H.P. Lovecraft - Zew Cthulhu.pdf - H.P. Lovecraft - Frosthark

Zew Cthulhu

(The Call Of Cthulhu)

by H. P. Lovecraft

Tlumaczenie: Ryszarda Grzybowska

Nie jest wykluczone, ze sa pozostalosci tych wielkich

sił i istot... pozostałosci bardzo odległego okresu,

kiedy... ś wiadomo ść wyra Ŝ ała si ę , by ć mo Ŝ e, w

kształtach i formach dawno ju Ŝ zanikłych, jeszcze przed

zalewem rozwijaj ą cej si ę ludzko ś ci... formach,

o których tylko poezja i legenda zachowały przelotne

wspomnienie, zw ą c je bogami, potworami, mitycznymi

istotami wszelkiego gatunku i rodzaju...

Algernon Blackwood

I. Horror w glinie

Wydaje mi sie, ze najwi ę kszym dobrodziejstwem na tym ś wiecie jest fakt, ze umysł ludzki nie

jest w stanie skorelowa ć całej swej istoty. ś yjemy na spokojnej wyspie ignorancji po ś ród

czarnych mórz niesko ń czono ś ci i wcale nie jest powiedziane, ze w swej podró Ŝ y zaw ę drujemy

daleko. Nauki - a ka Ŝ da z nich d ąŜ y we własnym kierunku - nie wyrz ą dziły nam jak dot ą d

wi ę kszej szkody; jednak Ŝ e pewnego dnia, gdy poł ą czymy rozproszon ą wiedze, otworz ą si ę przed

nami tak przera Ŝ aj ą ce perspektywy rzeczywisto ś ci, a równocze ś nie naszej strasznej sytuacji, ze

albo oszalejemy z powodu tego odkrycia, albo uciekniemy od tego ś mierciono ś nego ś wiatła

przenosz ą c si ę w spokój i bezpiecze ń stwo nowego mrocznego wieku.

Teozofowie w swoich domniemaniach wskazuj ą na niesamowity ogrom kosmicznego cyklu, w

którym nasz ś wiat i rasa ludzka to tylko wydarzenia przej ś ciowe. Napomykaj ą o dziwnych

pozostało ś ciach stosuj ą c okre ś lenia, które zmroziły by krew w Ŝ yłach, gdyby nie zamaskowano

ich łagodnym optymizmem. Ale to nie teozofowie przyczynili si ę do mego przelotnego zetkni ę cia

si ę z zakazanymi eonami, które przeszywaja mnie dreszczem, gdy o nich mysle, i przyprawiaja

niemal o szalenstwo, gdy o nich snie. Zetkniecie sie z nimi, tak jak i z wszystkimi przejawami

straszliwej prawdy, nastapilo w momencie przypadkowego laczenia calkiem róznych rzeczy -

wiadomosci z gazety i notatek zmarlego profesora. Mam nadzieje, ze juz nikt wiecej nie bedzie

sie tym zajmowal; jedno jest pewne, ze jesli bede zyl, nigdy swiadomie nie dostarcze ogniwa do

tego strasznego lancucha. Mysle, ze profesor takze zamierzal zachowac milczenie odnosnie tej

czesci, która byla mu znana, i ze zniszczylby swoje notatki, gdyby nie zabrala go nagla smierc.

Moja znajomosc tej sprawy datuje sie od przelomu 1926 i 1927 roku, a konkretnie od smierci

wujecznego dziadka, George'a Gammela Angella, emerytowanego profesora jezyków semickich

w Brown University, Providence, Rhode Island. Profesor Angell byl powszechnie cenionym

autorytetem w dziedzinie starozytnych zapisów i czesto zasiegali jego opinii dyrektorzy

najslawniejszych muzeów; tak wiec jego odejscie w wieku dziewiecdziesieciu dwóch lat

upamietnilo sie wielu znakomitym osobom. Jednakze tajemnicze okolicznosci jego smierci

wzbudzily szerokie zainteresowanie wsród miejscowej ludnosci. Profesor zmarl wracajac z

Newport; nagle sie przewrócil, jak powiadaja swiadkowie, potracony przez Murzyna,

wygladajacego na marynarza, który wylonil sie z jednego z tych dziwnych mrocznych zaulków na

stromym zboczu wzgórza, przez które wiodla krótsza droga do domu zmarlego profesora na

Williams Street. Lekarze nie znalezli zadnych obrazen, a po burzliwej naradzie doszli do

wniosku, ze przyczyna smierci byly dziwne zmiany patologiczne w sercu, spowodowane szybkim

wejsciem starszego czlowieka na wzgórze. Wtedy nie widzialem powodu, by miec odmienne

zdanie, z czasem jednak zrodzila sie we mnie watpliwosc, a nawet cos wiecej niz watpliwosc.

Jako spadkobierca i egzekutor mojego wujecznego dziadka - byl bowiem bezdzietnym wdowcem

- mialem obowiazek przejrzec dokladnie wszystkie jego dokumenty. W tym celu przewiozlem

caly komplet jego akt i skrzyneczek do mego domu w Bostonie. Duza czesc materialu, który

polaczylem w jedna calosc, zostanie pózniej opublikowana prze Amerykanskie Stowarzyszenie

Archeologiczne, oprócz zawartosci jednej skrzyneczki, która wydala mi sie niezwykle zagadkowa

i której nie mialem ochoty ujawniac przed innymi. Byla zamknieta i nie moglem znalezc

kluczyka, az wpadlem na pomysl, by obejrzec dokladnie pierscien, który profesor nosil zawsze w

kieszeni. Udalo mi sie ja otworzyc, ale wtedy stanalem przed jeszcze wieksza i jeszcze

trudniejsza do pokonania przeszkoda. Bo i cóz miala znaczyc dziwna plaskorzezba w glinie,

bezladne zapiski i jakies wycinki? Czyzby mój wuj na starosc stal sie wyznawca najbardziej

wyrafinowanej szarlatanerii? Postanowilem odszukac ekscentrycznego rzezbiarza, który byl

odpowiedzialny za to oczywiste zaklócenie spokoju umyslowego starego czlowieka.

Plaskorzezba byla nierównym prostokatem o wymiarach piec na szesc cali, a grubosci okolo

jednego cala; niewatpliwie nowoczesnie zaprojektowana, zostala jednak wykonana w sposób

daleki od nowoczesnej techniki i koncepcji. Bo choc rozliczne i szalencze sa fantazje futuryzmu i

kubizmu, nieczesto odtwarzaja one tajemnicza regularnosc, jaka sie kryje w prehistorycznych

zapisach. A z pewnoscia ta rzezba kryla w sobie jakies zapisy; jednakze moja pamiec, chociaz

posiadalem wnikliwa znajomosc dokumentów i zbiorów mego wuja, zawodzila mnie i w zaden

sposób nie moglem zidentyfikowac tego szczególnego przypadku ani nawet domyslac sie jego

odleglej przynaleznosci.

Oprócz zupelnie oczywistych hieroglifów, byla tam tez figura niewatpliwie obrazkowa w

zamierzeniu, choc jej impresjonistyczne wykonanie uniemozliwialo odczytanie jakiejkolwiek

koncepcji. Zdawala sie byc jakims potworem albo symbolem przedstawiajacym potwora, o

ksztalcie, który tylko schorzala wyobraznia mogla wymyslic. Jezeli powiem, ze moja cokolwiek

ekstrawagancka wyobraznia podsuwala mi jednoczesnie obrazy osmiornicy, smoka i karykatury

czlowieka, nie bede niewierny duchowi tej plaskorzezby. Gabczasta, zakonczona mackami glowa

wienczyla groteskowa i pokryta luskami figurke ze szczatkami skrzydel, ale najbardziej

szokujacy i przerazajacy byl jej ogólny zarys. Tlo tej figurki przypominalo cyklopowa

architekture.

Pismo towarzyszace tej osobliwosci, poza stosem wycinków gazetowych, wyszlo spod reki

profesora Angella i to w ostatnich czasach, nie mialo ambicji stylu literackiego. Zasadniczy

dokument nosil naglówek "KULT CTHULHU", starannie wypisany drukowanymi literami, zeby

uniknac blednego odczytania niespotykanego slowa. Manuskrypt zostal podzielony na dwa

dzialy, z których pierwszy byl zatytulowany "1925 - Sen i rozprawa na temat snu H. A. Wilcoxa,

Thomas St. 7 Providence, R.I.", a drugi "Opowiesc inspektora Johna R. Legrasse, Bienville St.

121, Nowy Orlean, La., w 1908 roku A. A. S. Mtg. - Notatki na temat Same i prof. Webba

sprawozdanie". Jedne rekopisy byly krótkie i pobiezne, inne zawieraly opowiesci dziwnych snów

róznych osób, jeszcze inne znów cytaty z teozoficznych ksiag i czasopism (zwlaszcza z Atlantis i

Lost Lemuria), a pozostale zawieraly komentarze na temat dlugotrwalych sekretnych

stowarzyszen i tajemnych kultów, z odniesieniem do fragmentów mitologicznych i

antropologicznych ksiazek zródlowych, takich jak "Zlota galaz" Frazera oraz "Kult wiedzm w

Zachodniej Europie" Miss Murray. Wycinki odnosily sie glównie do outr, schorzen umyslowych i

objawów szalenstwa lub manii przesladowczych z okresu wiosny 1925.

Pierwsza czesc glównego manuskryptu zawierala szczególnie niezwykla opowiesc. Okazuje sie,

ze 1 marca 1925 roku szczuply, ciemnowlosy mlodzieniec o neurotycznych cechach, ogromnie

podniecony, zlozyl profesorowi Angellowi wizyte przynoszac z soba osobliwa plaskorzezbe w

glinie, która wtedy byla jeszcze mokra, swiezo wykonana. Okazal wizytówke z nadrukiem Henry

Anthony Wilcox i wuj rozpoznal w nim najmlodszego syna znanej mu szacownej rodziny,

studiujacego rzezbe w Szkole Modelarskiej w Rhode Island, a mieszkajacego samotnie w

budynku Fleur-de-Lys w poblizu uczelni. Wilcox byl mlodziencem niezwyklym, uwazanym za

geniusza, ale troche ekscentrycznym i od dziecinstwa zwracal na siebie uwage opowiadaniem

dziwnych historii i dosc osobliwych snów. Sam okreslal siebie jako "psychicznie

nadwrazliwego", ale stateczni mieszkancy starego handlowego miasta powiadali, ze jest po prostu

"dziwny". Nigdy nie wlaczal sie w zycie otoczenia, az w koncu stopniowo przestano go w ogóle

dostrzegac i znany byl tylko nielicznej grupie estetów z innych miast. Nawet Klub Artystyczny w

Providence, usilujacy za wszelka cene zachowac swój konserwatyzm, uznal go za przypadek

calkiem beznadziejny.

Z okazji tej wizyty, jak podawal manuskrypt profesora, rzezbiarz zwrócil sie z bezceremonialna

prosba do gospodarza, jako znawcy archeologii, o zidentyfikowanie hieroglifów na plaskorzezbie.

Mówil w jakis senny, sztuczny sposób, w którym czulo sie poze i odpychajaca ukladnosc; mój

wuj odpowiadajac zareagowal dosc ostro, bo wyrazna swiezosc rzezby mogla swiadczyc o

pokrewienstwie ze wszystkim, tylko nie z archeologia. Odpowiedz mlodego Wilcoxa, która

wywarla takie wrazenie na wuju, ze zapamietal ja i zapisal doslownie, byla wprost fantastyczna i

poetycka, co zapewne cechowalo tez cala z nim rozmowe, a co ja uznalem za wielce dla niego

charakterystyczne. Powiedzial: "Bo rzeczywiscie jest nowa, jako ze wykonalem ja wczoraj w nocy

sniac o dziwnych miastach, a sny sa starsze niz zadumany Tyr, pograzony w kontemplacji Sfinks

czy opasany ogrodami Babilon".

I wtedy to rozpoczal te zawila opowiesc, która nagle zbudzila uspiona pamiec i goraczkowe

zainteresowanie wuja. Ubieglej nocy mialo miejsce lekkie trzesienie ziemi, najbardziej

odczuwalne w Nowej Anglii na przestrzeni kilku lat, co zywo pobudzilo wyobraznie Wilcoxa.

Odpoczywajac zapadl w przedziwny sen o wielkich miastach Cyklopów zbudowanych z bloków

Tytana i siegajacych nieba monolitów, które ociekaly zielonym szlamem i zialy groza

tajemniczego horroru. Wszystkie sciany i kolumny pokryte byly hieroglifami, a z jakiegos

nieokreslonego miejsca na dole dobywal sie glos, który nie byl glosem; chaotyczne doznanie,

które tylko fantazja mogla przetworzyc w dzwiek, a które on usilowal przekazac za pomoca

prawie nie do wymówienia galimatiasu liter: "Cthulhu fhtagn".

Ten werbalny galimatias stal sie kluczem do wspomnienia fascynujacego i niepokojacego dla

profesora Angella. Wypytal rzezbiarza o wszystko z naukowa dokladnoscia i w wielkim

skupieniu przyjrzal sie plaskorzezbie, która Wilcox wykonal podczas snu, zziebniety, tylko w

pizamie, i nad która obudzil sie w kompletnym oszolomieniu. Wuj skladal wine na swój wiek -

Wilcox potem zeznal - za to, ze tak powoli rozpoznal zarówno hieroglify, jak i obrazkowy wzór.

Wiele jego pytan wydalo sie gosciowi zupelnie bez zwiazku, zwlaszcza te, w których usilowal

powiazac wzór z kultami albo spolecznosciami; Wilcox nie mógl tez zrozumiec coraz to

powtarzajacych sie obietnic milczenia, jakie mu skladal profesor w zamian za przyjecie na

czlonka jakiegos rozpowszechnionego mistycznego czy poganskiego stowarzyszenia religijnego.

Kiedy profesor Angell przekonal sie, ze rzezbiarz naprawde nie ma pojecia o kultach ani

systemach tajemnej wiedzy, zwrócil sie do niego z prosba, aby zdawal mu relacje ze wszystkich

swych snów. To zaowocowalo, bo w manuskrypcie sa opisy codziennych wizyt mlodego

czlowieka, podczas których snul zdumiewajace opowiesci o swoich nocnych wizjach.

Dominowal w nich straszny widok ciemnych, ociekajacych szlamem kamieni, oraz podziemny

glos albo jakas informacja przekazywana monotonnie w sposób zagadkowy i pozbawiony sensu,

dajacy sie okreslic tylko jako belkot. Dwa dzwieki powtarzane najczesciej mozna oddac za

pomoca tych liter: "Cthulhu" i "R'lyeh".

23 marca, jak bylo dalej w manuskrypcie, Wilcox sie nie zjawil; po przeprowadzeniu wywiadu w

miejscu zamieszkania okazalo sie, ze zapadl na jakas dziwna goraczke i rodzina zabrala go do

domu na Waterman Street. Krzyczal przez cala noc, budzac wszystkich w tym budynku, na

przemian to tracac swiadomosc, to popadajac w delirium. Wuj natychmiast zatelefonowal do

rodziny i bacznie od tej pory obserwowal ten przypadek; odwiedzal tez czesto doktora Tobeya na

