Łobocki Mieczysław - ABC wychowania.doc

ABC

WYCHOWANIA

Mieczysław Łobocki
Redakcja TERESA  DUNIN

Spis treści

Projekt okładki i stron tytułowych ZOFIA KOPEL-SZULC

Skład „BEZ ERRATY" JOANNA DYSZCZYK

WYDANIE

WYDAWNICTWO UMCS, LUBLIN 1999

ISBN 83-227-1364-9

WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ

Pl. Marii Curie-Skłodowskiej S, 20-031 Lublin

Tel. (0-81) 537-53-02, 537-53-04, faks 537-53-02

Internet: http://press.umcs.lublin.pl

Wstęp                7

I.              Podstawowe problemy wychowania                11

1.          Pojęcie wychowania i jego cechy                               11

2.          Związek między wychowaniem a opieką                            20

3.          Cele i zadania wychowania                            24

4.          Wychowanie w świetle teorii osobowości                            33

II.              Środowiska społeczne i ich znaczenie dla wychowania              43

1.         Środowiska naturalne              '.              43

2.         Środowiska intencjonalne                 51

III.              Koncepcje pedagogiczne źródłem innowacji w wychowaniu              57

1.          Koncepcja Janusza Korczaka                            57

2.          Koncepcja Aleksandra Kamińskiego                             61

3.          Koncepcja Celestyna Freineta                             66

4.          Koncepcja Aleksandra S. Neilla                               70

5.          Koncepcja Wasyla A. Suchomlińskiego                            74

IV.              Warunki skuteczności wychowania                   78

1.          Humanistyczne podejście do wychowanków                               78

2.          Eksponowanie metod oddziaływań pośrednich                              82

3.          Umiejętność porozumiewania się z wychowankami                               84

4.          Poznawanie dzieci i młodzieży                            86

5.          Unowocześnienie kształcenia pedagogicznego                             90

V.              Wybrane formy pracy wychowawczej                93

1.          Formy organizowania współżycia i współdziałania              93

2.          Formy organizowania czasu wolnego              .... 98

3.          Formy organizowania procesu uczenia się              103

4.          Formy wzmacniania pozytywnego i negatywnego              106

5.          Formy współdziałania z rodzicami                   112

6              Spis treści

VI.              Samorządność i samorząd w procesie wychowania                            118

1.          Pojęcie samorządności i jej znaczenie wychowawcze                            118

2.          Warunki rozwijania samorządności                            120

3.          Samorząd jako zinstytucjonalizowana samorządność                              123

4.          Przejawy samorządnej działalności wychowanków                            126

5.          Niebezpieczeństwa zagrażające samorządności wychowanków                             130

VII.              Współzawodnictwo i współdziałanie w procesie wychowania                            135

1.          Określenie współzawodnictwa i współdziałania                            135

2.          Współzawodnictwo indywidualne a współdziałanie                            137

3.          Współzawodnictwo grupowe a współdziałanie                              139

4.          Współzawodnictwo i współdziałanie w świetle badań                              141

5.          Ocena współzawodnictwa i współdziałania                            144

Zakończenie                            147

Bibliografia                               151

Wstęp

Dzieci i młodzież - niezależnie od wieku i stopnia swej dojrzałości -przedstawiają sobą wielorakie wartości, dzięki którym zasługują w pełni na akceptację. Reprezentowanych przez nich wartości nie są w stanie przesłonić ani rzucające się niekiedy w oczy ich wady rozwojowe, ani trudności, jakie często sprawiają nam swym zachowaniem.

Wychowywane przez nas dzieci i młodzież dzielą przecież z nami wspólny los na dobre i złe. W tym znaczeniu wszyscy jesteśmy partnera­mi i jesteśmy sobie potrzebni. Nie ma" tu osób bardziej znaczących ani gorszych czy złych w sensie egzystencjalnym. Wszystkim przysługują te same prawa do szacunku i poszanowania godności osobistej. W szcze­gólny zaś sposób przysługują one najmłodszym i słabszym, ponieważ sami nie są oni w stanie stawać w swej obronie i skutecznie przeciwsta­wiać się złu.

Zajmując się wychowaniem, warto pamiętać, iż życie nasze bez dzieci i młodzieży byłoby inne i na pewno uboższe. Należy więc cieszyć się, że to przedziwny zbieg okoliczności dał nam, jako wychowawcom lub na­uczycielom, szansę bycia z nimi razem, a przez to wzajemnego oddzia­ływania na siebie. Oznacza to, iż w poprawnie zorganizowanym proce­sie wychowania doskonaleniu podlegają zarówno wychowankowie, jak i wychowawcy czy nauczyciele. Kto nie jest w stanie zrozumieć tej pod­stawowej prawdy, ten nie będzie mógł zasłużyć sobie na miano mistrza w działalności wychowawczej.

Każde dziecko, jako istota ludzka, ma nam do zaoferowania dużo więcej, niż można by się po nim spodziewać. Przede wszystkim są w nim niewyczerpane wręcz pokłady dobra; charakteryzuje je nadzwy­czajna ciekawość otaczającego świata i gotowość do współbrzmienia z innymi. Toteż jego zachowanie, myślenie i odczuwanie są nierzadko

8              Wstęp

wynikiem tego, co postrzega wokół sie...