Prewencja konie.doc

Prewencja - konie

Źrebięta

-         Wszystkie nowonarodzone źrebięta powinny zostać poddane badaniu lek.-wet. w ciągu 12-24 godzin po porodzie.

-         Wiele źrebiąt tuż po porodzie może sprawiać wrażenie zupełnie zdrowych, lecz w ciągu zaledwie kilku godzin może u nich dojść do silnego upośledzenia funkcji życiowych.

-         Ważne jest również określenie „grupy ryzyka”, do której możemy zaliczyć noworodka.

Kategorie ryzyka źrebiąt:

1.      Źrebięta niskiego ryzyka:

-          Nie zidentyfikowano czynników ryzyka

-          Prawidłowa długość ciąży (kuce 320-345, duże konie 320-360 dni)

-          Prawidłowy poród

-          Prawidłowy przebieg okresu poporodowego u źrebaka

-          Łożysko bez zmian chorobowych

      2.    Źrebięta średniego ryzyka:

-          Określono jeden czynnik ryzyka

1.      Źrebięta wysokiego ryzyka:

      -     Określono więcej niż 1 czynnik ryzyka.

Czynniki ryzyka ze strony matki:

-         Ciężki poród

-          Cesarskie cięcie

-          Częściowe lub całkowite odklejenie się łożyska

-          Poród indukowany farmakologicznie

-          Poród przed 320 dniem ciąży

-          Zapalenie łożyska

-          Współistniejąca choroba lub gorączka

-          Niedawno przebyty zabieg lub choroba

-         Stres transportowy

-          Ciąża bliźniacza

-          Wypływ z pochwy

-          Kulawizna

-          Przedwczesna laktacja

-          Bezmleczność

-          Wydłużona ciąża

-          Nieprawidłowości miednicy

-          Związane z przyjmowanymi lekami

-          Trudny poród w przeszłości

Czynniki ryzyka ze strony noworodka:

-         Noworodek niedojrzały

-          Przedwczesne oddanie smółki

-          Źrebięta niewstające i niepobierające pokarmu do 3 godzin po porodzie

-          Upośledzenie nabywania odporności biernej.

Środowiskowe czynniki ryzyka:

-         Wyźrebienie w zanieczyszczonym otoczeniu

-          Wyźrebienie w zimnym lub wilgotnym środowisku

-          Podejrzenie choroby zakaźnej

-          Przerwany poród.

Przypadki, w których źrebięta potrzebują opiekii pomocy człowieka:

1.Brak opieki matczynej:

- Śmierć klaczy

- Odtrącenie źrebięcia przez matkę

- Choroba klaczy

2. Konflikt serologiczny pomiędzy klaczą, a źrebięciem

2. Źrebięta słabe, chore, niedojrzałe, z zaburzeniami odruchu ssania.

Sposoby odchowywania osieroconych źrebiąt:

- Odchów naturalny przez klacz mamkę.

- Odchów sztuczny.

Sposoby podawania pokarmu źrebiętom:

1. Z butelki ze smoczkiem

2. Pojenie z wiadra

3. Przy użyciu zgłębnika nosowo – przełykowego

4. Żywienie drogą pozajelitową.

Niedobory immunologiczne u koni

Niedobory immunologiczne wywołane są brakiem lub defektem jednej lub kilku funkcji układu odpornościowego.

Dzieli je się na:

   1. niedobory odporności pierwotne

   2. niedobory odporności wtórne.

Pierwotne niedobory immunologiczne

Zaburzenia dojrzewania komórek linii limfocytarnej o udowodnionym lub domniemanym podłożu genetycznym.

Rodzaje pierwotnych niedoborów odporności u koni:

1. Ciężki złożony niedobór odporności (SCID)

2. Agammaglobulinemia

3. Przemijająca hipogammaglobulinemia

4. Selektywny niedobór przeciwciał klasy M

4. Zespół immunologiczny u kuców rasy Fell (FPS).

Ciężki złożony niedobór odporności (SCID)

Śmiertelna choroba źrebiąt czystej krwi arabskiej. Dziedziczna, autosomalna cecha recesywna. U dotkniętych tą chorobą źrebiąt brak jest limfocytów B i T, co oznacza, że nie są one w stanie wykształcić ani odpowiedniej odpowiedzi humoralnej ani komórkowej.

U chorych zwierząt nie stwierdza się aktywności białkowej kinazy zależnej od DNA.

Enzym ten jest odpowiedzialny za różnicowanie i prawidłowe funkcjonowanie limfocytów.

Objawy kliniczne obserwuje się pomiędzy 2 tygodniem, a 2 miesiącem życia.

Źrebieta nie są w stanie zwalczać zakażeń po tym jak zanikną przeciwciała siarowe.

Odpowiedni poziom Ig nie zabezpiecza ich przed zakażeniami bakteryjnymi pierwotniaczymi wewnątrzkomórkowymi (brak limfocytów T). Ostateczne rozpoznanie – testy DNA.

Zalecana jest eutanazja chorych źrebiąt.

Przemijająca hipogammaglobulinemia

W tym typie niedoboru odporności opóźniony jest proces produkcji Ig.

U zdrowych źrebiąt wytwarzanie Ig rozpoczyna się przed porodem, u chorych osobników może się zacząć nawet powyżej 3 miesiąca życia. Choroba dotyczy koni czystej krwi arabskiej i pełnej krwi angielskiej.U źrebiąt nią dotkniętych obserwuje się nawaracające zakażenia w okresie zanikania przeciwciał siarowych. Chore źrebięta są mniejsze i gorzej rozwinięte niż ich rówieśnicy. Źrebię należy odizolować w celu uniknięcia kontaktu z innymi zwierzętami, stanowiącymi ewentualne źródło zakażenia. W przypadku nawracających zakażeń, leczenie polega na podawaniu antybiotyków oraz przwciwciał.

Wtórne niedobory odporności

Mają charakter nabyty lub są wynikiem działania czynników zewnętrznych lub środowiskowych. Do najczęściej spotykanych niedoborów odporności zaliczane są zaburzenia w nabywaniu odporności biernej.

Upośledzenie nabywania odporności biernej (FPT)

FPT występuje wówczas, gdy źrebię nie zdoła wypić odpowiedniej ilości siary lub przyswoić wystarczające ilości immunoglobulin. Zdrowe źrebięta pobierają siarę w ciągu pierwszych 3 godzin życia, a matczyne Ig mogą być wykryte w ich surowicy już po 6 godzinach po porodzie. Właściwy poziom IgG między 18, a 24 godziną życia wynosi 8g/l.

Bierne nabywanie odporności ocenia się poprzez oznaczanie ilości IgG w surowicy krwi.

IgG mogą zostać oznaczone za pomocą kilku testów:

   - immunodyfuzja radialna

   - próba zmętnieniowa z siarczanem cynku

   - test tworzenia skrzepu z aldehydem  glutarowym

   - aglutynacja lateksowa

   - testy oparte na metodzie Elisa.

Test zmętnieniowy z ZnSO4

Roztwór roboczy uzyskuje się przez rozpuszczenie 250 mg ZnSO4 x 7 H2O w litrze uprzednie przegotowanej wody destylowanej. Należy go przechowywać w ciemnych, szczelnie zamkniętych butelkach.

Próba polega na dodaniu 0,1 ml surowicy 18-24 godzinnego noworodka do probówki zawierającej 1 ml wody destylowanej, wymieszaniu i dodaniu 5 ml przygotowanego roztworu ZnSO4. Po ponownym wymieszaniu probówkę odstawia się na godzinę w temperaturze pokojowej. Jednocześnie wykonuje się analogiczną próbę z surowicą matki.

Jeśli noworodek ma w surowicy normalną ilość immunoglobulin, probówka powinna być tak samo opalizująca jak ta z surowicą matki. Jeśli surowica noworodka spowodowała wyraźnie słabsze zmętnienie, świadczy to, że mamy do czynienia z hipogammaglobulinemią.

Test z glutaraldehydem

Może on być wykonany w 24 godzinie po urodzeniu się noworodka, czyli po zakończonym transferze jelitowym. Zasada metody wykonania tego testu polega na zdolności polimeryzowania gammaglobulin dzięki tworzeniu międzycząsteczkowych połączeń pomiędzy grupami aminokwasowymi lizyny. Reakcja ta prowadzi do powstania zwartego koagulatu w krótkim czasie, bo już po dwóch minutach przy wartościach powyżej 8g/L immunoglobulin w badanej surowicy. Wynik ten świadczy o prawidłowym transferze jelitowym i o uzyskaniu przez noworodka wymaganego zaopatrzenia biernego. Gdy czas powstania koagulatu wydłuża się do jednej godziny możemy mówić o częściowym niedoborze odporności biernej posiarowej co odpowiada wartości immunoglobulin w surowicy od 4 do 8g/L.

