tolerancje.pdf

(138 KB) Pobierz
QPrint
TOLERANCJE I PASOWANIA WYMIARìW LINIOWYCH
1. Wymiary nominalne rzeczywiste , tolerancja wymiaru.
Wymiary przedmiotw na rysunkach noszĢ nazwħ wymiarw nominalnych
oznaczanych symbolem N. W praktyce wymiary nominalne sĢ nieosiĢgalne ze wzglħdu na
nieunikalne bþħdy wykonania i dlatego wymiary rzeczywiste sĢ zawsze nieco wiħksze lub
mniejsze od wymiarw nominalnych.
Gdy konieczne jest, aby wymiar rzeczywisty nie rŇniþ siħ bardzo od wymiaru
nominalnego, naleŇy na rysunku wymiar nominalny stolerowaę.
Tolerowanie wymiaru polega na okreĻleniu dwch wymiarw granicznych: dolnego A
i grnego B, miħdzy ktrymi powinien siħ znaleŅę wymiar przedmiotu (rys.1).
Rys.1. Wymiary: nominalny, graniczne, tolerancja wymiaru i odchyþki .
Tolerancja T jest to wiħc rŇnica miħdzy grnym wymiarem granicznym a dolnym
wymiarem granicznym.
T = B ÎA
Tolerancja jest zawsze dodatnia poniewaŇ grny wymiar graniczny jest zawsze
wiħkszy od dolnego wymiaru granicznego.
NajczħĻciej skojarzenia czħĻci powstajĢ przez þĢczenie waþka z otworem ToteŇ bħdziemy
omawiaę zasady tolerancja Ļrednic otworw i waþkw. Zasady tolerancji dla innych
wymiarw (zewnħtrznych takich jak: dþugoĻę, szerokoĻę, wysokoĻę przedmiotu Î oznaczaę
bħdziemy tak jak waþki, wewnħtrznych takich jak szerokoĻę rowka itp. Î oznaczaę
bħdziemy jak otwory ).
1
310843684.015.png 310843684.016.png
OdchyþkĢ grnĢ (ES Î dla wymiaru wewnħtrznego, es dla wymiaru zewnħtrznego) nazywa
siħ algebraicznĢ rŇnicħ miħdzy grnym wymiarem granicznym B i wymiarem
nominalnym.
ES = B O Î N
es = B W Î N
B O = N +ES
B W = N +es
OdchyþkĢ dolnĢ (EI Î dla wymiaru wewnħtrznego, ei Î dla wymiaru zewnħtrznego)
nazywa siħ rŇnicħ miħdzy dolnym wymiarem granicznym A i wymiarem nominalnym.
EI = A O Î N
ei = A W Î N
A O = N +EI
A W = N +ei
Tolerowany wymiar zapisuje siħ w ten sposb, Ňe u doþu piszemy odchyþkħ dolnĢ a u
gry odchyþkħ grnĢ. Np.
0
04
0
03
2. PoþoŇenie pola tolerancji wzglħdem wymiaru nominalnego.
T W = B W Î A W = N +es Î (N +ei) = es Î ei
T O = B O Î A O = N +ES Î (N +EI) = ES Î EI
Tolerowanie moŇe byę:
a) symetryczne, gdy wartoĻci odchyþek sĢ jednakowe, a tylko ich znaki rŇne, np.
02
0
,
(rys.2),
25
±0,02
Rys. 2. Tolerowanie symetryczne
2
50 + −
Ze zwiĢzkw pomiħdzy wymiarami granicznymi B i A, wymiarem nominalnym N i
odchyþkami granicznymi es(ES), ei (EI) wynika, Ňe tolerancje moŇna obliczyę takŇe za
pomocĢ odchyþek.
,
,
25 ±
310843684.017.png 310843684.018.png 310843684.001.png
b) asymetryczne, gdy jedna z odchyþek rwna siħ zeru, np.
25 +
0
05
lub
60 −
(rys.3),
0
0
025
Rys. 3. Tolerowanie asymetryczne
c) asymetryczne dwustronne, gdy wartoĻci i znaki odchyþek sĢ rŇne, np.
25 + −
0
,
02
0
05
(rys.4),
25 +0,02
Rys. 4. Tolerowanie asymetryczne dwustronne
3
,
0
,
,
-0,05
310843684.002.png 310843684.003.png 310843684.004.png 310843684.005.png 310843684.006.png
 
d) asymetryczne jednostronne, gdy obe odchyþki majĢ jednakowe znaki, np. .
12 + +
06
0
03
lub
25 − −
0
,
025
(rys.5).
0
045
20
+ 0,06
+ 0,03
25
- 0,025
- 0,044
Rys.5. Tolerowanie asymetryczne jednostronne
3. Tolerowanie normalne i swobodne
Tolerowanie normalne jest to tolerowanie wymiarw przez dobranie odpowiednich
odchyþek z norm. W Polsce obowiĢzuje ukþad tolerancji wedþug PN-EN 20286-2, PN-ISO
286-2 zgodny z miħdzynarodowym ukþadem ISO. W ukþadzie tym okreĻlone sĢ dla kaŇdego
wymiaru dwa elementy: szerokoĻę pola tolerancji i jego poþoŇenie w stosunku do linii
zerowej.
Tolerancje wedþug szerokoĻci pola dzielĢ siħ na 19 klas dokþadnoĻci . Klasy oznacz siħ
numerami 01, 0 i od 1 do 17. Klasy dokþadnoĻci 01, 0 i od 1 do 7 stosowane sĢ w wyrobie
narzħdzi mierniczych, klasy do 5 do 17 stosuje siħ w wyrobie czħĻci maszyn, przy czym
klasy 5 do 12 stosuje siħ w prasowaniach czħĻci maszyn a klasy 12 do 17 stosuje siħ w
przypadku wielkich luzw oraz powierzchni swobodnych i surowych. KaŇda wartoĻę
tolerancji odpowiada pewnemu zakresowi Ļrednic. PoþoŇenie pola tolerancji od linii zerowej
oznacza siħ literami, przy czym maþe litery stosuje siħ do waþkw, a duŇe do otworw.
PoþoŇenie pl tolerancji i ich oznaczenia pokazano na rys. 6. Waþki i otwory oznaczone
literami h i H nazywa siħ podstawowymi. Pola tolerancji w tym przypadku przylega do linii
zerowej i siħga w gþĢb materiaþu. Peþne oznaczenie waþka lub otworu zawiera wymiar
nominalny, symbol literowy poþoŇenia pola tolerancji i symbol cyfrowy klasy dokþadnoĻci,
np. 50k6 lub 50 H7.
4
0
,
,
,
310843684.007.png 310843684.008.png 310843684.009.png 310843684.010.png 310843684.011.png 310843684.012.png 310843684.013.png
Rys. 6. Ukþad pl tolerancji
SpoĻrd wszystkich moŇliwych tolerancji waþkw i otworw wybrano tzw. tolerancje
normalne przeznaczone do stosowania w oglnej budowie maszyn. W celu ustalenia
poþoŇenia pola tolerancji waþka naleŇy znaę jego odchyþkħ grnĢ i dolnĢ. Normy podajĢ
obliczone odchyþki grne i dolne dla wszystkich otworw i waþkw dla rŇnych zakresw
Ļrednic.
Tolerowanie swobodne jest to tolerowanie wymiarw przez dobranie wartoĻci odchyþek
wedþug uznania konstruktora lub technologa. Tolerowanie swobodne jest zawsze
tolerowaniem liczbowym.
Przy tolerowaniu swobodnym naleŇy tolerowaę w gþĢb materiaþu tzn. wymiary
zewnħtrzne z ujemnymi odchyþkami a wymiary wewnħtrzne z dodatnimi odchyþkami.
4. Pasowania
4.1 Rodzaje pasowaı:
Przez poþĢczenie dwch czħĻci maszynowych (z ktrych jedna obejmuje drugĢ) o
jednakowym wymiarze nominalnym i okreĻlonych odchyþkach powstaje pasowanie.
W zaleŇnoĻci od wartoĻci i znakw odchyþek rozrŇnia siħ:
a) pasowanie luŅne, w ktrym zawsze wystħpuje luz, a wiħc czħĻci þĢczone mogĢ siħ
obracaę lub przesuwaę wzglħdem siebie,
b) pasowanie mieszane, w ktrych w zaleŇnoĻci od rzeczywistych odchyþek moŇe
wystħpowaę niewielki luz lub niewielki wcisk (luz ujemny),
c) pasowanie ciasne, w ktrych zawsze wystħpuje wcisk, czħĻci zþĢczne nie mogĢ zmieniaę
wzajemnego poþoŇenia po zþĢczeniu.
5
310843684.014.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin