Nowotwór = nieprawidłowa tkanka o nadmiernym i niekontrolowanym wzroście, który trwa nawet po usunięciu czynnika inicjującego ten wzrost.
2 elementy nowotworu:
1) Parenchyma (miąższ) = transformowane komórki nowotworowe
2) Podścielisko
Nowotwory:
- łagodne
- o mieszanej złośliwości
- złośliwe
- nabłonkowe
- mezenchymalne
Nabłoniak podstawnokomórkowy = carcinoma basocellulare = (slang.) baziak → głównie na twarzy, dłoniach (tam, gdzie słońce)
Raki komórek krwi → białaczki i chłoniaki.
Nowotwory nabłonkowe złośliwe to raki.
Nowotwory mezenchymatyczne złośliwe to mięsaki.
BENIGNUM (łagodny)
MALIGNUM (złośliwy)
wysokie
przypominające tkankę macierzystą
wysokie lub niskie
Tempo wzrostu
powolne
szybkie lub powolne
Mitozy
kilka, prawidłowe
liczne, atypowe
Rodzaj wzrostu
rozprężający, dobrze odgraniczony
naciekający
Przerzuty
brak
obecne
Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego:
1. Adenoma = gruczolak
2. Papilloma = brodawczak
3. Cystadenoma = gruczolak torbielowaty
4. Cystadenoma papillare = gruczolak torbielowato-brodawczakowaty
Polypus = polip – wyrasta z powierzchni błony śluzowej, posiada głowę i szypułę. Określenie to jest określeniem makroskopowym. Polipy mogą być nowotworowe, zapalne lub rozwojowe. Polip nie jest synonimem nowotworu.
PAPILLOMA VESICAE URINARIAE = brodawczak pęcherza moczowego
· 1% wszystkich guzów
· zwykle pojedynczy, średnica 0,5 – 2 cm
· mikroskopowo: brodawkowate struktury z naczyniowo-łącznotkankowym rdzeniem, pokryte wysoko zróżnicowanym nabłonkiem przejściowym
PAPILLOMA INTRADUCTALE MAMMAE = brodawczak wewnątrzprzewodowy sutka
· poszerzenie przewodu
· klinika: namacalny guzek
wyciek z brodawki surowiczy lub krwisty
· mikroskopowo: palczaste brodawki z rdzeniem pokryte komórkami nabłonkowymi
Nowotwory o budowie mieszanej:
1) ADENOMA PLEOMORPHICUM GLANDULAE PAROTIS
o najczęstszy w śliniance
o dobrze odgraniczony
o guzki satelitarne
o cewki gruczołowe jak normalne, tkanka łączna przechodzi nawet w chrząstkę
2) FIBROADENOMA = gruczolakowłókniak
o najczęstszy łagodny nowotwór sutka
o klinika: młode kobiety 20-30 lat
o makroskopowo: „przewodziki” pokryte komórkami nabłonkowymi zatopione w łącznotkankowym podścielisku
o typy: pericanaliculare, intracanaliculare (około- i wewnątrzkanalikowe)
Nowotwory łagodne pochodzenia mezenchymalnego:
1. Fibroma = włókniak
2. Lipoma = tłuszczak
3. Chondroma = chrzęstniak
4. Leiomyoma = mięśniak gładkokomórkowy
5. Rhabdomyoma = mięśniak poprzecznie prążkowany
6. Neuromyoma = nerwiak
HAEMANGIOMA CAVERNOSUM = naczyniak jamisty
· częsty nowotwór łagodny
· nie daje objawów klinicznych
· makroskopowo: czerwono-siny guzek, średnica < 2 cm
· mikroskopowo: wyścielone komórki śródbłonka, skąpe podścielisko
LEIOMYOMA UTERI = mięśniak gładkokom. macicy
· najczęstszy nowotwór łagodny u człowieka
· lokalizacja: podsurowicówkowa
śródścienna
podśluzówkowa
· objawy: nieregularne powiększenie macicy
menorrhagia / metrorrhagia
· makroskopowo: dobrze odgraniczony, twardy, białawo-szary guz (biała kulka)
· mikroskopowo: przeplatające się wiązki komórek mięśni gładkich (przypominające prawidłowe myometrium)
SCHWANNOMA (NEURILEMMOMA, NEURINOMA)
· lokalizacja: na przebiegu nerwów obwodowych lub czaszkowych: VII, VIII (kąt mostowo-móżdżkowy), IX, XI, V, IV
· usuwany chirurgicznie bez uszkodzenia nerwu
· klinika: dorośli, 4-6 dekada, ♀:♂ = 3:1
· makroskopowo: dobrze odgraniczony, otorebkowany szarawy guz na przebiegu nerwu
· mikroskopowo: typ: Antoni A (ciałka Verocaya)
Antoni B
Zmiany nienowotworowe:
1) CHORISTOMA = odpryskowiak
o prawidłowa tkanka w innym narządzie:
§ fragment nadnercza w nerce
§ utkanie trzustki w błonie śluzowej jelita
2) HAMARTOMA
o tkanka we właściwym miejscu, ale nie tworzy struktur architektonicznych
o może dać obraz nowotworu złośliwego (cień okrągły w płucu)
· lokalizacja: skóra, jama ustna
· szybki wzrost – kilka tygodni
· 1-5% kobiet w ciąży (regresja po porodzie)
· makroskopowo: egzofityczny guzek (średnica 1,5 cm), często owrzodziały
· mikroskopowo: skupiska naczyń krwionośnych porozdzielane pasmami tkanki łącznej, nacieki zapalne
· makroskopowo: dobrze odgraniczony, egzofityczny, nieotorebkowany guzek
· mikroskopowo: komórki olbrzymie wielojądrowe, tkanka łączna bogata w naczynia
Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego (Carcinoma) i mezenchymalnego (Sarcoma):
Carcinoma:
1) Carcinoma planopeitheliale
2) Adenocarcinoma
3) Carcinoma anaplasticum
Sarcoma:
1) Fibrosarcoma
2) Liposarcoma
3) Chondrosarcoma
4) Osteosarcoma
5) Angiosarcoma
6) Lymhpangiosarcoma
7) Sarcoma synoviale
8) Leiosarcoma
9) Rhabdosarcoma
· Mesothelioma = międzybłoniak
· Malanoma = czerniak (pochodzenie neuroektodermalne)
nithren