LISTA KONTROLNA DO USTALANIA OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKÓW PRZY PRACY I PLANOWANIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH
1. Kto został poszkodowany?
Najpierw należy zanotować, kto został poszkodowany. Jeśli zostało poszkodowanych kilka osób, trzeba wypełnić oddzielny formularz dla każdej z nich.
Zawód poszkodowanego określa zbiór zadań (zespół czynności), wykonywanych przez niego stale lub z niewielkimi zmianami i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Najlepiej jest go wpisywać w sposób zgodny z klasyfikacją zawodów i specjalności, wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia ............................... w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
Proces pracy opisuje podstawowy rodzaj pracy, tj. podstawowe zadanie wykonywane przez osobę poszkodowaną w czasie i miejscu wypadku(np. kierowanie samochodem, obsługa samochodu, sprzątanie pomieszczenia). Zadanie to jest realizowane przez dłuższy czas i nie należy go utożsamiać z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku.
Staż na zajmowanym stanowisku należy podać w latach.
Nazwisko i imię:
.........................................................................
Zawód:
Proces pracy:
Staż na zajmowanym stanowisku pracy:
2. Gdzie i kiedy miał miejsce wypadek?
Podając miejsce wypadku należy określić rodzaj pomieszczenia lub terenu, gdzie zdarzył się wypadek (np. hala produkcyjna warsztat remontowy, droga publiczna tunel itp.).
Czas wypadku należy określić podając dzień, miesiąc, rok i godzinę wypadku.
Liczba godzin przepracowanych do chwili wypadku to czas, przez który osoba poszkodowana pracowała od chwili podjęcia pracy w dniu wypadku do zaistnienia wypadku.
Te informacje zawsze muszą być podawane w formularzach przekazywanych do Urzędu Statystycznego i instytucji ubezpieczeniowej. Na podstawie odpowiedzi zamieszczonych na zawarte w Liście kontrolnej pytania możliwe będzie właściwe wypełnienie odpowiednich rubryk urzędowych formularzy.
Miejsce wypadku:
Data: Godzina:
Liczba godzin przepracowanych do chwili wypadku:
Badanie faktów
Wypadek musi być opisany tak dokładnie jak to jest możliwe. Przed ustaleniem, co zawiodło i wpłynęło na powstanie wypadku, należy określić wszystkie warunki i zdarzenia z nim związane. Trzeba pamiętać, że w tym punkcie badania ustalane są tylko fakty i należy zwrócić uwagę na ich zidentyfikowanie, ale ocenę trzeba zostawić na później.
Wiele spraw będzie ważnych, ale nie wszystkie z nich będą się odnosiły bezpośrednio do wypadku. Badanie służy do wykrycia także przyczyn pośrednich, tj. uwarunkowań, które w jakikolwiek sposób mają wpływ na stanowisko pracy i wykonywane na nim działania.
3. Jakie urazy spowodował wypadek?
Należy określić rodzaj urazu i część ciała, która doznała urazu (np. zranienie palca, uraz stawu skokowego nogi. Może wystąpić więcej niż jeden uraz – wówczas należy wpisać wszystkie. Ważne jest, aby określić rodzaj i umiejscowienie urazu. Należy ustalić, których części ciała dotyczył uraz. Nie wystarczy więc napisać „ręka” – trzeba określić, czy uszkodzenie dotyczyło np. ramienia, dłoni. Urazami mogą być rany, złamania kości, stłuczenia, urazy wewnętrzne, odmrożenia, zatrucia itp.
Trzeba także odnotować , czy osoba poszkodowana korzystała z pomocy medycznej
Rodzaj urazu:
Umiejscowienie urazu:
Udzielona pomoc medyczna:
4. W jaki sposób doszło do urazu i co go spowodowało?
Sposób powstania urazu obejmuje dwa ważne aspekty – wydarzenie powodujące uraz oraz czynnik powodujący uraz.
Czynnikami powodującymi uraz mogą być narzędzia ręczne, środki transportu, substancje chemiczne, maszyny itp. Wydarzeniem powodującym uraz może być kontakt z ostrym narzędziem, upadek z wysokości, potknięcie się itp.
Poszkodowany mógł spaść z drabiny, potrącony przez pojazd itp. Ważne jest, aby opisać wydarzenie powodujące uraz – „został uderzony” – oraz czynnik powodujący uraz – „pojazd”.
Wydarzenie powodujące uraz:
Czynnik powodujący uraz:
5. Sekwencja zdarzeń wypadkowych – jak to się stało?
Na wypadek może składać się wiele różnych zdarzeń, z których jedne są konsekwencją innych. Dlatego ważne jest opisanie pełnej sekwencji zdarzeń aż do urazu. Nie należy przy tym myśleć o winie poszczególnych osób i unikać oceny odpowiedzialności oraz przyczyn. Zamiast tego należy w możliwie obiektywny sposób opisać przebieg wypadku, przeprowadzając rozmowy z każdym, kto był jego świadkiem.
W przytoczonym wyżej przykładzie z wózkiem widłowym opis wydarzeń mógłby wyglądać następująco: Olek zawołał Damiana do pomocy. Damian biegł przez plac. W tym czasie cofał się wózek widłowy wiozący ładunek do innej hal. Kierowca wózka nie widział Damiana, a Damian nie widział i nie słyszał wózka. Wózek uderzył Damiana.
Maszyny i narzędzia, które miały bezpośredni związek z wydarzeniem wypadkowym, są identyfikowane poprzez ustalenie producenta, typu i roku produkcji. Te informacje mogą być wykorzystane do określenia koniecznych zmian, wymaganych od producenta maszyn lub narzędzi w przypadku, gdy szereg podobnych wypadków wydarza się przy obsłudze maszyn tego samego typu.
Co stało się najpierw?
..................................................................................................................................................
Co nastąpiło potem?
Maszyny lub narzędzia mające związek z wypadkiem (producent, typ, rok produkcji):
..................................................................................................................................................................
6. Jakie czynności były wykonywane w czasie wypadku?
Co i gdzie robiła osoba poszkodowana w chwili, gdy zdarzył się wypadek? Należy to zapisać, a także odnotować, co robiły w tym czasie inne osoby. Ważne jest, by opisać sytuację na stanowisku pracy tak dokładnie, jak to jest możliwe. To, co osoba poszkodowana robiła tuż przed wypadkiem, może wyjaśnić warunki i okoliczności, które przyczyniły się do tego, że wydarzył się wypadek. Bardzo ważne jest sporządzenie szczegółowego opisu: otoczenia, stosowanej technologii, zachowania innych osób itp.
W naszym przykładzie: Damian biegł przez plac, żeby pomóc koledze, kierowca wózka przewoził ładunki, wózek się cofał.
Co robiła osoba poszkodowana?
Co robiły inne osoby?
7. Czy wystąpiło coś odbiegającego od stanu normalnego?
Ważne jest odnotowanie, czy zdarzyło się coś odbiegającego od stanu normalnego. Jeżeli tak, należy zapisać, co to było – nawet, jeśli nie jest pewne, czy było to przyczyną wypadku. Odstępstwem od stanu normalnego może być np. uszkodzenie maszyny, które zostało zauważone i naprawione lub ma być naprawione. Nie powinna być tu wpisywana konserwacja, która należy do normalnych działań wykonywanych podczas pracy.
Tak/Nie
.................................................................................
Jeśli tak – co to było
................................................................................
Jeśli nie – przejść do pytania 8.
8. Czy wypadek wydarzył się w normalnych warunkach, podczas wykonywania normalnych działań?
Wypadki często wydarzają się w normalnych warunkach, gdy nie dzieje się nic niezwykłego. „W ten sposób zawsze to robiliśmy” ale wypadek zdarzył się mimo to. Takie komentarze często prowadzą do ustalenia winy osoby poszkodowanej. Jeśli nie zdarzyło się nic odbiegającego od stanu normalnego, przyczyny wypadku można czasami ustalić opisując normalny przebieg pracy w sposób bardziej szczegółowy. Nie zawsze problemy stwarzają tylko zagrożenia duże i oczywiste – małe sprawy mogą mieć ogromne znaczenie. W tej sytuacji konieczne jest zadanie kilku kolejnych pytań sondażowych: Co w normalnym działaniu może być nieprawidłowe? Czy konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności ze względu na występujące zagrożenia? Czy są przestrzegane obowiązujące przepisy lub zasady postępowania, a jeżeli nie, to dlaczego? Ważne jest, aby odpowiadać na takie pytania bez ustalania winy, określania odpowiedzialności lub warunkowania przyczyn
Jeśli tak – opisać sytuację
......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... .........................................................................
Jeśli nie – konieczna odpowiedź na pytanie 7.
9. Czy znane było ryzyko zawodowe?
Istotne jest, aby badanie wypadku ujawniło, czy osoba poszkodowana lub jakakolwiek inna osoba znała zagrożenie i czy wszyscy byli świadomi potencjalnych skutków jego występowania.
Jeśli osoba poszkodowana znała i rozumiała ryzyko, należy zadać pytanie, dlaczego nie zastosowała odpowiednich środków ochrony. Jeśli osoba poszkodowana nie była świadoma lub nie rozumiała ryzyka, należy zapytać dlaczego.
Ważne jest zarejestrowanie przyczyn, jakie podały osoba poszkodowana lub inne osoby związane z wypadkiem. Pomoże to w ustaleniu, czy źródła zagrożeń były ignorowane, ale nadal bez ustalania czyjejkolwiek winy lub odpowiedzialności.
Tak – dlaczego nie zastosowano odpowiednich środków ochrony?
Nie – dlaczego nie?
10. Czy organizacja pracy wpłynęła w jakiś sposób na wypadek?
Należy sprawdzić organizację pracy, zwracając uwagę na zagadnienia takie, jak praca w wymuszonym tempie (działania pracownika i jego priorytety mogą być wynikiem przyjętych zasad wynagradzania), o krótkich cyklach może powodować, że środki ochrony są niedoceniane oraz że ludzie pracują zbyt szybko), praca zmianowa, brak umiejętności (może oznaczać, że nikt nie będzie interweniował w przypadku błędów w procesach pracy), nieodpowiednie procedury (mogą powodować , że nie są one przestrzegane ze względu na trudności w realizacji zadań lub ich czasochłonność) lub brak planowania (może powodować, że niektóre prace nie są wykonywane lub wykonywane za późno albo w niewłaściwej kolejności) itp.
Tak / Nie
Jeśli tak – opisać w jaki sposób
......................................................................... ......................................................................... .........................................................................
11. Czy konserwacja i porządek były wystarczające?
Odpowiadając na to pytanie należy zwrócić uwagę na warunki na stanowisku pracy i w jego otoczeniu. Należy ocenić , czy podłogi (nierówna podłoga może spowodować, że transport i poruszanie się po niej staną się niebezpieczne), narzędzia (nieodpowiednia konserwacja maszyn lub narzędzi powoduje, że pracownik musi zwiększyć wysiłek lub zaczyna manipulować przy maszynie, aby móc wykonać pracę), poręcze, oświetlenie (nieodpowiednio konserwowane oświetlenie może być niewystarczające i utrudniać orientację), schody (lód lub brud na schodach może spowodować poślizgnięcie i upadek), drogi dojazdu itp. są w dobrym stanie i czy na stanowisku pracy i w jego otoczeniu jest utrzymywany porządek (przedmioty leżące na podłodze zwiększają ryzyko potknięcia). Nieposprzątane narzędzia lub materiały mogą mieć wpływ na powstanie i przebieg wypadku.
Jeśli nie – opisać warunki
12. Czy pracownicy odbyli stosowne szkolenia i mają odpowiednie doświadczenie?
Wypadek może być konsekwencją braku szkolenia (brak instruktażu i szkolenia może powodować, że praca nie jest wykonywana właściwie) lub doświadczenia zawodowego (długotrwałe wykonywanie tej samej pracy niekoniecznie oznacza zdobycie doświadczenia potrzebnego do zapobiegania wypadkom, szczególnie gdy występują braki w szkoleniu bhp). Czy osoba poszkodowana znała procedury i niezbędne środki ochrony przed zagrożeniami i czy wiedziała, co robić w razie wypadku?
Jeśli nie – opisać sytuację
bogdanksiezak