Zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej
Homeostaza polega na utrzymaniu :
Ø Izowolemii - Wielkość przestrzeni wodnych
Ø Izotonii – ciśnienie osmotyczne
Ø Izojonii - Skład jonowy
Ø Izohydrii - Stężenie jonów H+
Podział zaburzeń gospodarki wodnej:
1. Odwodnienie à Przestrzeni pozakomórkowej
• Izotoniczne
• Hipotoniczne
• Hipertoniczne
2. Przewodnienie à Przestrzeni pozakomórkowej
Odwodnienie izotoniczne
• Zmniejszenie przestrzeni pozakomórkowej
• Równowaga osmotyczna pomiędzy płynem wewnątrz - i zewnątrzkomórkowym
• Prawidłowa objętość przestrzeni wewnątrzkomórkowej
Przyczyny:
· Krwotoki
· Utrata płynów ustrojowych drogą przewodu pokarmowego (biegunki, wymioty)
· Nadmierne pocenie się
· Wydalania Na+ przez nerki:
- faza wielomoczu po ONN,
- nadmierne stosowanie saluretyków lub osmotycznych środków moczopędnych,
- niedobór gliko- i mineralokortykoidów
· Ucieczka płynów ustrojowych do:
- światła przewodu pokarmowego (np, zapalenie otrzewnej)
- tkanek dotkniętych urazem (do tzw. przestrzeni trzeciej - oparzenia)
Objawy kliniczne: gdy przestrzeń wodna pozakomórkowa obniży się o 3 – 5 L
· ↓ Napięcia: tkanek, gałek ocznych, mięśni szkieletowych
· Suchość błon śluzowych
· ↓Masy ciała (wyjątek – ucieczka płynów do trzeciej przestrzeni)
Długotrwające odwodnienie izotoniczne
Pobudzenie ośrodka pragnienia Wydzielanie ADH
• Dodatni bilans wodny
• Hiponatremia
• Hipotonia osocza
Odwodnienie hipertoniczne - niedobór wolnej wody
• Zaburzona równowaga osmotyczna między płynem wewnątrz – i pozakomórkowym
• Osmoza wody z płynu wewnątrzkomórkowego do pozakomórkowego
• Zmniejszona objętość przestrzeni wewnątrzkomórkowe (odwodnienie komórek)
Przyczyny
· Podaż wody
· Utrata wody (płynów hipotonicznych)
• przez nerkę
• przez przewód pokarmowy
• przez płuca
• przez skórę
1) Zmniejszona podaż wody – odwodnienie hipertoniczne
· Brak dostępu do wody
· Zaburzenie odruchu pragnienia
- często u ludzi starszych i u dzieci
- u chorych z zaburzoną świadomością
2) Zwiększone wydalanie wody przez nerkę
· Moczówka (brak ADH)
· Wzmożona diureza osmotyczna - w cukrzycy
· Faza wielomoczu w ONN i PNN
Objawy w odwodnieniu hipertonicznym zależą od:
ü stopnia wzrostu ciśnienia osmotycznego płynu pozakomórkowego
ü stopnia zmniejszenia przestrzeni wewnątrzkomórkowej
ü przebiegu: nagłe – objawy bardziej wyraźne
Objawy kliniczne:
· Odwodnienie komórek – !!! OUN !!! (osłabienie, senność, brak koncentracji, omamy, drgawki, śpiączka, gorączka!!!)
· Suchość skóry i błon śluzowych, uczucie pragnienia, trudności w połykaniu
· Hipowolemia Tachykardia, ciśnienie tętnicze
Spadek filtracji w nerce
Duża gęstość moczu: wyjątki np. w moczówce prostej, w izostenurii w PNN, w diurezie osmotycznej
Wolno rozwijające się odwodnienie hipertoniczne
W tkance mózgowej i w erytrocytach powstają
„idiogenne” substancje osmotycznie czynne
Zapobiega to odwodnieniu komórek
!!!Uwaga!!!
Nagłe nawodnienie (normalizacja molalności) może być przyczyną obrzęku mózgu (izotoniczne zatrucie wodne)
Odwodnienie hipotoniczne - zespół niedoboru sodu
• Zaburzona równowaga osmotyczna pomiędzy przestrzeniami
• Osmoza wody z przestrzeni pozakomórkowej do przestrzeni wewnątrzkomórkowej
• Wzrost przestrzeni wewnątrzkomórkowej (obrzęk komórek)
Przyczyny: utrata płynu hipertonicznego
· Podaż Na+
· Uzupełnianie niedoboru i/lub strat H2O płynami pozbawionymi elektrolitów
· Utrata Na+ i H2O przez nerki, przewód pokarmowy, skórę
Skutki:
1. Hipowolemia
• Spadek ciśnienia tętniczego
• Tachykardia
• Spadek filtracjo w nerkach
2. Obrzęk mózgu
• Osłabienie
• Apatia
• Bóle głowy
• Drgawki
Inne objawy:
Brak odruchu pragnienia, często metaliczny smak w ustach, skurcze mięśni, wymioty (uwarunkowane atonią błony mięśniowej żołądka), gorączka
Przewodnienie izotoniczne
• Wzrost przestrzeni pozakomórkowej
· Nadmierna infuzja płynu izotonicznego (szczególnie w warunkach niewydolności nerek)
· Hiperkortykozolizm / hiperaldosteronizm
· Przewlekła niewydolność mięśnia serca
· Zespół nerczycowy
· Marskość wątroby
· Choroba głodowa
Obrzęki – główny objaw zwiększenia przestrzeni pozakomórkowej
ü Zaburzenia występujące na poziomie naczyń włosowatych powodujących ucieczkę wody i elektrolitów z łożyska naczyniowego do przestrzeni pozanaczyniowej
ü Niewydolność nerek w stosunku do sodu i wody
ü Obrzęki:
- miejscowe
- uogólnione
Przewodnienie hipertoniczne
• Zakłócenie stosunków osmotycznych pomiędzy przestrzeniami wodnymi
• Zmniejszenie objętość przestrzeni wewnątrzkomórkowej (odwodnienie komórek)
· Nadmierna podaż doustna hipertonicznych płynów elektrolitowych:
- picie wody morskiej przez rozbitków
- karmienie dzieci obficie solonymi pokarmami
· Pozajelitowa podaż izo- lub hipertonicznych płynów elektrolitowych chorym z uszkodzoną czynnością nerek
· Nadczynność kory nadnerczy
...
Goca