28.02.02 Teoria sportu – wykład
Adam Zając
Literatura: „Dietetyczno-treningowe wspomaganie zdrowia i sprawności fizycznej”
Długie ścięgna są sprzyjające w skokach, w sprintach. Nie jest przypadkiem, że na 50 najlepszych sprinterów w historii – 49 jest czarnoskórych. Mają oni dłuższe kończyny w porównaniu z tułowiem na tle Europejczyków czy Azjatów, jak również ścięgno Achillesa jest zdecydowanie dłuższe a daje ono sprężystość energia elastyczna w fazie odbicia na zasadzie sprężyny. Cienkie, długie łydki z małym, wysoko położonym brzuścem mięśnia brzuchatego łydki koszykarze. Wśród białej populacji u koszykarzy wyskok dosiężny ponad 90 cm jest rzadkością, natomiast u czarnoskórych jest odwrotnie. Osobnik mający 96% włókien szybkokurczliwych ma większą zawartość fosfokreatyny, do tego wieloletni trening i suplementacja (kreatyna, ATP, HMB) i wynik mistrz olimpijski na 400m.
Sprinterzy ery współczesnej często osiągają parametry składu ciała zbliżone do kulturystów w sensie tzw. „masy szczupłej”, zaledwie 4 -5% masy tłuszczowej, a 84 -85% tkanki mięśniowej i kostnej. Im większa ilość tkanki mięśniowej, tym większa absolutna moc. Każdy kilogram tłuszczu, który jest masą nieaktywną obniża możliwości mocy czy dynamiki.
W wysiłkach krótkotrwałych występuje wspomaganie mocy fosfogenowej sprinty, sporty siłowe, czy mocy pojemności glikolitycznej – tych przedłużonych sprintów np.: 400m, pływanie 100 i 200m. Kombinuje się tu dużo z aspektami buforowania krwi: stosuje się różne preparaty, które ograniczałyby zakwaszanie, a przede wszystkim buforowały jony wodorowe. Przy przedłużonym sprincie nagromadzenie jonów wodorowych i spadek pH do 7,1 – 7,0 powoduje, że mięśnie praktycznie przestają się kurczyć. Przez różne suplementy żywieniowe można poziom buforowania krwi podnieść. Jednym z banalnych suplementów jest soda oczyszczona, ale wywołuje ona zaburzenia gastryczne.
Wysiłki wytrzymałościowe biegi maratońskie, wyścigi kolarskie powodzenie tu zależy od zdolności czerpania energii z glikogenu, węglowodanów, tłuszczy oraz aspekt termoregulacji, utraty płynów i soli mineralnych. Jeszcze 20-30 lat temu omdlenia czy wyczerpania w tych dyscyplinach były na porządku dziennym. W biegu maratońskim dochodziło do wyczerpania węglowodanów. Nasze rezerwy wątrobowe, mięśniowe, starczają przy ciągłym wysiłku najczęściej na 90 minut. Wyczerpanie węglowodanów powoduje to, że organizm musi przerzucić się na tłuszcze. No, ale mózg funkcjonuje tylko na glukozie; przy niskim poziomie glukozy zaczynają się zaburzenia koordynacyjne, przykład szwajcarskiej maratonki w Los Angeles mózg przestaje dawać impulsy do mięśni i występują zaburzenia koordynacyjne.
Przejście ze spalania węglowodanów w tłuszcze nie jest zjawiskiem naturalny. To jest mechanizm, który musi być bardzo dobrze wytrenowany i ewentualnie wspomagany niektórymi suplementami. Tłuszcz wymaga zacznie więcej O2, żeby w tym samym tempie dostarczać energii. Ładowanie węglowodanowe – specjalna procedura dietetyczno-treningowa, która ma zwiększyć zawartość glikogenu w mięśniach i wątrobie. Przez 3 dni ogranicza się ilość spożytych węglowodanów, jest ich niewiele ok. 100-150 gram dziennie i wykonuje się długie wysiłki, tak żeby maksymalnie wyczerpać poziom cukrów w mięśniach i w wątrobie. Następnie 3 dni przed zawodami: zmniejsza się wysiłek, a stosuje się bardzo duży udział węglowodanów w diecie: 70% dziennych kalorii ~ 600-800 gram dziennie zasada superkompensacji Rezerwy glikogenu mogą się zwiększyć o 30-40% przy danej intensywności wysiłek będziemy kontynuować o kilkanaście minut dłużej. Usprawnienie metabolizmu kwasów tłuszczowych szereg substancji: tzw. środki termogenne; efedryna i jej pochodne, kora białej wierzby, aspiryna, L-karnityna... Szukanie ogniw w B-oksydacji. Płyny o charakterze wodnoelektrolitycznym preparaty energetyczne, mineralne, które zawodnicy stosują w trakcie wysiłków.
Suplementacja żywieniowa jest alternatywą dla dopingu.
Sterydy anaboliczne zostały masowo wprowadzone w latach ’70.
Przetaczanie krwi więcej wysoce utlenowanej krwi i więcej erytrocytów lata ‘70
Hormony erytropoetyna EPO zwiększa proces erytrocytopoezy, ilość czerwonych krwinek
Osocze organiczne do minimum, czerwona krew maksymalizowana daje to dużo lepszy transport tlenu do pracujących mięśni, ale jednocześnie jest niebezpieczne bo wiadomo, że zawodnik odwadnia się, hematokryt z 60% wzrasta do 70% i bardzo łatwy zator zawał zgon.
Przy sterydach: mięśnie wyprzedzają wielokrotnie rozwój kośćca zawodnicy dźwigając sztangi łamali kości, zrywali ścięgna, więzadła. Jeden aparat niedorównywał drugiemu marskość wątroby, przerost mięśnia sercowego...
Spektogramy, spektometry potrafią wykrywać nanogramy substancji dopingowych nawet sprzed kilku miesięcy.
2
Aguuul6