Coyne George - Bóg, wszechświat i sens życia. Ateista i wierzący.pdf - 02 trochę głębiej - dukat07

BÓG WSZECHŚWIAT I SENS ŻYCIA

ATEISTA I WIERZĄCY – KONFRONTACJA DWÓCH LUDZI

Autor Edoardo Boncinelli, George Coyne SJ

Wydawnictwo “Bratni Zew”

SPIS TREŚCI

I. WSZECHŚWIAT I SENS ŻYCIA 7

1. Umiejętność dziwienia się 7

2. Realizm rezygnacji 9

3. Codzienność fizyki klasycznej 12

4. Błysk względności 14

5. Podróż niemożliwa 18

6. Umykający mikroświat 20

7. Zakrzywiona czasoprzestrzeń 28

8. Mezokosmos 32

9. Ciekawość świata 34

10. Zagadnienie terminologii 41

11. Pytanie o sens 46

II. ZNACZENIE „WARTOŚCI" W NAUKACH

PRZYRODNICZYCH 49

1. Podstawowa wartość 49

2. Bóstwa natury 50

3. Język naukowy 51

4. Matematyka 52

5. Trzy tradycje 55

6. Doświadczenie judeo-chrześcijańskie 58

7. Prawda ciągle poszukiwana 62

8. Nowa fizyka 64

9. Kryterium prawdziwości nauk 67

10. Wartość pochodna 71

11. Podsumowanie 72

WSZECHŚWIAT I SENS ŻYCIA

1. Umiejętność dziwienia się

„Dwie rzeczy napełniają moje serce wciąż nowym

i wciąż rosnącym podziwem i szacunkiem im częś-

ciej i trwalej zastanawiam się nad nimi: Niebo gwiaź-

dziste nade mną, prawo moralne we mnie" — tak

Kant kończy swoją „Krytykę praktycznego rozumu".

Co do obecności w nas prawa moralnego, być może

mamy jakieś wątpliwości, nie możemy jednak mieć

żadnych, co do obecności i znaczenia gwiaździstego

nieba nad naszymi głowami. Obserwujemy je od dzie-

cka. Od zawsze przypomina nam o naszych ograni-

czeniach i o tym, że otaczający nas wszechświat jest

nieskończony. Z upływem wieków, ogrom wszech-

świata stawał się coraz bardziej zauważalny i z każ-

dym dniem budził w nas coraz większą świadomość

naszej materialnej ograniczoności, uświadamiając

nam równocześnie niezwykłość posiadanych przez

nas możliwości poznawczych.

Obserwujemy to, co nas otacza, i nie przestajemy

się dziwić. Z czasem, nasze zdziwienie narasta i praw-

dopodobnie właśnie teraz osiąga swój najwyższy

— 7 —

poziom. Im więcej wiemy, tym więcej chcielibyśmy

się jeszcze dowiedzieć, im więcej wiemy, tym więk-

sze odczuwamy zdziwienie, zadziwia nas nawet sama

nasza umiejętność dziwienia się.

W ciągu ostatnich stu lat zarówno w dziedzi-

nie fizyki, jak i w naukach biologicznych dokonane

zostały odkrycia, które dobitnie uwiarygodniły zdanie

Hamleta: „Więcej jest rzeczy na niebie i ziemi, Hora-

tio, niż o nich śniła wasza filozofia". Niektóre z tych

odkryć wystawiły naszą wyobraźnię na dużą próbę,

sprawiając, iż zaczęliśmy się zastanawiać, czy aby na

pewno odnoszą się one do świata, w którym żyjemy.

Można zaryzykować stwierdzenie, że w naszych

czasach nauka zastąpiła mitologię. Przez wieki, zada-

niem mitów było wyjaśnianie pochodzenia świata

i jego tajemnic. Wspierały one zwyczaje i tradycje,

stanowiły podporę dla życia społecznego. Mity rozjaś-

niały nam dni i noce i nadawały sens naszej codzien-

ności. Otwierały przed naszą wyobraźnią bezkresne

horyzonty i dodawały psychicznej otuchy, dostarcza-

jąc wyjaśnień dla rzeczy, które wcześniej miały zale-

dwie jedno wytłumaczenie, bądź nie miały go wcale.

Mitologie proponowały możliwe przyczyny i roz-

wiązania, ale równocześnie dostarczały alibi dla wszel-

kiego zaniedbania i wykroczenia, oraz umożliwiały

wyjaśnienie najprostszych i najbardziej naturalnych

zdarzeń. Tak naprawdę przekształciły wszechświat

rzeczy w ogromny warsztat, w którym tworzone są

rozwiązania, skąd biorą początek najróżniejsze wyda-

rzenia, i skąd pilnie się je obserwuje, a wszystko

z pomocą najróżniejszego rodzaju mitologicznych istot.

Tak długo jak człowiek czuje się choćby niewielką

ale integralną częścią tego prężnie działającego war-

sztatu, nie czuje się samotny. Mit jest w tej kwestii

niezastąpiony. Rzeczywiście, nigdy tak naprawdę nie

-8-

został on zastąpiony, a jedynie przemieniony i wzbo-

gacony. Praktyczne zastosowanie nauki może wzbu-

dzać entuzjazm, niekiedy niepokój, ale niekończąca

się przygoda poznawcza nauki ma w sobie nadal

dużo elementów fantastycznych. Zawiera ona w sobie

zarówno elementy mitologiczne, jak i magiczne.

2. Realizm rezygnacji

W naszych czasach, „świat mniej-lub-więcej", żeby

posłużyć się słowami filozofa nauki Alexandre'a

Koyre'a, stał się „uniwersum precyzji". Posiadamy tak

wiele informacji o świecie jako takim, a w szczególno-

ści o świecie życia; mierzymy i definiujemy, opisujemy

i wyjaśniamy. Jesteśmy w stanie opracować prognozy

tego, co się stanie i dostarczać wyjaśnień dla tego, co

się już wydarzyło. Naukowe dyskursy są więc coraz

bardziej konkretne, według niektórych osób są wręcz

zbyt niezrozumiałe i zbyt szczegółowe. Aby dojść do

obecnego stanu rzeczy, musieliśmy jednak zapłacić

dość wysoką cenę, rezygnując z niektórych, typowych

dla naszej ludzkiej natury oczekiwań i ambicji.

Przede wszystkim musieliśmy zrezygnować z bada-

nia natury wszystkiego i ze studiowania wszystkiego

naraz. Zakładając, że „wszystko" istnieje i że daje

się zdefiniować (czym jest tak naprawdę „wszystko"?),

nie jesteśmy w stanie zbadać tego dostępnymi nam

środkami. Stąd też naszą metodą postępowania jest

metoda eksperymentowania. Poza tym, tam gdzie

w grę wchodzi wiedza, którą zdobyliśmy jako ludz-

kość, często niezwykle ciężko jest nam, jako jed-

nostkom, tak naprawdę tę wiedzę sobie przyswoić;

szczególnie wtedy, gdy mamy do czynienia z tym, co

nieskończenie wielkie, bądź co nieskończenie małe.

-9-

Kwestie te są bardzo trudne do ogarnięcia, szczegól-

nie druga z nich, ale również w przypadku pierwszej

napotykamy na sporo problemów i, często, dużo roz-

czarowań. Nauka musi odkrywać tajemnice stopniowo,

krok po kroku. Chcąc naprawdę coś zrozumieć, trzeba

świadomie ignorować, przynajmniej w początkowej

fazie badań, wiele aspektów obserwowanych zjawisk,

aby móc się każdorazowo skupić jedynie na niektó-

rych z nich. Bardzo ważną cechą każdego naukowca

jest umiejętność dokonania wyboru pomiędzy tym,

co należy pominąć a tym, na czym należy się skupić.

A wszystko to w celu wyodrębnienia tych pytań, na

które można znaleźć odpowiedź, nie dając się zwieść

urokiem niemożliwych do rozwiązania zagadek.

Być może najsłynniejszym przykładem tego typu

chwilowego i świadomego zaniedbania jest badanie

zjawiska tarcia. Nie istnieją ruchy rzeczywiste pozba-

wione tarcia, bez tarcia nie moglibyśmy się w żaden

sposób poruszać, o czym łatwo można się na włas-

nej skórze przekonać, próbując, jedynie o własnych

siłach, przemieszczać się po tafli lodu. Niemniej jed-

nak, początkowo fizycy badali ruch ciał z pominięciem

siły tarcia. Takie uproszczenie umożliwiło wyjaśnie-

nie ogromnej liczby zjawisk, których zrozumienie

w innym przypadku nie byłoby możliwe. Ogólnie wia-

domo było, że tarcie istnieje, ale równocześnie silne

było przekonanie, że uwzględnienie go wyraźnie spo-

wolni, bądź uniemożliwi odkrycie podstawowych praw

ruchu. Rezygnacja z analizy zjawiska tarcia była oczy-

wiście jedynie chwilowa. Później tarcie zostało ponow-

nie wprowadzone do analizy problemów mechanicz-

nych i dzisiaj jesteśmy w stanie badać ruchy śmigła

czy turbiny, których działanie właśnie na tej sile się

opiera. Dziś można latać dzięki sile oporu powietrza,

a nie pomimo tej siły, jak niesłusznie utrzymywał

— 10 —

Coyne George - Bóg, wszechświat i sens życia. Ateista i wierzący.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: