
3.rozpatrzenie ustawy przez Sejm i ewentualnie uchwalenie poprawek lub uchwalenie odrzucenia ustawy w całości; a w takich przypadkach następuje,
4.Rozpatrzenie przez Sejm poprawek Senatu lub jego uchwały o odrzucenie ustawy;
5.Podpisanie ustawy przez prezydenta – na tym etapie możliwe jest też skierowanie ustawy przez prezydenta do trybunału Konstytucyjnego lub zastosowanie weta ustawodawczego, które powoduje konieczność ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów;
6.Ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw, co jest warunkiem jej wejścia w życie.
1. Prawo inicjatywy ustawodawczej:
Jest to konstytucyjne prawo podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do Sejmu, które skutkuje obowiązkiem jej rozpatrzenia w szczególnej procedurze.
Podmioty mające prawo do wnoszenia projektów ustaw:
a)posłowie ( wg Regulaminu Sejmu , co najmniej 15, lub ich komisje);
b)Senat – uchwałą całej izby , nie mogą grupy senatorów;
c)Prezydent;
d)Rada Ministrów.
Art.118 ust.2 Konstytucji dopuszcza również tzw. inicjatywę ludową, co najmniej 100 000 obywateli uprawnionych mających prawo wyborcze do Sejmu, wtedy tryb postępowania określa ustawa. Nie ma przeszkód do wniesienia projektu ustawy w sprawie, w której równocześnie wystąpił z inicjatywą inny podmiot.
Niedopuszczalne jest wniesienie projektu ustawy w sprawach, w których Konstytucja zastrzega wyłączność inicjatywy innym podmiotom tzn:
- projekt ustawy budżetowej i spraw związanych z sytuacją finansową państwa
- projektu ustawy o zmianie Konstytucji.
Projekt ustawy musi posiadać uzasadnienie, które min przedstawia skutki finansowe jej wykonania, musi również posiadać:
- potrzebę i cel wydania ustawy
- przewidywane skutki społeczne, gospodarcze i prawne
- stan rzeczy e dziedzinie, która ma być unormowana
- wskazanie źródeł finansowania, jeśli pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa
- stwierdzenie o zgodności projektu z prawem Unii Europej. Lub jej niezgodności.
Projekty składa się u Marszałka, który może go zwrócić w przypadku gdy uzasadnienie nie odpowiada wskazanym wyżej wymaganiom.
2.Obrady nad projektem ustawy w Sejmie:
Obrady odbywają się w trzech terminach, przedzielonych pracami komisji sejmowych.
- Uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę;
-...
mbenio85