ORNAMENTY.pdf

ORNAMENTY

Palmeta - znany od starożytności motyw dekoracyjny w formie stylizowanego, symetrycznie rozłożonego liścia

palmy. Występuje pojedynczo (np. jako zwieńczenie steli) lub jako element ornamentu ciągłego (fryzu),

niekiedy w połączeniu z liśćmi lotosu.

Akant - typ ornamentu architektonicznego nawiązujący do kształtu rośliny

śródziemnomorskiej o dużych liściach i zebranych w ktoś kwiatostanach. W sztuce greckiej

od V w. p.n.e. odgrywa) akant dużą rolę, najczęściej występował jako dekoracja bocznych

krawędzi głowicy korynckiej. W późniejszych epokach przybierał rozmaite formy,

szczególnie często stosowano ten motyw dekoracyjny w renesansie i baroku.

Wieloliść - motyw dekoracyjny najczęściej geometryczny, czasem przypominający

stylizowane liście lub płatki, złożony z powtarzających się rytmicznie odcinków łuku (pełnego

ostrego, podkowiastego itp.). Zależnie od liczby odcinków łuku rozróżnia się dwu-, trój-,

cztero-, pięcio-, sześcioliść itp.; pierwszy stosowany bywał jedynie jako forma otwarta (np.

dwulistne zamknięcie górą okien gotyckich), pozostałe jako otwarte bądź zamknięte; bardziej

dekoracyjne formy wieloliścia z promieniście ułożonymi liniami akcentującymi poszczególne

segmenty są odmianami rozety.

Wieloliść znajdował zastosowanie w różnych kręgach kulturowych od czasu społeczeństw

pierwotnych; w sztuce islamu popularny był łuk wielolistny; szczególnie często występowały

formy w. w romanizmie i gotyku (rozety okienne; dwu- i trójlistne zamknięcia górą okien i

przezroczy, maswerki). Do formy trój- i czteroliścia nawiązywały niekiedy plany budowli

centralnej już od okresu późnej starożytności, także prezbiteria kościołów, głównie w

średniowieczu, zamknięte bywały apsydami w układzie trójlistnym (tzw. układ treflowy).

Wieloliść był częstym motywem zdobniczym średniowiecznej sztuki dekoracyjnej, np. w

meblarstwie, złotnictwie itp.

Rybi pęcherz - motyw dekoracyjny o esowatym, niesymetrycznym wygięciu przypominającym

pęcherz pławny ryby charakterystyczny dla późnego gotyku, głównie jako wykrój maswerków.

Rozeta - (fr. rosette - różyczka)

1) Duży otwór ścienny w kształcie koła, wypełniony

dekoracją w układzie koncentrycznym (witraż lub

maswerk), umieszczany na fasadzie głównej nad

portalem lub w szczytach nawy poprzecznej gotyckich

katedr.

2) 2. Ornament architektoniczny w kształcie stylizowanego

kwiatu róży o rozchylonych płatkach, znany już w

starożytności, występujący we fryzach lub w kasetonach.

Rocaille - motyw dekoracyjny mający formy nieregularne i asymetryczne, „kapryśne”, przypominające

małżowiny, muszle (stąd nazwa: ornament muszlowy), czasem uzupełnione strzępiastymi grzebieniami,

charakterystyczny dla rokoka.

Bukranion - motyw dekor. o kształcie czaszki byka, często o znaczeniu

symbolicznym - jako przedstawienie zwierzęcia ofiarnego; zazwyczaj

płaskorzeźbiony, stosowany gł. w architekturze rzymskiej. (metopy, fryzy -w tym

przypadku poszczególne bukraniony łączyły girlandy liści, kwiatów i owoców,

zawieszone najczęściej na rogach czaszek), charakterystyczny także dla

architektury renesansu i klasycyzmu.

ORNAMENTY WSTĘGOWE

Ornament falowy - o motywie przypominającym płynące, przechylone w jednym kierunku, stylizowane fale;

Meander - utworzony z nieprzerwanej, wielokrotnie załamanej pod kątem prostym (w określonym rytmie) linii; występuje wiele odmian

meandrów, także z dwiema liniami;

Astragal , sznur pereł, perełki - -ornament wstęgowy w formie półwypukłego pasma (A), złożonego z „prełek” okrągłych (P)

rozdzielonych podwójnymi „cekinami” w kształcie dysków (C), lub wydłużonych pałeczek” rozdzielonych okrągłymi „perełkami” (B);

także nazwa profilu (np. miedzy głowicą i trzonem kolumny) zdobionego takim ornamentem;

KIMATION - ornament wstęgowy o motywie stylizowanych liści; wywodzi się z architektury starożytnej Grecji; ma trzy odmiany:

1) kimation dorycki - na profilu malowane szerokie, czworoboczne liście z wąską nakładką u góry, o daleko posuniętej

geometrycznej stylizacji;

2) joński , jajownik, „ wole oczy ” - zwykle rzeźbiony, z przemiennie umieszczonymi formami jajowatymi i lancetowatymi {czasem

przybierającymi kształt strzałki skierowanej ku dołowi);

3) lesbijski , kwiatowy - również zazwyczaj rzeźbiony, przemiennie liście o wykroju sercowatym i silnym podwójnym wygięciu

oraz lancetowate

Antemion - ornament wstęgowy, wywodzący się z architektury antycznej z przemiennie umieszczonymi palmetami, stylizowanymi

pnączami i kwiatami (np. lotosu); stosowany najczęściej jako ornament wieńczący;

Zębatka - każdy ornament wstęgowy o wystających elementach przypominających zęby;

Ząbki kostkowe - pas utworzony z prostopadłościennych ząbków (kostek) w równych odstępach; występuje głównie w belkowaniu w

porządkach klasycznych (dorckim, korynckim);

Plecionka - ornament (wstęgowy lub wypełniający płaszczyznę) o motywie splecionych pasów, taśm itp.; może być plecionka

pojedyncza, podwójna, potrójna; występuje w różnych okresach i stylach; charakterystyczne ornamenty plecionkowe występują w

architekturze romańskiej

INNE RODZAJE ORNAMENTÓW

Arabeska - ornament o motywie stylizowanych, przeplatających się wici roślinnych, wypełniających dekorowane pole w zawiłym

układzie; wywodzi się ze wzorów antycznych: w sztuce islamu (stąd nazwa) uzupełniany elementami geometrycznymi i pismem; w

sztuce nowożytnej wzorowany na antyku, przeważnie w układzie symetrycznym, często uzupełniany innymi motywami; uwaga: nazwy

„arabeska” nie stosuje się do ornamentów z wici roślinnych występujących w sztuce wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej;

Groteska - ornament ze stylizowanych motywów roślinnych (głównie wici, ale też kwiatów, owoców itd.), w które wplecione są

motywy figuralne, zwierzęce, architektoniczne i inne, traktowane fantastycznie lub karykaturalnie;

Ornament kandelabrowy - o motywach arabeski lub groteski w układzie ściśle symetrycznym względem osi pionowej, wyprowadzony

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: