Tlen.pdf

Tlen

Układ okresowy pierwiastków

Ciekły tlen

Dane ogólne

Nazwa, symbol, l.a. Grupa, okres, blok Własności metaliczne

Własności atomowe

Masa atomowa

15,9994 u

Promień atomowy

60 (obl. 48) pm

Promień walencyjny

73 pm

Promień van der Waalsa

152 pm

Konfiguracja elektronowa

[He]2s 2 2p 4

e ⁻ n a poziom energetyczny

2, 6

Elektroujemność

3,44 ( Pauling )

3,5 ( Allred )

Stopień utlenienia

±2 , ±1

Własności kwasowe tlenków brak

Tlen

Własności fizyczne

Stan skupienia

gazowy

Gęstość

1,429 kg/m³

Temperatura topnienia

54.36 K

-218.79 °C

Temperatura wrzenia

90.18 K

-182.97 °C

Objętość molowa

17,36 -6 m³/ mol

Ciepło parowania

3,4099 kJ/mol

Ciepło topnienia

0,22259 kJ/mol

Ciśnienie pary nasyconej bd

Prędkość dźwięku

317,5 m/s (293

Pozostałe dane

Ciepło właściwe

920 J/(kg*K)

Konduktywność

Przewodność cieplna 0,02674

W/(m*K)

Potencjały jonizacyjne I. 1313,9 kJ/mol

II. 3388,3 kJ/mol

III. 3388,3 kJ/mol

IV. 7469,2 kJ/mol

Najbardziej stabilne izotopy

izotop

wyst.

o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r.

15 O

{syn.}

122 s

β +

1,732

15 N

16 O

99,762% stabilny izotop z 8 neutron ami

17 O

0,038% stabilny izotop z 9 neutron ami

18 O

0,2%

stabilny izotop z 10 neutron ami

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą

warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) Tlen, O, 8 16 , 2 , p niemetal

Tlen ( O , łac. oxygenium ) – pierwiastek chemiczny, niemetal z grupy tlenowców w układzie okresowym.

w ozonosferze ). Szczególną jego odmianą jest odkryty w latach 90. XX w. „ czerwony tlen ” o wzorze O 4 .

Tlen jest paramagnetykiem. Ciekły tlen ma barwę niebieską.

Stabilnymi izotopami tlenu są 16 O (stanowi ponad 99% tlenu naturalnego), 17 O oraz 18 O.

Tlen w stanie wolnym występuje w postaci cząsteczek dwuatomowych O 2 oraz trójatomowych – ozonu O 3 (głównie

Tlen

Występowanie

Jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem na Ziemi – zawartość tlenu w jej skorupie wynosi 46,4%.

Stanowi też 20,95% objętości atmosfery ziemskiej (23,25% wagowych). W postaci związków z innymi

pierwiastkami wchodzi w skład hydrosfery (gdzie jego zawartość wynosi około 89% – woda ) i litosfery jako tlenki

(np. krzemionka ( piasek) zawiera ok. 53% tlenu). W przyrodzie obieg tlenu odbywa się w cyklu zamkniętym.

Historia

Pierwszym odkrywcą tlenu najprawdopodobniej był żyjący w XVI wieku na dworze Zygmunta III Wazy alchemik

Michał Sędziwój . Otrzymywał tlen z rozkładu saletry potasowej p odczas jej prażenia, które to doświadczenie opisał

w swoim dziele z 1604 r . p.t. "Dwanaście traktatów o kamieniu filozofów". Stwierdzał, że saletra jest ciałem

złożonym, zawierającym "ducha świata" (tak nazwał tlen, uznając go za kamień filozoficzny) , umożliwiającym życie

ludzi i zwierząt. Wiedział więc, że gaz jest składnikiem powietrza i jest niezbędny do życia.

Tlen został odkryty ponownie przez Carla Sheele p rzed rokiem 1773 , ale odkrycie nie zostało opublikowane do roku

1777. W tym czasie za odkrywcę tlenu od dwóch lat uznawany był Joseph Priestley, który otrzymał tlen ogrzewając

tlenek rtęci(II) i zbierając wydzielający się gaz.

Ciekły tlen p o raz pierwszy otrzymali profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego , Zygmunt Wróblewski i Karol

Olszewski, 5 kwietnia 1883 r oku. Wcześniej, w 1877, mgłę skroplonego tlenu zaobserwowali niezależnie Szwed

Raoul Pictet [ 1] i Francuz Louis-Paul Cailletet [2] .

Łacińska n azwa tlenu oxygenium (z gr. oksy – kwaśny, gennao – rodzę), wprowadzona została przez Antoine

Lavoisiera .

Polska nazwa "tlen" wywodzi się od słowa "tlić" i została nadana przez Jana Oczapowskiego . Wcześniejsza polska

nazwa "kwasoród" była dosłownym tłumaczeniem łacińskiej, a wprowadził ją Jędrzej Śniadecki .

W przyrodzie

Tlen jest pierwiastkiem biogennym .

