Liga Narodów.doc

Liga Narodów (ang. League of Nations) nieistniejąca już organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona. Statut Ligi został przyjęty przez konferencję pokojową w Wersalu 28 czerwca 1919 r. Stał się on częścią traktatu wersalskiego i wszedł w życie po ratyfikacji 10 stycznia 1920 roku.

Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie nie funkcjonowała już podczas II wojny światowej. Liczyła 63 państwa.

Cale i zadania Ligi- Zadaniem Ligi Narodów było likwidowanie sporów międzypaństwowych na drodze pokojowej. Założenia programowe określone zostały w 26 artykułach statutu, które zobowiązywały członków do nieuciekania się do wojny, utrzymywania jawnych stosunków międzynarodowych, ścisłego przestrzegania sprawiedliwości i poszanowania wszelkich zobowiązań wynikających z traktatów. Głównymi organami Ligi Narodów były: Zgromadzenie, Rada i Sekretariat, ponadto

Liga Narodów posiadała 2 organy specjalne: Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej i Międzynarodową Organizację Pracy. Zgromadzenia mogły być dwojakie: zwyczajne, zwoływane we wrześniu każdego roku, i nadzwyczajne, zwoływane na żądanie większości członków Ligi Narodów lub na mocy decyzji samego Zgromadzenia. Rada składała się z przedstawicieli wielkich mocarstw jako członków stałych.

Zgodnie z założeniami w skład Rady miały wejść: Wielka Brytania, Francja, Włochy, Japonia i Stany Zjednoczone, jednakże z powodu uchylenia się Stanów Zjednoczonych od udziału w Lidze Narodów liczbę członków Rady zredukowano do czterech, by po wstąpieniu Niemiec ponownie podnieść ją do pięciu. Ponadto Rada miała w swym składzie członków niestałych, początkowo przedstawicieli czterech państw, później ich liczbę podniesiono do dziewięciu.

EFEKTY : Błędy strukturalne, sprzeczności między mocarstwami powodowały, że w praktyce Liga Narodów służyła przede wszystkim utrzymaniu hegemonii politycznej Wielkiej Brytanii i Francji. Powołana do obrony pokoju organizacja nie potrafiła zrealizować swego podstawowego celu, nie zdołała zapobiec agresji Japonii na Chiny, Włoch na Etiopię czy wywołaniu przez Niemcy II wojny światowej.

Dorobek Ligi Narodów

    Liga Narodów okazała się organizacją mało efektywną. Złożyło się na to kilka czynników. Przede wszystkim organizacja miała problem z wypracowaniem consensusu w większości omawianych spraw. Partykularne interesy poszczególnych członków brały górę nad wspólnymi, często kosztownymi projektami. Ponadto na efektywności Ligi Narodów negatywnie wpływała nieobecność w jej strukturach największego ówczesnego mocarstwa –Stanów Zjednoczonych Ameryki, a także Niemiec (które wystąpiły z organizacji w 1933 roku) i ZSRR (który został przyjęty dopiero w 1934 roku, a wyrzucony w 1939 w związku z inwazją na Finlandię). Szybko okazało się, że Traktat Wersalski doprowadził do kolejnej polaryzacji sceny europejskiej na Niemcy i ich sojuszników z jednej strony i Francję oraz Wielką Brytanię z drugiej. Powodowało to, że najważniejsze decyzje polityczne dotyczące ładu międzynarodowego zapadały poza strukturami Ligi. Największą porażką organizacji był oczywiście wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 roku. Świadomość małej efektywności Ligi doprowadziła do jej formalnego rozwiązania w 1946 roku i jednoczesnego powołania nowej uniwersalnej organizacji międzynarodowej – Organizacji Narodów Zjednoczonych.
    Działalności Ligi Narodów zakończyła się więc całkowitą porażką. Nie można jednak nie doceniać znaczenia, jakie miała ona na dalsze prace nad międzynarodowym bezpieczeństwem w łonie ONZ. Doświadczenia Ligi były przestrogą i lekcją dla decydentów budujących ład międzynarodowy po II wojnie światowej. 

·                formalnie najwyższą władzą LN było Zgromadzenie Ogólne, zbierające się raz w roku w Genewie z udziałem trzech delegatów z każdego państwa członkowskiego

·                faktycznie największe znaczenie posiadała Rada Ligi, która pierwotnie miała się składać z 5 członków stałych (Francja, Japonia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy) oraz 4 niestałych, wybieranych przez Zgromadzenie na 3letnią kadencję, jednak ponieważ Kongres USA nie ratyfikował traktatu wersalskiego, Rada Ligi liczyła początkowo 4 członków stałych i 4 niestałych

·                bieżącą pracą LN kierował Sekretarz Generalny, któremu podlegał podzielony na sekcje sekretariat

·                członkiem LN mogło zostać każde państwo, dominium a nawet kolonia posiadająca samorząd, o ile kandydatura uzyskała akceptację 2/3 członków Zgromadzenia

·                liczba członków LN, pierwotnie wynosząca 32 państwa założycielskie (w tym Polska), ulegała ciągłym zmianom - najwięcej, bo 58 państw, było w niej reprezentowanych w 1937 roku

·                początkowo do LN nie należały Niemcy, ani Rosja Radziecka

·                przy okazji negocjowania traktatu w Locarno w październiku 1925 roku (uznanie ostatecznego charakteru granic Niemiec z Belgią i Francją) niemiecki minister spraw zagranicznych, Gustaw Streseman, wynegocjował przyjęcie Niemiec do Ligi Narodów i to w charakterze członka stałego Rady (1926 - 33)

·                w 1934 roku do LN przyjęto ZSRR, który otrzymał stałe miejsce w Radzie Ligi (1934 - 39)

·                system mandatowy Ligi - mandaty były to pełnomocnictwa do administrowania dawnymi posiadłościami kolonialnymi Niemiec oraz Imperium Osmańskiego

·                mandaty A - państwa te miały uzyskać wkrótce niepodległość: Syria i Liban - mandaty francuskie; Irak, Palestyna i Transjordania - mandaty brytyjskie

·                mandaty B i C były faktycznie koloniami: Niemiecka Afryka Wschodnia (Anglia), Togo i Kamerun (Anglia wspólnie z Francją), Ruanda - Urundi (Belgia), Niemiecka Afryka Południowo - Zachodnia (Związek Południowej Afryki), wyspy niemieckie na Pacyfiku (Japonia, Australia, Nowa Zelandia)

·                przy LN utworzono w 1919 roku Międzynarodową Organizację Pracy (istnieje do dziś jako organizacja wyspecjalizowana ONZ, jej celem jest dążenie do poprawy warunków pracy i sytuacji pracowników) i w 1920 roku Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej z siedzibą w Hadze (rozstrzygał spory miedzy państwami, jeśli państwa dobrowolnie podporządkowały się jego jurysdykcji)

·                podstawowy cel LN, czyli zapobieżenie dalszym konfliktom i rozbrojenie, nie zostały zrealizowane

·                podejmowane przez LN w latach dwudziestych inicjatywy rozbrojeniowe nie przyniosły rezultatów, a konferencja rozbrojeniowa z lat 1932 - 34 skończyła się fiaskiem

·                upadek LN zapoczątkowała jej niezdolność do zdecydowanej reakcji na rozpoczętą w 1931 roku japońską agresję w Mandżurii, a gdy w 1933 roku Zgromadzenie Ligi potępiło wreszcie ten akt, Japonia opuściła LN

·                w 1933 roku Niemcy opuściły LN

·                nieskuteczność sankcji gospodarczych nałożonych w 1935 roku na Włochy po ataku na Etiopię, a następnie ich zniesienie w 1936 roku po aneksji Etiopii, oznaczało bezradność LN

·                w 1937 roku Włochy wystąpiły z LN

·                brak reakcji LN na hiszpańską wojnę domową, Anschluss Austrii, aneksję Czech i Moraw oraz niemiecki atak na Polskę stanowił potwierdzenie zejścia LN z międzynarodowej sceny politycznej

·                nie zmieniła tego decyzja o wykluczeniu z LN ZSRR w związku z napaścią na Finlandię w grudniu 1939 roku

·                ostatnie posiedzenie LN odbyło się w 1940 roku

·                LN rozwiązano formalnie w 1946 roku