Jeżeli czas powstania koagulatu wydłuża się ponad jedną godzinę, świadczy to o całkowitym niedoborze odporności biernej, czyli o koncentracji immunoglobulin poniżej 4g/L surowicy.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia FPT:

1. Zbyt mała ilość lub utrata siary.

2. Zbyt mała ilość Ig w siarze

3. Niemożność pobrania siary

4. Niemożność przyswojenia siary.

Zaburzenia transporu biernego Ig są znanym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia posocznicy. Najbardziej zagrożone są źrebięta, które w ogóle nie pobrały przeciwciał, nawet przy bardzo małym narażeniu środowiskowym.

U noworodków z częściowym niedoborem odporności biernej nie zawsze zwiększone jest ryzyko posocznicy. Sugeruje to, że że do powstania posocznicy prowadzą także inne czynniki, takie jak: higiena okołoporodowa i środowiskowa, narażenie na patogeny i stopień ich wirulencji, inne choroby, stres.

Objawy kliniczne są różne i mogą być związane z chorobą pierwotną, która uniemożliwiła pobranie odpowiedniej ilości siary. Może to być spowodowane wcześniactwem, wadami rozwojowymi, osłabieniem, encefalopatią niedokrwienną, posocznicą, septycznym zapaleniem stawów, zapaleniem płuc, zapaleniem jelit, innymi rodzajami zapaleń.

Zapobieganie i terapia FPT:

- poziom IgG poniżej 4 g/l surowicy jest bezwzględnym wskazaniem do podania przeciwciał

-  zaleca się podawanie Ig każdemu źrebięciu z grupy wysokiego ryzyka, bez względu na poziom Ig

-  jeśli chorobę rozpoznano u źrebięcia młodszego niż 12 h przeciwciała można podać doustnie

-  można użyć dobrej jakości siary świeżej lub mrożonej (c.w. Powyżej 1,065, refraktometria cukrów pow. 20%, stężenie IgG pow. 70 g/l)

-  źrebię o masie ciała 50 kg powinno otrzymać 0,5 do 2 l siary w zależności od jej jakości

- w zastępstwie można podać surowicę końską lub komercyjne preparaty zawierające IgG

-  jeśli chorobę rozpoznano u źrebięcia starszego niż 12 h przeciwciała podajemy parenteralnie

- dawca surowicy powinien pochodzić z tej samej stadniny

- surowica powinna być wolna od przeciwciał swoistych dla erytrocytów

- poziom IgG w surowicy powinien być wyższy niż 12 g/l

-  podanie 20 ml/kg osocza, w którym stężenie IgG wynosi 12 g/l spowoduje wzrost stężenia przeciwciał o 2/g l surowicy źrebięcia

- z reguły wystarczające jest podanie 1-2 l osocza

- osocze przed podaniem powinno być ogrzane do temperatury ciała.

Ocena jakości siary:

Najprostszą metodą jest określenie ciężaru właściwego (gęstości) siary przy użyciu densytometru (kolostrometru) o zakresie 1,026 – 1,072 g/ml. Jest to średni zakres c.w. siary. Siarę zdajamy w pierwszych godzinach po porodzie. W przeciwieństwie do kolostrometru stosowanego u bydła kolostrometr stosowany u koni wyskalowany jest wobec wody destylowanej, a o ciężarze właściwym siary świadczy zanurzenie piknometru napełnionego siarą w objętości 5 ml.

Konserwacja siary:

Na krótki czas – do 24 godzin, a przy higienicznym zdajaniu do 2-3 dni, siarę można przetrzymywać w naczyniach otwartych w temperaturze 2-5°C. Czas przetrzymywania można wydłużyć przez zakwaszanie siary dodatkami chemicznymi lub kulturami bakterii. Ze środków chemicznych do konserwacji siary można używać: kwas octowy, mrówkowy, propionowy, benzoesowy, mlekowy (np.: do 1 litra siary dodaje się 3 ml 80% kwasu mrówkowego), a do fermentacji bakterie: Streptococcus lactis, Streptococcus termophilus, Laktobacillus acidofilus, Lactobacillus bulgaricus. Tak konserwowaną siarę można przetrzymywać przez kilka dni w temperaturze pokojowej. Zakwaszanie siary przy użyciu bakterii jest mniej korzystne z uwagi na rozkład laktozy, co nie wpływa korzystnie na dalsze jej trawienie. Przyswajalność składników siary zakwaszonej jest niższa od świeżej!.

Najprostszym sposobem długotrwałego konserwowania siary jest zamrażanie w temperaturze -18 do - 20°C, najlepiej w butelkach plastykowych lub w workach foliowych o pojemności 1 do 1,5 litra. Powinno się ją rozmrażać w wodzie o temperaturze poniżej 50°C, gdyż Ig są bardzo wrażliwe na wyższe temperatury.

Do konserwacji można stosować siarę o masie właściwej powyżej 1.060 zawierającą powyżej 30g/l immunoglobulin.

Choroba hemolityczna źrebiąt (izoerytroliza)

Chorba tła immunologicznego w efekcie, której dochodzi do lizy erytrocytów źrebięcia.

Grupa krwi źrebięcia oraz alloantygeny powierzchniowe erytrocytów dziedziczone są zarówno po ojcu jak i po matce, jak i ojcu.

Jeśli źrebię odziedziczyło alloantygen po ogierze, przeciwko któremu klacz wyprodukowała przeciwciała, to po wypiciu siary i wchłonięciu przez źrebię przeciwciał będą się one łączyły z erytrocytami powodując hemolizę.

Objawy kliniczne:

-          Źrebięta rodzą się zdrowe, a objawy kliniczne pojawiają  się po pobraniu siary.

-          Objawy mogą wystąpić już po 6 godzinach od porodu, aczkolwiek w lżejszych przypadkach początek choroby obserwowany jest dopiero w 3-4 dniu życia.

-          W typowych przypadkach stwierdza się tachykardię i tachypnoe oraz żółtaczkę.

-          W ciężkich przypadkach dodatkowo obserwuje się apatię, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, brak apetytu, gorączkę, hemoglobinurię, objawy neurologiczne, wstrząs kardiogenny.

Rozpoznanie:

-          Choroba hemolityczna powinna być podejrzewana u każdego źrebięcia z opisanymi objawami klinicznymi.

-          Anemia (Ht poniżej 20%)

-          Bilirubinuria, czasmi hemoglobinemia lub mocznica.

-          Należy wykonać próbę krzyżową mieszając erytrocyty źrebięcia z surowicą matki lub test aglutynacji (JFA).

Rozpoznanie różnicowe:

-          Posocznica

-          Zamartwica noworodków

-          Okołoporodowe zakażenie herpeswirusowe

-          Krwiak opłucnej

-          Krwiak otrzewnej

-          Uraz kikuta pępowiny.

Leczenie:

1.  Źrebięta z łagodnymi objawami i Ht powyżej 15%:

Jeżeli objawy zaobserwowano przed upływem 24 godzin uniemożliwiamy źrebięciu pobieranie pokarmu od matki i zapewniamy inne źródło siary, wymię zdajamy co 2 godziny

2.   Źrebięta u których obserwuje się szybki spadek Ht i objawy kliniczne o umiarkowanym lub znacznym nasileniu wymagają przetoczenia krwi i leczenia wspomagającego.

Idealny dawca to taki, u którego grupę krwi oznaczono jako wolną od antygenów Aa i Qa oraz przeciwciał swoistych dla erytrocytów. W przypadku braku innego dawcy możemy przetoczyć źrebięciu przemyte erytrocyty matki. Od dawcy o masie ciała 600 kg można jednorazowo pobrać 8 litró krwi bez szkody dla jego zdrowia.

Większość źrebiąt wymaga podania 1-2 l krwi.

Jeden litr krwi o Ht 35% powinien podnieść Ht źrebięcia o 5-7%.

Zapobieganie:

Najlepszym sposobem zapobiegania jest zidentyfikowanie klaczy co do których istnieje

podejrzenie występowania tej choroby u potomstwa. U klaczy, których źrebię chorowało na chorobę hemolityczną, ryzyko powtórnego jej wystąpienia podczas następnej ciąży wynosi 70%. Najbardziej zagrożone są klacze, które nie mają antygenów Aa i Qa. ...