Jest niezbędny organizmom tlenowym do przeprowadzenia fosforylacji oksydacyjnej b ędącej najważniejszym

etapem oddychania. Niektóre organizmy beztlenowe giną w obecności niewielkich ilości wolnego tlenu. Organizm

przeciętnego dorosłego człowieka zużywa w ciągu minuty ok. 200 ml (0,3 g ) tlenu. Oddychanie c zystym tlenem jest

dość niebezpieczne, ponieważ podnosi on ciśnienie krwi i wywołuje kwasicę . Niedobór tlenu staje się niebezpieczny

dla życia, gdy jego zawartość w powietrzu spada poniżej 10-12%.

Zwierzęta wykorzystują go w procesie oddychania tlenowego w celu otrzymania energii:

C 6 H 12 O 6 + 6O 2 → 6CO 2 + 6H 2 O + ATP

• poprzez podgrzewanie nadmanganianu potasu w temp. pow. 230 °C:

2KMnO 4 → K 2 MnO 4 + MnO 2 + O 2 ↑

2KNO 3 → 2KNO 2 + O 2 ↑

• poprzez termiczny rozkład chloranu(V) potasu w temp. powyżej 550 °C:

2KClO 3 → 2KCl + 3O 2 ↑

• poprzez ogrzewanie tlenku rtęci(II):

2HgO → 2Hg + O 2 ↑

Otrzymywanie w warunkach laboratoryjnych

• poprzez termiczny rozkład azotanu(V) potasu w temp. powyżej 400 °C, ale nie większej niż 440 °C:

Tlen

• poprzez rozkład wodnego roztworu nadtlenku wodoru ( wody utlenionej lub perhydrolu ) pod wpływem ciepła lub

katalizatora, np. dwutlenku manganu :

2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2 ↑

2H 2 O → 2H 2 ↑ + O 2 ↑

Zastosowanie

Tlen jest stosowany w medycynie, do sporządzania mieszanek oddechowych do nurkowania , w przemyśle jako

utleniacz.

Spalanie węglowodorów:

• całkowite:

CH 4 + 2O 2 → CO 2 + 2H 2 O

2CH 4 + 3O 2 → 2CO + 4H 2 O

CH 4 + O 2 → C + 2H 2 O

Związki tlenu

Tlen wchodzi w skład wielu związków chemicznych o dużym znaczeniu przemysłowym: tlenków (w szczególności

wody oraz dwutlenku węgla) , nadtlenków ( w szczególności nadtlenku wodoru ), kwasów tlenowych , zasad . Jest też

składnikiem większości związków organicznych o znaczeniu biologicznym np. białka , tłuszcze .

Zobacz też

• tlen singletowy

• dziura ozonowa

Przypisy

[1] Sloan, T. O'Connor (1920). Liquid Air and the Liquefaction of Gases (http:/ / books. google. com/ books?id=eLk3AAAAMAAJ&

printsec=frontcover& dq=Liquid+ Air+ and+ the+ Liquefaction+ of+ Gases& as_brr=1& pgis=1#PPA153,M2) . New York: Norman W.

Henley. ( ang. )

[2] Cailletet L. THE LIQUEFACTION OF OXYGEN. . „ Science ” . Jul 17;6. 128, ss. 51-52 (2007). doi:10.1126/science.ns-6.128.51 (http:/ / dx. doi.

org/ 10. 1126/ science. ns-6. 128. 51). PMID 17806947.

• w wyniku elektrolizy wody:

• półspalanie (przy niedostatecznym dostępnie tlenu):

• niecałkowite:

Article Sources and Contributors

Tlen Source : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=19867540 Contributors : A-nobel-S, Absolwent, Adi, AlexKazakhov, Allgau, Ananael, Arek1979, Avathar, Bach01, Beau, Beholder,

Beno, Blankabiala94, Buldożer, Chrumps, Draco flavus, Faxe, Fraximus, Galileo01, Gdarin, Goatsecks, Gładka, Hannibal, Herr Kriss, Invisible kid, Jacek FH, Jajestemjunior, Jedyooo, Jersz,

Kiełek, Koń, Kpjas, LiNiO, Lolek01, Lord Ag.Ent, Louve, LukKot, Mach, Maikking, Maire, Mario58, Markiel, Masti, MateuszK, Matusz, Michał Sobkowski, Mo Cuishle, Monopol, Morte,

Mpfiz, OTB, PG, PGK, Paszczakowna, PawelJan, Pibwl, Pjahr, Polimerek, Przykuta, Purodha, Qblik, Raz1el, Selena von Eichendorf, Severson, Sfu, Shuriken, Sobol2222, Solmyr, Staszek99,

Suisui, Taw, Topory, Wiher, Wpedzich, Youandme, Yves6, conversion script, pb52.torun.cvx.ppp.tpnet.pl, 105 anonimowe edycje

Źródła, licencje i autorzy grafiki

Grafika:Liquid Oxygen.gif Source : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Liquid_Oxygen.gif License : GNU General Public License Contributors : Dr. Warwick Hillier

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: