Rozmaite materiały pomocnicze do egzaminu

KOMPOZYCJA

      IDEA  DZIEŁA LITERACKIEGO

                                                                                                  KONTEKST

                                                                                    UTWORY O PODOBNEJ

                                                                                    TEMATYCE

              GATUNEK LITERACKI

                                                                                    TWÓRCZOŚĆ AUTORA

                                                                                    LITERATURA DANEJ EPOKI

DZIEŁO LITERACKIE                            KONWENCJE LITERACKIE

                                                        RZECZYWISTOŚĆ

SPOŁECZNO-POLITYCZNA

KULTURA

BIOGRAFIA AUTORA

FORMY KOMPOZYCJI

KONKATENACJA

Złoty pierścień ułowiono.

Przez ten pierścień woda bieży,

pod tą wodą trawka leży,

po tej wodzie chodzą pawie,

a te pawie panna pasie.

Panna pasie, piórka zbiera,

piórka zbiera, wianki wije,

wianki wije, złotem szyje,

dary słała, komu chciała.

RAMOWA

A.    Mickiewicz, Polały się łzy

Polały się łzy me czyste, rzęsiste,

Na me dzieciństwo sielskie, anielskie,

Na moją młodość górną i durną,

Na mój wiek męski, wiek klęski,

Polały się łzy me czyste, rzęsiste...

IKON

J. A. Morsztyn, Do tejże

Oczy twe nie są oczy, ale słońca jaśnie

              Świecące, w których blasku każdy rozum gaśnie;

Usta twe nie są usta, lecz koral rumiany,

              Których farbą każdy zmysł zostaje związany;

Piersi twe nie są piersi, lecz nieba surowy

              Kształt, który wolą naszę zabiera w okowy.

Tak oczy, usta, piersi, rozum, zmysł i wolą

              Blaskiem, farbą i kształtem ćmią, wiążą, niewolą.

PALINDROMOWA

J. A. Morsztyn, Raki

Cnota cię rządzi nie pragniesz pieniędzy;

              Złota masz dosyć, nie boisz się nędzy;

Czystości służysz nie swojej chciwości;

              W skrytości mieszkasz nie przywabiasz gości;

Szyciem zarabiasz nie wygrywasz w karty;

              Piciem się brzydzisz nie bawisz się w żarty;

Matki się boisz nie chybiasz kościoła;

              Gładki to anioł nie zła dziewka zgoła;

Szumnie ważysz mnie nie srebro w kieszeni;

              U mnie wprzód rozum niż miłość się zmieni.

DYSKURSYWNA

I. Krasicki, Jagnię i wilcy

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.

Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię.

Już go mieli rozerwać, rzekło: „Jakim prawem?”

„Smacznyś, słaby i w lesie!” – Zjedli niezabawem.

CHIAZM

J. A. Morsztyn, Niestatek

Oczy są ogień, czoło jest zwierciadłem,

              Włos złotem, perłą ząb, płeć mlekiem zsiadłem,

Usta koralem, purpurą jagody,

              Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody.

Jak się zwadzimy — jagody są trądem,

Usta czeluścią, płeć blejwasem bladem,

Ząb szkapią kością, włosy pajęczyną,

Czoło maglownią, a oczy perzyną.

IKON

J. A. Morsztyn, Do panny

Twarde z wielkim żelazo topione kłopotem,

              Twardy dyjament żadnym nieużyty młotem,

Twardy dąb stary wiekiem skamieniały,

              Twarde skały na morskie nie dbające wały —

Twardszaś ty, panno, której łzy me nie złamały,

              Nad żelazo, dyjament, dąb stary i skały.

SYMULTANICZNA

J. Czechowicz, Przemiany [fragment]

Otworzyły się oczy niebieskie

widzą razem witrynę sklepową i Sąd

przenika się nawzajem tłum — archanioły i ludzie

chmurne morze faluje przez ląd

ulicami skroś tramwaje w poprzek

suną mgliste rydwany

pod mostami różowe błyskawice choć grudzień

Otworzyły się oczy niebieskie

widzisz siebie — marynarza w Azji

a zarazem 3-letniego 5-letniego chłopca

na warszawskim podwórku

i siebie przed matura w gimnazjum

namnożyło się tych postaci stoją ogromnym tłumem

a wszystko to ty

nie możesz tego objąć szlifowanym w żelazie rozumem

PRZESTRZEŃ

Aspekt rzeczywistości przedstawionej oraz aspekt materialności dzieła. Brak relacji między tymi sferami (inaczej niż w konstrukcji czasu).

              Carmina figurata. Eksperymenty przestrzenne.

              Terytorium i jego wycinki w obrębie świata przedstaw. Przedmioty. Postacie (omawiane odrębnie).

              O tworach przestrzennych komun...