1.czynniki anatomiczno- fizjologiczne warunkujące prawidłowe kształtowanie się mowy: Mowa czyli nadawanie i odbiór, zależne są od budowy i funkcji (anatomii; fizjologii). a)Mózgu z których najważniejsze to zjawisko powstające w ośrodkach korowych mowy, oraz w drogach nerwowych (centralny i obwodowy układ nerwowy) b)Budowy i funkcji – narządu mownego (aparat oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny) kierowanego przez struktury korowe i nerwy obwodowe. c)Narządu słuchu warunkującego słyszenie i rozumienie mowy własnej.
2. W lewej okolicy czołowej zlokalizowany jest ośrodek ruchowy mowy, który odpowiada za nadawanie mowy. W ośrodku ruchowym mowy w miejscu funkcjonalnym tzw. wieczko ciemieniowe odpowiada za: - kinesteze artykulacyjną tj. czucie ułożenia mięśni artykulacyjnych, tj.wykonanie ruchu dowolnego przez artykulatory i pamięć ruchową głoski.
* W lewym płacie skroniowym zlokalizowany jest ośrodek czuciowo-słuchowy mowy, odpowiadający za rozumienie mowy, w tym ośrodku w miejscu funkcjonalnym zlokalizowany jest ośrodek Wernickiego, który odpowiada za słuch fonematyczny tj. słuchowe różnicowanie dźwięków mowy; odpowiada za pamięć słuchową głoski; za analizę i syntezę czyli głoskowanie; to miejsce pozwala zróżnicować np. półka od bułka.
3. Skutki opóźnienia mowy w kl. „0” i „1”
- mały zasób słów; - trudności w werbalizowaniu wiedzy, myśli, uczuć; -agramatyzmy tj. utrzymujące się nieprawidłowości struktur gramatycznych (fleksja- odmiana); - trudność w uczeniu się na pamięć; - trudności w formułowaniu dłuższych wypowiedzi; - obniżona percepcja słuchowa (analiza i synteza czyli głoskowanie); - trudności w czytaniu i pisaniu, przy większych zdolnościach z innych przedmiotów; - uświadomione trudności powodują poczucie mniejszej wartości ;
4. Seplenienie jest to wadliwa artykulacja trzech szeregów głosek dentalizowanych: s,ź,ć,dź s,z,c,dz szy,ży,czy,dży kasa Kasia kasza
5.Dyslalia – wada wymowy polegająca na nieprawidłowej artykulacji głosek polskiego systemu fonologicznego przy zachowaniu prawidłowych struktur gramatycznych i bogatym słownictwie. Dyslalia dotyczy wyłącznie jednego aspektu języka- artykulacji. Wyróżnia się trzy rodzaje wadliwej artykulacji: -opuszczanie dźwięku; -zastępowanie- substytucja- głosek trudniejszych na łatwiejsze; - zniekształcania czyli deformacja. Przyczyny : 1. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodków korowych mowy (zaburzona kinestezja artykulacyjna, zaburzony słuch fonematyczny Wernickego). 2. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego ( nieprawidłowa budowa języka, wady zgryzu, rozrost 3 migdałka, niedrożność nosa – skrzywienie przegrody, polipy, przerost śluzówki nosa). 3. Nieprawidłowa budowa i funkcja narządu słuchu. 4. Niekorzystne czynniki środowiskowe- nieprawidłowe wzorce fonetyczne - nieprawidłowe postawy wychowawcze.
monjab