Thayer Street, który opiekowal sie pacjentem. Rozgoraczkowany umysl Wilcoxa krazyl wokól

jakichs dziwnych spraw, a doktor mówiac o tym az sie wzdrygal. Byly wiec opowiesci o jego

dawnych snach, ale i o jakiejs przedziwnej wielkiej rzeczy na "milowych wysokosciach", która

tam chodzi albo sie snuje dookola. Nigdy nie okreslil wyraznie tego obiektu, ale szalone slowa,

jakie wypowiadal od czasu do czasu, powtórzone przez doktora Tobeya, przekonaly profesora, ze

jest on identyczny jak owo nieokreslone monstrum, które chcial odtworzyc w rzezbie podczas

snu. Wzmianki o tym obiekcie, wedle doktora, byly zawsze wstepem do letargu, w jaki popadal

mlody czlowiek. Dziwna rzecz, ale jego temperatura niewiele przekraczala granice normy,

natomiast stan ogólny swiadczyl raczej o autentycznej goraczce niz o jakimkolwiek zaklóceniu

umyslowym.

2 kwietnia, okolo trzeciej po poludniu, ustapily wszelkie symptomy choroby Wilcoxa. Usiadl

prosto na lózku, zdziwil sie swoja obecnoscia w domu, nieswiadom zupelnie tego, co zdarzylo sie

we snie czy na jawie od 22 marca. Lekarz orzekl, ze stan jego zdrowia jest juz dobry i Wilcox

wrócil po trzech dniach do swojego mieszkania; ale tez i przestal byc pomocny profesorowi

Angellowi. Wraz z powrotem do zdrowia zniknely wszelkie slady dziwnych snów i mój wuj

przestal prowadzic notatki z jego nocnych wizji po tygodniu bezcelowych i nie zwiazanych z

tematem sprawozdan z najzupelniej normalnych snów.

Tu sie konczyla pierwsza czesc manuskryptu, lecz wzmianki odnoszace sie do pewnych

rozproszonych zapisków dostarczyly mi duzo materialu do myslenia - w gruncie rzeczy tak duzo,

ze tylko wrodzony sceptycyzm, ksztaltujacy wtedy moja filozofie, moze byc odpowiedzialny za

ciagla nieufnosc w stosunku do artysty. Wspomniane notatki byly opisem snów rozmaitych osób

z tego samego okresu, w którym mlody Wilcox skladal tak dziwne wizyty. Mój wuj, wydaje sie,

szybko rozwinal ogromny, na szeroka skale zakrojony wywiad posród niemal wszystkich

przyjaciól, do których mógl bez posadzenia o zuchwalstwo zwrócic sie z prosba o relacje z ich

snów z podaniem daty co ciekawszych sennych wizji z przeszlosci. Na prosbe te reagowano w

rózny sposób, jednakze spotkal sie ze znacznie wiekszym odzewem niz kazdy przecietny

czlowiek posiadajacy do pomocy sekretarke. Korespondencja w wersji oryginalnej nie zachowala

sie, ale jego notatki byly dokladnym i naprawde wiele znaczacym sprawozdaniem. Relacje

przecietnych ludzi ze sfer towarzyskich i biznesu - stanowiacych tradycyjna "sól ziemi" Nowej

Anglii - okazaly sie prawie zupelnym fiaskiem, jednak pojedyncze przypadki niespokojnych, acz

nie sprecyzowanych impresji nocnych pojawiaja sie tu i ówdzie, zawsze miedzy 23 marca a 2

kwietnia - w okresie delirium mlodego Wilcoxa. Naukowcy byli troche pod ich wiekszym

wplywem, choc dosc niejasny opis czterech przypadków nasuwa przelotne obrazy dziwnych

krajobrazów, a jeden wspomina o leku przed czyms wykraczajacym poza przyjete granice

wyobrazni.

To od artystów i poetów nadeszly owe trafne odpowiedzi i jestem przekonany, ze rozpetalaby sie

panika, gdyby byli w stanie porównac zanotowane uwagi. W tej jednak sytuacji, z powodu braku

oryginalnych listów, uznalem, ze kompilator musial zadawac wiodace pytania albo tez sam

zredagowal listy bedace swiadectwem tego, co skrycie postanowil zobaczyc. Dlatego tez wciaz

czulem, ze Wilcox w pewnym stopniu swiadom wszystkich danych bedacych od dawna w

posiadaniu mego wuja, okpiwal starego naukowca. Odpowiedzi estetów stanowily bulwersujaca

opowiesc. Miedzy 28 lutego a 2 kwietnia ogromna wiekszosc z nich snila o dziwnych rzeczach, a

nasilenie tych snów znacznie narastalo w okresie delirium rzezbiarza. Ponad jedna czwarta

sposród tych, którzy cokolwiek donosili, opisywala sceny i dzwieki niewiele odbiegajace od tych,

które podawal Wilcox, a poniektórzy zwierzali sie z przeszywajacego ich leku przed ogromna i

jakas nieslychana rzecza widziana pod koniec snu. Jeden przypadek, szczególnie podkreslany w

tym opisie, byl bardzo smutny. Jego obiekt, powszechnie znany architekt sklaniajacy sie ku

teozofii i okultyzmowi, ulegl gwaltownemu napadowi szalenstwa w okresie delirium Wilcoxa i

po kilku miesiacach wyzional ducha wolajac bez ustanku, aby go ocalono przed jakims zbieglym

z piekiel stworem. Gdyby wuj opatrywal owe przypadki imieniem, zamiast poslugiwac sie tylko

cyfra, podjalbym osobiscie badania w celu potwierdzenia ich wiarygodnosci; w tej jednakze

sytuacji udalo mi sie natrafic na slad ledwie kilku przypadków. Ale te byly dokladnie opisane.

Czesto zastanawialem sie, czy wszystkie osoby, które profesor wypytywal, byly równie

zaskoczone, jak te tu opisane. Dobrze sie sklada, ze zadne wyjasnienie do nich nie dotrze.

Wycinki prasowe, jak juz wspomnialem, wskazywaly na przypadki paniki, obledu i

ekscentrycznosci w danym okresie. Profesor Angell zatrudnil chyba cale biuro wycinków

prasowych, bo liczba notatek byla wprost niesamowita, a zródla rozproszone po calej kuli

ziemskiej. Tu oto bylo samobójstwo noca w Londynie, czlowiek spiacy samotnie, krzyknawszy

przerazliwie, wyskoczyl przez okno. Inny wycinek cytowal zaskakujacy list do wydawcy gazety

w Poludniowej Ameryce, w którym jakis fanatyk przepowiada straszna przyszlosc na podstawie

makabrycznej wizji sennej. Przeslane wycinki z Kalifornii opisuja kolonie teozofów odzianych en

masse w biale szaty, dla jakiegos chwalebnego spelnienia zyczen, które nigdy sie nie ziszcza,

podczas gdy wycinki z Indii mówia niejasno o niepokoju tamtejszych mieszkanców, jaki

zauwazono pod koniec marca. Na Haiti nasilaja sie orgie czarnoksiezników, zas afrykanska

forpoczta donosi o zlowieszczych rozruchach. Amerykanscy inspektorzy na Filipinach

stwierdzaja, ze pewne plemiona sprawiaja im klopoty w tym czasie, a noca z 22 na 23 marca

nowojorska policje atakuja rozhisteryzowani Lewantynczycy. W zachodniej czesci Irlandii

wystepuja zamieszki i kraza rózne legendy, natomiast pelen fantazji malarz, Ardois-Bonnot,

wystawia bluznierczy obraz "Pejzaz ze snu" na paryskim wiosennym wernisazu 1926 roku. A tak

liczne klopoty zanotowano w zakladach dla psychicznie chorych, ze chyba tylko cudem lekarska

korporacja nie dostrzegla dziwnego paralelizmu i nie wyciagnela mistycznych wniosków.

Ogromny stos wycinków; a ja w tym czasie prawie nie dostrzegalem swego zimnego

H.P. Lovecraft - Zew Cthulhu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: