I I II

J.RACZEK TEORIA MOTORYCZNOŚCI TO WIEDZA INTEGRALIZUJĄCA I GENERALIZ CAŁOKSZTAŁT MOTOR CZŁ W JEJ SKOMPLIKOWANYCH OBJAWACH I UWARUNKOW ORAZ POWIĄZANIACH I ZALEŻNOŚCIACH. ZAJM SIĘ ONA KOMPLEKSOWYM ZJAW MOTOR W OBSZARZE  KULT FIZ.

E.MLECZKO ANTOPOMOTOR To NAUKĄ O RUCHU CZŁ, KT DĄŻY DO OBIEKTYWNEGO ZBAD ZJAW JAKIM JEST MOTOR CZŁ, WE WSZYSTKICH JEJ PRZEJAWACH, W CELU DOSTARCZ SPECJALISTOM RÓŻNYCH DZIEDZIN WSPÓLNEGO, JEDNOLIT POGLĄDU. TEORETYK ANT... ZAJMOWAĆ SIĘ BĘDZIE ANALIZĄ RZECZYWISTOŚCI, TJ. BAD PROCESU KSZTAŁC I NAUCZ CZYNNOŚI RUCH ALE RÓWNIEŻ GROMADZ I SYSTEMAT WIEDZY JAK POPRZEZ ĆW KSZTAŁTOWAĆ MOTORYKĘ I NAJSKUTECZ WYRABIAĆ UMIEJĘTNOŚCI RUCH ORAZ  BUDOWAĆ SPR FIZ.

ZAŁOŻENIA ANT..:

- TWORZ KONCEPCJI I MODELI W ZAKRESIE SPR FIZ I MOTOR CZŁ,

- BAD ZMIAN MOTOR CZŁ W ONTOGENE POD KĄTEM WPŁ CZYNN ZEW,

- UWARUNK SPR.FIZ. I MOTORYCZ – GENET, SRODOWISKOWE, MORFOLOG,

- TWORZ  DIAGNOZ CO DO SPR-FIZ I EFEKTÓW MOTOR JAKO ELEMENTÓW DECYDUJĄCYCH O ROZWOJU I FUNKCJONOWANIU ORG ORAZ TWORZ METOD OCENY MOTOR I TESTÓW SPR FIZ,

- GROMADZENIE WIEDZY NA TEMAT UCZENIA I NAUCZANIA CZYNN RUCH,

- GROMADZENIE WIEDZY NA TEMAT SKUTECZNOŚĆ UCZENIA I NAUCZANIA CZYNN RUCH,

- KLASYFIK CW RUCH ORAZ OCENA ICH EFEKTYWNOŚCJ,

RACZEK – 1993 – DEF ANTR... JAKO

PO PIERWSZE SYNTEZĘ WSZELKICH OSIĄGNIĘĆ W DZIEDZINIE SPR  FIZ UJĘTĄ W POSTACI KONKRETNYCH TEORII, MODELI, KONCEPCJI. PO DRUGIE, UZYSKE WYNIKI I WNIOSKI WDROŻYĆ W ŻYCIE ORAZ WERYFIKOWAĆ ICH ZASADNOŚĆ POPRZEZ CIĄGŁĄ KOREKTĘ.

SPR FIZ

NA SPR-FIZ SKŁADAJĄ SIĘ  NIE TYLKO ZASOBY OPANOWANYCH ĆW RUCH ALE POZIOM WYDOLN WSZYSTKICH NARZĄDÓW I UKŁ , ZDOLNOŚCI MOTOR ( SIŁOWE, KOORDYN, WYTRZYMAŁO) A NAWET PEWNE ELEMENTY AKTYW STYLU ŻYCIA.

WHO-1968-  SPR-FIZ TO ZDOLNOŚĆ DO EFEKTYWNEGO WYK PRACY MM.

OBECNIE – W DEF SPR-FIZ UWZGLĘDNIA SIĘ PODŁOŻE STRUKTURALNE I FUNKCJONALNE SPR ORGANIZMU ORAZ PODKREŚLA SIĘ CODZIENNE DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZAKRESIE AKT FIZ. SPR TAKA JEST  EFEKTEM WYĆW, WYCHOW JAK I WYPADKOWĄ ZMIENIAJĄCYCH SIĘ WAR ŻYCIOWYCH JEDNOSTKI W ŚRODOW ZEW. CO PRZYCZYNIA SIĘ DO PRZESTROJENIA FUNKCJI ORGANIZMU.à ZA OSOBNIKA WYSOCE SPRAWNEGO UZNAJE SIĘ CZŁ O WZGLE DUŻYM ZASOBIE ĆW FIZ, WYSOKĄ  WYDOLNOŚĆIA UKŁ KRĄŻ, ODDECHOW, WDZIELANIA, TERMOREGUL, PRAWIDŁOWO W BUDOWIE CIAŁA ORAZ AFIRMUJ AKT FIZ W CODZIENNOŚCI. ( OSIŃSKI – 1991 ).

WCZEŚNIEJ WSPOMINAŁ O TYM RÓWNIEŻ GILEWICZ – 1964 – „... WYCHOWAWCĘ INTERESOWAĆ POWINIEN RÓWNIEŻ STAN ZDR MŁODZIEŻY, BUDOWA  CIAŁA, PRAWIDŁ RYTMU ROZWOJ ORAZ POTENCJAŁ ROZW MOŻLIW.”

PRZEWĘDA KONCEPCE  SPF FIZ:

K. MECHANIST-BIOL – NAWIĄZ DO MECHAN POJ SPR MASZYNY. SPR FIZ JEST WYRAŻ JAKO STOS EFEKTYWN RUCHÓW DO PREDYSPOZYCJI; OKREŚLA SIĘ TU UMIEJ RUCH, A NIE SPR FIZ -(SZOPA)

K. BEHAWIORALNO-KULTUROWE – OCENIA CZŁ JAK SIĘ DOSTOS DO ROZW PROBL, JEGO SAMODZIEL, ZARADNOŚĆ.  TU 3 GR WŁAŚC OSOBN CHARAKT SPR FIZ: a. WYDOLN FIZ I POZIOM CECH MOTOR; b. UMIEJĘTN RUCH; c. MOTYWAC W DZIAŁANIU

K. MOTORYCZNE – TU SIŁA, SZYBK, WYTRZYM, KOORD, ICH POŁĄCZENIE JEST MIARĄ SPR FIZ

KONCEPCJE – MACH-BIOLOG, BEHAW-KULT, MOTORYCZNE ( SZOPA - 1996 à TO TYLKO ZBIÓR PUSTY NIE MAJĄCY ŻADNEJ INFORMACJI DLA OKREŚLENIA SPR FIZ OSOBNIKA.),

K. FIZJOLOGICZO-MEDYCZNA – CURETON – 1973 – CHARKTERYZOWANA PRZEZ STAN UKŁ KRĄŻ, ODPORN NA CZYNN CHOROBOTW, A NAWET STAN UMYSŁU. NACISK NA ASPEKTY ZDROW, DRUGORZĘDNE: BUD CIAŁA I WYNIKI TESTÓW.  TO STANOWISKO STAŁO SIĘ PUNKTEM WYJŚCIOWYM DO POWSTANIA KONCEPCJI H-RF.

HRF- CELEM  SPR FIZ JEST TU OBNIŻ POŹ POWST PROBL ZDROW I UTRZYM FIZ DOBROSTANU. ODNOSI SIĘ DO TYCH KOMPON SPR KT SĄ EFEKTEM KORZYST I NIEKORZYST WPŁ AKT FIZ ORAZ KT MAJA ZWIĄZ Z POZIOMEM STANU ZDR. KOMP. TE SA OKRESLANE 1- ZDOLN DO PODEJMOW CODZIENNEJ AKT Z WIGOREM I  ŻWAWO, 2- TAKIM STANEM CECH I ZDOLN, KT WSKAZ NA NISKIE RYZYKO PRZEDWCZES ROZW CH I OSLABIENIA SIL W WYNIKU MAŁEJ AKT. NAJOGÓLNIEJSZYM CELEM TESTÓW TWORZ WG H-RF JEST PROMOCJA ZDR ORAZ TROSKA O FUNKCJONALNA WYDOLN I DOBROSTAN. WIELKOKROT BOWIEM WYKAZYW, ŻE MAŁA AKT FIZ JEST W ZNACZNYM STOPNIU POWIĄZANA Z OSTEOPOROZĄ, BÓLAMI KRĘGOSŁ, CH UKŁ KRĄZ, ZABURZ METABOL WEGLO.

KOMPONENTY W RAMACH H-RF [WG.BOUCHAERD I SHEPHARD 1994]. 1-KOMP. MORFOL- BMI, SKŁAD CIAŁA, TK TŁUSZCZ I JEJ POŁOŻENIE, OTYŁ BRZUSZNA, GĘST TK KOST, GIBKOŚĆ/ 2-KOMP. MM – MOC, SIŁA, WYTRZYM/ 3-KOMP. MOTOR– ZWINNOŚC, RÓWNOWAGA, KOORDY, SZYBK RUCHU/ 4-KOMP. KRĄŻEN -ODDECH – SUBMAX WYDOLN WYSIŁKOWA, MAX MOC AEROBOWA, SPR SERCA, PŁUC, CIS KRWI/ 5-KOMP. METABOLICZNE – TOLERA GLUKOZY, WRAŻLIWOŚĆ NA INSULINE, METABOLIZM LIPID I LIPOPROTEIN, CHARAKTERYSTYKI OKSYDACJI SUBSTRATOWEJ.

OGÓLNA KLASYFIKACJA KOMPONEN SPR WG. H-RF – SKŁAD CIAŁA , WYDOLN TLENA, GIBKOSC, WYTRZYMALOSC MM, SIŁA

HOWLEY I FRANKS PODAJĄ ZGODNIE Z H-RF IZ: "CELEM SPR FIZ JEST POZYT ZDR FIZ, KT WARUNKUJE NISKIE RYZYKO WYST PROBL ZDR. OSIĄGNIĘCIA ZAŚ MAJĄ NA CELU ZDOLNOŚĆ ANGAŻOWANIA SIĘ W CODZIENNE ZADANIA Z ADEKWATNĄ ENERGIĄ ORAZ SATYSFAKCJONUJĄCE UCZESTNIC­TWO W WYBRANYCH SPORTACH". W OSTATNICH LATACH ZMIENIAJĄ SIĘ RÓWNIEŻ POGLĄDY NA TESTOW SPR FIZ. CHOCIAŻ NADAL STANOWI ONO WAŻNE OGNIWO W RACJONAL PROCESIE STEROW ROZW DZIECI I DOROSŁYCH, TO DZISIAJ NAJCZĘŚCIEJ WYCHODZI SIĘ TU Z INNYCH ZAŁOŻEŃ, ZMIERZAJ DO UZYSK INACZEJ ZORIENTOWANYCH CELÓW. PIERWSZE SYMPTOMY ZMIAN WYSTĄPIŁY W USA W POŁOWIE LAT 70 WPROW DO BATERII TESTÓW SPORT OSIĄGNIĘĆ (ANG. "MOTOR-FITNESS PERFORMANCE" -M-FP) ELEMENTY CECH SPR FIZ, KT MIAŁY - JUŻ W SAMYM ZAŁOŻENIU -INFORMOWAĆ O ZDR, TJ. SPR KRĄŻEN-ODDECH, KOMPONENTY CIAŁA I SILĘ MM. TE ZMIANY ORIENTACJI GŁ BYŁY ZGODNE Z NOWYMI TENDENCJAM ,PÓŹNIEJ NAZWANYMI H-RF.

ZE WZGL NA ZNACZNĄ POPULAR NAZWY KONCEPCJI HRF W WERSJI ANGLOJĘZY I NIEADEKW KAŻD PRZEKŁADU (IDIOMATYCZNOŚĆ), ZDECYDOWANO SIĘ NA POZOST TERMINU W ORYGINAL BRZMIENIU. HEALTH, TOTAL FITNESS, WELLNESS I UMIERALNO­ŚCI MAJĄ DOSTARCZ WIEDZĘ NIEZBĘD DLA LEPSZEGO ZROZUMIENIA WZAJEMNYCH ZWIĄZ ZACHODZ MIĘDZY STANEM ZDR A STYLEM ŻYCIA.

WAR, JAKIE WINIEN SPEŁNIAĆ TEST SPR FIZ: -TEST SPR POWINIEN BYĆ ZINTEGR Z PROGR SZKOLNYM I UŻYWANY JAKO NARZĘDZIE PEDAGOG/ - TESTOW SPR JEST TYLKO JEDNYM Z WIELU ELEM WSZECHSTR PROGRAMU EDUKACJI SPR/ - W TESTOW SPR FIZ POWINNO SIĘ POŁOŻYĆ NACISK NA TE ELEMENTY, KT SĄ ZWIĄZ ZE ZDR (H-RF)/ - TEST SPR FIZ POWINIEN BYĆ PROWADZONY Z ROZWAGĄ, ŻYCZLIW I DAWAĆ ZADOWOLENIE/ - WYNIKI TESTOW POWINNY BYĆ W POWAŻNY SPOSÓB OMAWIANE I INTERPRET Z UCZN I ICH RODZICAMI, - JEŚLI ZOSTAŁ UŻYTY JAKIŚ SYSTEM NAGRÓD, TO POWINIEN BYĆ ON MOTYW DLA WSZYST UCZN.

Z KONCEPC H-RF ZACZETO RÓWNIEŻ ŁACZYC ROZWÓJ NOWYCH SPOSOBOW OCENY TESTOW SPR FIZ KIERUJAC SWA UWAGE W KIER UZYSK W TESCIE NIE STATYST WYNIKOW, OSIAGNIEC OSOBNIKA, LECZ RACZEJ OSZACOWANIA POZIOMU SPR NA JAKIEJ SIĘ ZNAJDUJE, OPISUJACEJ OKRESLONY POZIOM ZDR.

OCENA POWINNA TEŻ ZACHĘCAĆ DO AKT STYLU ŻYCIA.

PRZY OCENIE WYNIKÓW STOSOW STAREJ MET OPARTEJ NA NORMIE STAT SŁABO ZACHĘCA DO DBANIA O ZDR, LEPIEJ STOS  KRYTERIA, KT POWINIEN OSIĄG BADANY, ORAZ ZACHĘCAĆ BADAN DO OSIĄG NOWYCH CELÓW

MOTOR wg Demela TO CAŁOKSZT CZYNN RUCH PODEJMOW PRZEZ CZŁ, INACZEJ -SFERA RUCH AKT, TO WSZYSTKO CO DOT PORUSZANIA SIĘ CZL W PRZESTRZENI NA SKUTEK ZMIAN POLOZENIA CALEGO CIALA LUB TEZ JEGO ELEMENT.

WG GILEWICZ – MOTOR STANOWI CALOKSZTALT MOZLIW RUCH CZL W ZNACZENIU ILOSCIOWYM I JAKOSCIOWYM. NA MOTORYCZ NALEŻY ZATEM SPOJRZEC W SPOSÓB WIELOSTRONNY – WYROZNIAMY W KAZDEJ CZYNNOSCI RUCH  JEJ: 1-IDEA – A WIEC CEL I MOTYWY DZIALANIA – KT MOGĄ MIEĆ PODłOŻE HEDONISTYCZNE, MOGĄ BYĆ EFEKTEM POTRZEBY ŻYCIOWEJ, ZASPOKOJ GLODU, PRAGNIENIA, STANOWIC MOGĄ CEL, KONIECZNOSC, OBOWIAZEK, ALBO MIEĆ  PODLOZE TWORCZE. 2- TRESC AKTU RUCHOWEGO – TO NAJWAŻN I NAJISTOT ELEMENT RUCH DANEJ CZYNN, 3- FORMA RUCHU - ZEW. PRZEJAW RUCHU, OKRESLANY STOS PRZESTRZENNO-CZASOW ZALEZNE OD PROCESOW KOORDY USTR.

PREDYSPOZYCJE MOTOR – TO TYLKO TE MORFO I FIZJOLOG KATEGORIE BUDOWY I FUNKC ORG CZŁ, KT WARUNK EFEKTY

MOTOR.

ZDOLN MOTOR OGÓLNE -

W 1986 RACZEK WPROW OGOLNY  PODZIAL ZDOLN MOTOR – 1-ZD. KONDYC – WARUNKOW ZDOLN MORFOFIZJOLOG STRUKTURALN ORAZ MORFOFIZJ ENERGETYCZ. ROZRÓŻNIA SIĘ W NICH ZDOLN SILOWE, SZYBKOSCIOWE, WYTRZYMALOSC. 2- ZDOL. KOORDYNACYJNE – WARUNKOWANE FUNKCJ STEROW I REGULACJI RUCHU, CHARAKTERYZUJA MOZLIW DOKLAD WYKONYW PRECYZYJNYCH, ZLOZONYCH RUCHOW W CZASIE I PRZESTRZENI. RACZEK DWIE STRUKTURY MOTOR CZŁ: – POTENCJALNA –CHARAKTERYZ WEW. UWARUNKOWANIA, UTAJONE MOZLIW RUCHOWE, - EFEKTYWNA – PREZ KT WIDOCZNE SĄ ZEW. PRZEJAWY, REALNE WLASCIW RUCHU.

WPROW ON POJ ZDOLN MOTOR ZA KT UWAŻ ZŁOŻONY, WIELOWARSTW I DYNAM SYST STOS I ZALEŻN POMIĘDZY RÓŻN ELEM CAŁOŚCI.

WYRÓŻNIŁ: ZD MOT KONDYCYJNE (SIŁOWE, SZYBKOŚĆ, WYTRZYM)/ ZD KOORD (ORIENT,REAKCJI,RÓWNOWAGI)/ ZD GIBK.  PÓŹNIEJ ZMODYF: STRUKTURA ZDOLN MOTOR: KONDYCYJNE – ZALEZNE OD PROCESOW ENERGETY , METABOLICZ I MOTYWAC, -KOORDYNACYJNE (IFORM) -ZALEZNE OD PROC STERUJĄCO-REGULAC I KOGNITYWNYCH/ –KOMPLEKSOWE (HYBRYDOWE)- ZAL OD CZYNN WCZEŚN .

OGÓLNE CECHY RUCHU POZWALAJ ODRÓŻN JEDNO DZIAŁ OD INNYCH: -FENOGRAFICZNE (MORFOL) RYTM,SPRZĘŻENIE, PŁYNNOŚĆ DOKŁADNOŚĆ/ -MECHAN- KINEMATYCZNE I DYNAMICZ.

WG.SZOPYà DAZYL ON W SWYCH PROBACH STWORZ KONC  KLASYFIK  STRUKTURY MOTOR  DO OPARCIA SIĘ NA PODSTAWACH PRZYRODNICZYCH. PODSTW. ELEMENTEM BYŁY TUTAJ PREDYSPOZ KT AUTOR POJMUJE JAKO PODSTAW CECHY STRUKTURALNE I FUNKJONALNE CZŁ, W DUZYM STOPNIU UWARUNKOWANE GENET I MIEŻALNE ZA POMOCA METOD SPECYFICZNYCH DLA NAUK PODSTAWOW.

PREDYSPOZ MOTOR WG.SZOPY – 1-STRUKTURALNE – CECHY SOMAT, PROPORCJE CIALA, STRUKTURA I MASA CIALA, RUCHOMOSC W STAW, MASA CIALA SZCZUPLEGO I TLUSTEGO. –2-ENERGETYCZNE – BEZTL-MAX MOC ANAEROB, TLENOWA – ZDOLN POCHLANIANIA TLENU. –3-KOORDYNAC: KOORDYNACYJA WZROKO-RUCH, ORIENT PRZESTRZENNA, ROWNOWAGA, CZAS REAKCJI, ANTYCYPACJA, ROZNICOWANIE RUCHOW, -4-PSYCH: TEMPERMENT, SIŁA WOLI, ODWAGA, MOTYWACJA.

PIĘTREM POŚR MIĘDZY PREDYSPOZ A EFEKTEM MOTOR SĄ ZDOLN MOTOR: SIŁOWE, SZYBK, WYTRZ, KOORD. PÓŹNIEJ JE ZMODYF PRZEDST LISTĘ 10 ZDOLN MOT Z LISTĄ ICH BEZP IO POŚR POMIARU (-ROZW MAX STAT SIŁY ABSOLUT/-ROZW LOKAL SIŁY STAT/-ROZW MMA NIEKWASOMLEK/ -MOBILIZ MM/-MAX POBÓR TLENU/ -ODPOR MM NA ZMĘCZ/ -ORIENT PRZESTRZ/ -ADAPT MOTOR/ -UCZENIE SIĘ RUCHÓW.

MOTOR: PRODUKCYJNA - WYTW DÓDR MATER/ - WYRAZOWA-SŁUŻY ODDZIAŁYW LUDZI I POROZUMIEW SIĘ/ -SPORTOWA-ZNAJD WYRAZ W RUCHACH SPORTOWYCH I ZABAWOW/ -SAMOOBSŁUGOWA-CZYNNOŚCI SŁUŻĄCE HIGIENIE OSOBISTEJ-UBIERANIE, JEDZENIE