Współdziałanie kbkAKMS Ratajczyk.doc

Współdziałanie części i mechanizmów karabinka (Pm). Celem szkolenia w tym punkcie nauczania jest uczyć żołnierzy współdziałania części i mechanizmów broni strzeleckiej, co pozwoli im na bezpieczne eksploatowanie broni. Powyższe zagadnienie jest jednym z najtrudniejszych zagadnień realizowanych w szkoleniu podstawowym. Nie przypadkowo pojawia się ono w czasie ostatnich zajęć. Wynika to z konieczności poznania budowy ogólnej oraz zasad obchodzenia się z bronią. Punkt nauczania dotyczący współdziałania można realizować w sali wykładowej, w wiacie lub na powietrzu. Konieczne jest jednak odpowiednie przygotowanie zabezpieczenia materiałowego na zajęcia a mianowicie oprócz broni powinien to być jej przekrój jak również tarcze poglądowe dotyczące współdziałania może to być również prezentacja multimedialna o ile takimi materiałami dysponuje szkolący. Bardzo istotne jest przygotowanie merytoryczne instruktora, musi on posiąść odpowiedni poziom wiedzy i umiejętności, aby móc skutecznie szkolić to zagadnienie. W trakcie nauczania instruktor powinien najpierw zapoznać szkolonych z poszczególnymi częściami broni, następnie może omawiać stosując następujący schemat:

1.Położenie części i mechanizmów przed załadowaniem

Suwadło z tłokiem gazowym i zamkiem pod działaniem sprężyny powrotnej znajduje się
w skraj­nym przednim położeniu, tłok gazowy znajduje się w gnieździe komory zamkowej,
a przewód lufy jest zaryglo­wany zamkiem. Zamek jest obrócony wokół własnej osi wzdłużnej w prawo w ten sposób, że jego rygle prawy i lewy zachodzą za opory ryglowe ko­mory zamkowej. Sprężyna mechanizmu powrotnego znajduje się w stanie najmniejszego naprężenia.

Dźwignia k (rys. 1) spustu samoczynnego 12 jest obrócona do przodu do dołu przez występ
l suwadła. Kurek 7 jest zwolniony i opiera się o trzon zam­ka 8. Iglica pod działaniem kurka jest przesunięta do przodu. Sprężyna 11 kurka w stanie najmniejszego na­prężenia dociska pętlą kurek do zamka, a zagiętymi koń­cami ramiona tylne e spustu 5 do dna komory zamko­wej. Język spustowy f znajduje się w przednim położe­niu. Pod działaniem sprężyny
4 opóźniacz 6 jest dociś­nięty występem przednim g do dna komory zaimkowej.

Ramię  przełącznika rodzaju   ognia   znajduje   się   w skrajnym górnym położeniu
i zamyka stopniowane wy-cięcie komory zamkowej (karabinek jest zabezpieczony); koniec dźwigni 1 przełącznika znajduje się w wycięciu zaczepu ognia pojedynczego oraz nad prawym prostokątnym ramieniem tylnym e spustu, ryglując zaczep ognia pojedynczego i spust.

Rys.   1.   Położenie   części   mechanizmu   spustowego   karabinka AKMS przed załadowaniem (karabinek zabezpieczony):

1 - dźwignia przełącznika (położenie „zabezpieczone"); 2 - zaczep ognia pojedynczego;
3 - zatrzask; 4  - sprężyna opóźniacza; 5 - spust; 6 - opóźniacz; 7 - kurek; 8 - zamek;
9 - suwadło; 10 - sprężyna zaczepu ognia pojedynczego; 11- sprężyna kurka;
12 - spust samoczynny; 13 - sprężyna spustu samoczynnego; a -  zaczep kurkowy;
b - ząb do za-trzasku opóźniacza; c - ząb do prowadzenia ognia pojedynczego; d - wycięcie;
e - ramiona tylne; f - język spustowy; g - występ przedni; h - ząb spustu samoczynnego;
j - zaczep; k - dźwignia; l - występ

2. Współdziałanie części i mechanizmów podczas ładowania

W celu załadowania karabinka należy:

- przyłączyć załadowany nabojami magazynek;

- przestawić przełącznik na ogień ciągły (C);

- odciągnąć  suwadło za  rękojeść   do   tyłu   do   oporu i zwolnic je.

Po wykonaniu tych czynności karabinek jest załadowany. Jeżeli nie jest przewidziane natychmiastowe prowadzenie ognia,  to karabinek  - zabezpieczyć,  przestawia­jąc przełącznik rodzaju ognia do górnego skrajnego po-łożenia.

Podczas przyłączania magazynka ząb jego zaczepu zachodzi za występ komory zamkowej, a drugi ząb zaskakuje za dźwignię zatrzasku. Magazynek zostaje umocowany
w gnieździe komory zamkowej. Pierwszy (górny) nabój, opierając się o część dolną suwadła, wciska pozostałe naboje do magazynka.

Po przestawieniu przełącznika na ogień ciągły (C) zostaje odsłonięte stopniowane wycięcie pokrywy komory zamkowej do przejścia rękojeści suwadła. Koniec dźwigni
1 przełącznika (rys. 1) przesuwając się poza prawe ramię tylne e spustu odryglowuje
go (spust), pozostaje jednak nadal w wycięciu d zaczepu ognia pojedynczego 2 ryglując go.

Podczas odciągania suwadła do tyłu skos odryglowujący wycięcia suwadła działa na występ prowadzący zamka, obraca zamek w lewo, rygle zamka wychodzą zza opór ryglowych komory zamkowej - następuje odryglowanie zamka. Występ l (rys. 1) suwadła zwalnia dźwignię k spustu samoczynnego 12; po zwolnieniu dźwigni k zaczep j spustu samoczynnego jest dociskany sprężyną 13 do płaszczyzny przedniej kurka. Przez cały czas następuje napinanie sprężyny mechanizmu powrotnego. Podczas dalszego odciągania suwadła przesu­wający się razem z nim do tyłu zamek odryglowuje przewód lufy. Obraca się również do tyłu kurek pod działaniem napinacza  kurka suwadła; sprężyna kurka nawija się na oś, zwiększając napięcie. W końcowej fazie obrotu kurka jego ząb b zaskakuje za zaczep kurkowy a (rys. 1) spustu 5, ząb b (rys. 1) wchodzi pod zatrzask 3 opóźniacza kurka, zaczep j spustu samoczynne-go 12 pod działaniem sprężyny 13 wskakuje pod ząb h kurka, a dźwignia k spustu samoczynnego, podnosząc się, wysuwa się ponad listwę prowadzącą, po której przesuwa się suwadło (staje na drodze występu l suwadła).

Suwadło mija (zostawia) kurek (kurek zatrzymał się zębem h na zaczepie j spustu samoczynnego) i przesuwa się do tyłu aż do oparcia się o ściankę przednią obsady kolby.
W chwili, gdy suwadło mija powierzchnią dolną gniazdo magazynka, naboje pod działaniem sprężyny magazynka zostają podane do góry aż do oparcia się naboju górnego o oporę nasady magazynka.

Po zwolnieniu suwadła (puszczeniu jego rękojeści) przesuwa się ono do przodu wraz z zamkiem pod działaniem rozprężającej się sprężyny mechanizmu powrotnego; zamek wysuwa z magazynka górny nabój, dosyła go do komory nabojowej dosyłaczem i zamyka przewód lufy. W chwili dojścia zamka do ścięcia tylnego lufy pazur m wyciągu zaskakuje za kryzę łuski, zamek pod działaniem (w pierwszej fazie) skosu ślizgacza komory zamkowej na skos lewego rygla zamka, a następnie pod działaniem wycięcia suwadła na występ prowadzący zamka obraca się wokół osi wzdłużnej w prawo i rygle zamka zachodzą za opory ryglowe komory zamkowej; zamek jest zaryglowany.

Podczas dalszego (nieznacznego już) przesuwania się suwadła do przodu obraca ono występem l (rys. 1) dźwignię k spustu samoczynnego do przodu w dół.

Zaczep spustu samoczynnego wychodzi spod zęba h kur-kurek pod działaniem sprężyny 11 obraca się, wychodzi zębem b spod zatrzasku opóźniacza i zatrzymuje zębem b na zaczepie kurkowym a (rys. 1) spustu 5; jest napięty. Naboje w magazynku podnoszą się pod działaniem sprężyny aż do oparcia górnego naboju o występ dolny suwadła. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn strzelać się będzie dopiero po pewnym czasie, to należy karabinek zabezpieczyć, przestawiając ramię przełącznika. Po przestawieniu ramienia  przełącznika do  położenia zabezpieczonego zamyka  ono wycięcie  stopniowane  pokrywy zamkowej, stając na drodze przesuwania się rękojeści suwadła,  dźwignia  1  przełącznika obraca się do przewodu, jej koniec wchodzi do wycięcia d zaczepu ognia pojedynczego
i  ustawia nad prawym prostokątnym ramieniem tylnym e spustu (rygluje spust). Położenie części i mechanizmów karabinka po dojściu suwadła do przed-niego skrajnego położenia przedstawia rysunek 2.

3. Współdziałanie części i mechanizmów w czasie strzelania

3.1 Działanie części i  mechanizmów podczas  strzelania ogniem  ciągłym

Aby strzelać ogniem ciągłym, należy ustawić przełącznik na ogień ciągły (C) - gdy nie był ustawiony w czasie ładowania — i nacisnąć spust.

Po ustawieniu przełącznika na ogień ciągły dźwignia 1 przełącznika (rys. 1) zwalnia ramiona tylne e spustu (odryglowuje spust) pozostając jednak nadal w wycięciu zaczepu ognia pojedynczego. Spust 5 ma możność obracania się wokół osi własnej; obrót zaczepu ognia pojedynczego 2 uniemożliwia dźwignia 1 przełącznika.

Po naciśnięciu języka spustowego zaczep kurkowy spustu rozzębia się z zębem  kurka, kurek pod działaniem sprężyny 11 (rys. 1) obraca się energicznie na osi
i uderza w iglicę wystającą z trzonu zamka. Iglica zbija grotem spłonkę naboju, płomień ze spłonki zapala ładunek prochowy przez otwory ogniowe w dnie łuski i następuje strzał.

Pod działaniem gazów prochowych pocisk przesuwa się w przewodzie lufy do przodu i gdy minie skośny przewód gazowy, część gazów przedostaje się do komory gazowej, ciśnie na tłok gazowy i odrzuca suwadło do tyłu. Suwadło przesuwając się do tyłu (podobnie jak podczas odciągania za rękojeść), obraca (przednim skosem wycięcia) zamek wokół osi wzdłużnej i wyprowadza rygle zamka zza opór ryglowych komory zamkowej; następuje odryglowanie zamka. Występ suwadła zwalnia dźwignię spustu samoczynnego, która pod działaniem sprężyny 13 (rys. 2)  podnosi  się,   a   zaczep   c spustu samoczynnego opiera się o przednią płaszczyznę kurka. W tym czasie pocisk wylatuje z lufy.

Suwadło z zamkiem pod działaniem siły bezwładności przesuwa się dalej do tyłu, łuska utrzymywana przez zaczep wyciągu zamka jest wyciągana z komory nabojowej i po napotkaniu wyrzutnika komory zamkowej zostaje wyrzucona na zewnątrz przez wycięcie pokrywy komory zamkowej.

Dalej części i mechanizmy karabinka — z wyjątkiem kurka 5 (rys. 2) i opóźniacza
7 - działają tak samo, jak podczas odciągania i zwalniania suwadła w czasie ładowania   karabinka.   Podczas   ruchu   powrotnego   suwadła z zamkiem do przodu kurek utrzymuje się na zaczepie c spustu samoczynnego 12, gdyż język spustowy mechanizmu jest przez cały czas naciśnięty (strzelanie ogniem ciągłym); ząb d (rys. 3) kurka znajduje się wtedy pod po-wierzchnią dolną a zatrzasku 1 opóźniacza kurka

Po dosłaniu kolejnego naboju z magazynka do komory nabojowej następuje ryglowanie przewodu zamkiem; suwadło wykonując  jeszcze  krótki ruch do przodu — od położenia przedstawionego na rysunku 2 — i naciskając dźwignię spustu samoczynnego rozzębia. zaczep c (rys. 2) spustu samoczynnego z zębem b kurka. Kurek pod działaniem sprężyny 11 kurka obraca się energicznie i uderza zębem d (rys. 3) w powierzchnię dolną a zatrzasku 1 opóźniacza  kurka;  opóźniacz  obraca  się na  osi do tyłu i podstawia występ przedni e pod uderzenie kurka. W wyniku uderzeń w zatrzask 1 i w występ przedni e opóźniacza ruch kurka do przodu ulega pewnemu zwolnieniu, dzięki czemu lufa, po uderzeniu w nią suwadła z zamkiem,  zajmuje położenie  zbliżone  do  początkowego i  w ten sposób zmniejsza się rozrzut. Kurek uderza iglicę   i   następuje   kolejny   strzał.   Działanie   części i mechanizmów powtarza się. Ogień ciągły trwa tak długo jak długo jest naciśnięty język spustowy,  a w magazynku  są naboje. W   celu przerwania  ognia  należy  zwolnić  energicznie język spustowy. Spust 5 (rys. 2) obraca się wtedy do tyłu pod działaniem  zagiętych końców  sprężyny   11,  a   jego zaczep kurkowy a znajduje się na drodze ruchu zęba b (rys.12) kurka. Kurek zatrzymuje się zębem b na zaczepie  a (rys. 2) spustu 5 (jest napięty). Ogień zostaje przerwany, lecz   karabinek   jest   załadowany.   Po   ponownym naciśnięciu języka spustowego można kontynuować strzelanie ogniem ciągłym.

Rys. 2.   Położenie   części   mechanizmu   spustowego   karabinka AKMS przed   pierwszym   strzałem   — przełącznik   ustawiony  na   ogień  ciągły:

1- dźwignia przełącznika (położenie „C"); 2 — zaczep ognia pojedynczego;

3 - zatrzask;   4  —   sprężyna   opóźniacza;   5   —   kurek;   6  —   spust;  
7   - opóźniacz;  8 — iglica;  9 — zamek;  10 — suwadło;   11  — sprężyna  kurka;

12 -spust samoczynny;  13 — sprężyna spustu samoczynnego;  a — zaczep

kurkowy;   b   —   ząb   spustu   samoczynnego;   c   —   zaczep;   d   —   dźwignia

przełącznika   w  położeniu   „ogień  pojedynczy";   e  — wycięcie;  f/ —  język

spustowy;  g — ząb;  h — występ przedni; j — dźwignia;  k — występ

3.2.  Działanie części i mechanizmów podczas strzelania ogniem  pojedynczym

W   celu   dania   pojedynczego   strzału   należy  nastawić przełącznik na ogień pojedynczy (P) i nacisnąć spust. Podczas przestawiania przełącznika z położenia „zabezpieczone"  do   położenia   „ogień pojedynczy"   (P)   dźwignia wychodzi również  z wycięcia a zaczepu ognia pojedynczego i nie wpływa na działanie mechanizmu spustowego podczas strzelania.

Po naciśnięciu języka spustowego f zaczep kurkowy a (rys. 2) spustu  6  zwalnia  ząb  kurka.  Pod działaniem sprężyny kurek obraca się na osi i uderza w iglicę. Następuje strzał. Po pierwszym strzale części i mechanizmy wykonują te same czynności, co podczas strzelania ogniem ciągłym aż do wprowadzenia kolejnego na-boju do komory nabojowej i zaryglowania lufy. Następny strzał jednak nie nastąpi, ponieważ równocześnie ze spustem obrócił się do przodu zaczep ognia pojedyncze go 2 (rys. 4) i jego ząb b stanął na drodze zęba e kurka ząb e kurka zaczepia za ząb b zaczepu ognia pojedynczego i kurek zatrzymuje się w tylnym położeniu (rys. 4).

Rys. 3. Położenie części mechanizmu spustowego karabinka AKMS przed następnym strzałem (przełącznik ustawiony na ogień ciągły — język spustowy naciś­nięty) po dojściu suwadła do położenia, w którym występ c suwadła zaczyna naciskać (obracać) koniec dźwigni g spustu sa­moczynnego dla dania strzału:

1 — zatrzask; 2 — kurek; 3 — iglica; 4 — suwadło; 5 — spust samoczynny; 6 — opóźniacz; a — powierzchnia dolna zatrzasku; b — ząb spustu samo-czynnego; c — występ; d — ząb do zatrzasku opóźniacza; e — występ przedni; f — zaczep; g — dźwignia

W celu dania następnego strzału należy zwolnić spust i ponownie nacisnąć go. Gdy spust zostanie zwolniony obróci się pod działaniem sprężyny do tyłu, a razem z nim zaczep ognia pojedynczego, ząb b zaczepu ognia pojedynczego rozłączy się z zębem e kurka i kurek zostanie zwolniony; kurek pod działaniem sprężyny 8 kurka wyjdzie ponad zatrzask opóźniacza i zatrzyma się na zaczepie kurkowym c spustu 7 — jak na rysunku 2; jest napięty. Po ponownym naciśnięciu spustu nastąpi kolejny strzał i działanie części i mechanizmów się powtórzy.

 ...