Swiat-po-kapitalizmie-czyli-alternatywy-dla-globalizacji.pdf

David C. Korten

Świat po

kapitalizmie

Alternatywy dla globalizacji

Przekład Hanna Goworowska-Adamska

Współpraca Krzysztof J. Adamski

Stowarzyszenie

OBYWATEL

Łódź 2002

UWAGA

DAVIDA C. KORTENA PT. ' ŚWIAT PO KAPITAIZMIE.

ALTERNATYWY DLA GLOBALIZACJI ” WYKONANĄ DLA PORTALU WWW.ANARCHISTA.ORG. JEST TO PEŁNA WERSJA

NINIEJSZY E

-BOOK JEST ZDYGITALIZOWANĄ WERSJĄ KSIĄŻKI

BOOK JEST ZDYGITALIZOWANĄ WERSJĄ KSIĄŻKI

DAVIDA C. KORTENA PT. '

” WYKONANĄ DLA PORTALU WWW.ANARCHISTA.ORG. JEST TO PEŁNA WERSJA

KSIĄŻKI, NIE ZAWIERA ONA JEDYNIE NIEKTÓRYCH PRZYPISÓW I BIBLIOGRAFII. W ZWIĄZKU Z POWYŻSZYM, W

” WYKONANĄ DLA PORTALU WWW.ANARCHISTA.ORG. JEST TO PEŁNA WERSJA

KSIĄŻKI, NIE ZAWIERA ONA JEDYNIE NIEKTÓRYCH PRZYPISÓW I BIBLIOGRAFII. W ZWIĄZKU Z POWYŻSZYM, W

CELU ODNALEZIENIA BR

CELU ODNALEZIENIA BRAKUJĄCYCH ELEMENTÓW RADZIMY SIĘGNĄĆ PO WERSJĘ ORYGINALNĄ. ZA WSZELKIE

AKUJĄCYCH ELEMENTÓW RADZIMY SIĘGNĄĆ PO WERSJĘ ORYGINALNĄ. ZA WSZELKIE

EW. LITERÓWKI I NIEDOCIĄGNIĘCIA SERDECZNIE PRZEPRASZAMY.

AKUJĄCYCH ELEMENTÓW RADZIMY SIĘGNĄĆ PO WERSJĘ ORYGINALNĄ. ZA WSZELKIE

EW. LITERÓWKI I NIEDOCIĄGNIĘCIA SERDECZNIE PRZEPRASZAMY.

Przedmowa do polskiej edycji

Kiedy w Trzecim Świecie ludzie wychodzili na ulice protestując przeciwko skutkom

narzuconego im modelu rozwoju, po prostu można było o tym nie mówić nic, czego nie

ma w CNN, nie istnieje. Kiedy ekolodzy informowali o zagrożeniach wynikających z

drenażu planety, można było twierdzić, że wszystko samo się ułoży w przyszłości albo

kwestionować wyniki ich badań. Kiedy rolnicy mówili, że nie ma czegoś takiego, jak

„globalna żywność", można było nazywać ich zacofanymi. Kiedy pracownicy mówili o

tym, że wymuszony przez inwestorów „wyścig do dna" będzie obniżał standardy pracy

wszędzie na świecie, można było oskarżać ich o brak znajomości ekonomii. Do czasu

wydarzeń w Seattle w grudniu 1999 roku, kiedy to na ulicach miasta te grupy nagle

odnalazły się wzajemnie, wszystkich wyrażających wątpliwości w stosunku do świetlanej

przyszłości zglobalizowanego świata można było wrzucać do jednego worka z napisem

„wierzący w to, że świat jest płaski" jak to ujął czołowy komentator „The New York

Times", Thomas Friedman. Ponieważ protest pod bokiem kwatery głównej Billa Gatesa

był zaskoczeniem zwłaszcza dla takich krajów jak nasz, w którym wiadomo przecież, że

w Ameryce zawsze wszystko jest OK nie można było dalej ciągnąć tego samego

przedstawienia, w związku z tym globalizacji zaczęto dodawać „ludzką twarz". Dopóki

jednak więcej ludzi nie zacznie rozumieć swej sytuacji i żądać konkretów, „ludzka twarz"

pozostanie jedynie retorycznym chwytem.

David Korten może być niewątpliwie uznawany za jedną z osób, które intelektualnie

przyczyniły się do wystąpień w Seattle i całej późniejszej erupcji informacji i postulatów

zmierzających do zdobycia lub odzyskania przez obywateli możliwości wpływu na

globalną politykę, której skutki odczuwają wokół siebie. Także dzięki jego pracom tysiące

ludzi wyszły na ulice nie tylko protestując przeciwko niszczeniu ich życia przez

międzynarodowe instytucje w rodzaju Światowej Organizacji Handlu, ale wiedząc, że

globalistyczna pieśń pod tytułem „nie ma żadnej alternatywy" jest głęboko fałszywa. Ci,

którzy kiedykolwiek protestowali przeciwko czemukolwiek wiedzą, że świadomość

fałszywości stwierdzenia „tak już jest, będzie i nic nie da się zmienić" daje zupełnie inną

perspektywę.

Korten, podobnie jak niedawny laureat Nagrody Nobla Joseph Stiglitz, stanowi poważny

problem dla elit kreślących dziś mapy zglobalizowanego świata, ponieważ przystąpił do

krytyki obecnego systemu gospodarczego dokładnie znając go od środka zarówno

teorie, których sam nauczał na czołowych amerykańskich uczelniach, jak i skutki ich

wdrażania, które mógł obserwować podczas wielu lat spędzonych w krajach, gdzie je

testowano. Tam właśnie, w Trzecim Świecie, nowoczesny, korporacyjny kapitalizm mógł

w pełni rozwinąć skrzydła w znacznie większym stopniu niż ma to miejsce w naszym

kraju, gdzie pewne tradycje oraz wykształcenie ograniczają galop „wolnego rynku". Jego

doświadczenie nie polega więc na skumulowaniu informacji tworzonej przez innych to,

co mówi o skutkach globalizacji dla przyrody i ludzi w krajach dotkniętych ubóstwem,

było mu dane zobaczyć na własne oczy. Taka mieszanka niezwykle drażni wszystkich

tych, którzy unikając dyskusji na tematy dotyczące realnych skutków globalizacji,

wymachują sztandarem ze sloganem „wszystko jest w porządku, tylko trzeba szybciej

biec".

Pierwszy bestseller Kortena „When Corporations Rule the World" (Gdy korporacje

rządzą światem) pokazywał górę lodową, której wierzchołek wychynął na powierzchnię

kilka lat później w postaci afer Enronu, Worldcomu, itp. Unaoczniał też ukryte dotowanie

flagowych okrętów globalnej gospodarki, ich coraz bardziej monopolistyczną pozycję

oraz ogromny wpływ na nasze życie i politykę. Tamta książka była alarmującym

ostrzeżeniem, opartym na niezbitych dowodach.

„Postcorporate World", której polski przekład właśnie trzymacie w rękach, jest

natomiast bogatą, wieloaspektową syntezą odpowiadającą na pytanie „dlaczego jest, tak

jak jest” oraz próbującą nakreślić ramy tego, co w przyszłości mogłoby być rozumiane

jako „rozwój". Jest skonstruowana i napisana tak, żeby mógł ją przeczytać każdy, kto jak

mówi sam autor „wierzy, że wżyciu liczy się coś więcej niż robienie pieniędzy, by móc za

nie kupować w gigantycznych centrach handlowych produkty, o których nawet nie

wiedzieliśmy, że mogą nam być potrzebne, dopóki nie ujrzeliśmy ich reklam w telewizji".

Główną zasługą Kortena jest to, że obnażył podstawowe założenia dzisiejszego systemu

gospodarczego, jego preanalityczną wizję kształtującą kolejne instytucje w kierunku,

który jest niszczący dla nas samych. Oprócz tego obala mity, łącznie z tym, który dotyczy

twórczości Adama Smitha. Dotychczas tylko ci nieliczni studenci ekonomii, którzy byli na

tyle zdeterminowani, by przeczytać dwie prace „ojca ekonomii", mieli możliwość

zrozumienia, że ciągłe powoływanie się na Smitha przez grupy de facto promujące

monopolizację i centralizację gospodarki przypomina mówienie o pokoju tuż przed

wypowiedzeniem wojny. Teraz mogą zrozumieć to także ci, którzy z ekonomią nie mają

nic wspólnego, ale którzy czuli, że jak ujął to kiedyś jeden z mych kolegów „ktoś tu

najwyraźniej nie chce mi czegoś powiedzieć".

Rozdziały pokazujące absurdalność i szkodliwość dzisiejszego modelu gospodarki

dotykają wielu fundamentalnych spraw, jak kreacja pieniądza, struktura własnościowa

przedsiębiorstw, drenaż finansowy i ekologiczny czy faktyczny interwencjonizm państwa

chroniący największe korporacje przed skutkami tak rzekomo wielbionego przez nie

„wolnego rynku". Każdy z tych tematów stanowi sam w sobie materiał na oddzielną

książkę kto się nimi interesuje, może bez problemu znaleźć dziesiątki pozycji

szczegółowo opisujących poszczególne pola. Jeśli uda nam się zrealizować nasze

zamierzenia, w bibliotece „Obywatela" będziemy w przyszłości sukcesywnie dostarczać

czytelnikom polskie wersje najciekawszych z nich.

Jedną z zasług Kortena jest to, że podkreśla pojęcie ograniczeń indywidualnych i

grupowych, które nakłada na nas sam fakt urodzenia i uczestnictwa w społeczności

życia. Nie jesteśmy władcami świata, lecz jego uczestnikami i powinno być dla nas

oczywiste, że nie uda nam się uciec od praw rządzących w świecie ekologii. To, że tak

nam się wydawało lub wciąż wydaje wynika z faktu „życia na kredyt".

Ekonomiści ostrzegają, że taka postawa na dłuższą metę prowadzi do bankructwa,

jednakże świadomość tego, iż zasada ta ma zastosowanie również do otaczającego nas

świata materialnego, jest praktycznie nieobecna. Nieograniczona ekspansja i wzrost,

rzekome panaceum na wszelkie problemy naszego świata, przy jednoczesnej ucieczce od

odpowiedzialności, prowadzą do tego, że traktujemy zasoby i żywą przyrodę jak części

przedsiębiorstwa wstanie likwidacji. Potrzeba ciągłego wzrostu, opisywana w znacznie

bardziej naukowy sposób przez wielu innych autorów, w ujęciu Kortena przestaje być

abstrakcyjna widzimy, że godząc się na jej zaspokajanie, przypominamy człowieka tak

opasłego, że musi biec, ponieważ gdyby stanął, utraciłby równowagę i upadł.

Krytyczna analiza jest podstawą poszukiwania nowego kierunku. Jest to jednak

łatwiejszym zadaniem niż proponowanie nowych rozwiązań, dlatego też większość

autorów zadowala się pozostawaniem w roli „słusznego" krytyka, nie odważając się na

podanie własnych propozycji mogących natrafić na silny kontratak. Tymczasem w drugiej

części książki może Czytelnik znaleźć właśnie zasady tego, co Korten określa mianem

zdrowego społeczeństwa oraz przykłady działań i ludzi, którzy wzięli sobie do serca

chińskie przysłowie: „Możesz bardzo długo stać na szczycie góry z otwartymi ustami

zanim wleci do nich pieczona kaczka". Ludzie tego typu wychodzą z założenia, że nie

należy z góry planować szczegółów „nowego" społeczeństwa po kapitalizmie (co więcej,

próba szukania jednego modelu alternatywnego byłaby wręcz niewskazana, bowiem z

lokalnych warunków w naturalny sposób powinny wyrastać lokalne systemy

społecznoekonomiczne), więc zaczynają organizować inicjatywy testujące zasady

przedstawione przez autora. Jak słusznie uważa Korten, w mniejszym lub większym

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: