2,PODŁOŻA JEDNORODNE W PRODUKCJI SZKÓŁKARSKIEJ
Podłoża do produkcji sadzonek leśnych mają na ogół znacznie lepsze właściwości fizyczna i chemiczne niż gleba naturalna, dzięki czemu stwarzają lepsze warunki do rozwoju systemów korzeniowych, a więc i nadziemnych części sadzonek.
Podłoże powinno charakteryzować się :
- sterylnością,
- dużą porowatością, ( z przestworami różnej wielkości ),
- dobrymi stosunkami powietrznymi,
- dużą pojemnością wodną,
- znaczną zdolnością sorpcyjną i dostępnością związków pokarmowych dla korzeni roślin,
- trwałością struktury,
- łatwością przygotowania,
- niską ceną.
Podłoża możemy podzielić na jednorodne gdy zbudowane jest ono z jednego komponenta lub mieszane powstałe przez zmieszanie dwu lub więcej komponentów w odpowiedniej proporcji.
Obecnie stosuje się do sporządzania podłoży różnych materiałów pochodzenia organicznego, mineralnego i sztucznego.
1. Podłoża torfowe.
Ze względu na swoje właściwości są one najczęściej wykorzystywane w produkcji sadzonek. Na podłoża można wykorzystać różne typy torfu: wysoki, niski, przejściowy. Torf wolny od nasion chwastów pozyskuje się z głębokości co najmniej 50cm na 6 miesięcy przed użyciem i składuje się je w pryzmach wysokości do 1,5m. Przed użyciem należy go przesiać przez sita o średnicy oczek 15-20mm co polepsza jego fizyczne właściwości.
a) torf wysoki,
Powstaje pod wpływem ubogiej w składniki pokarmowe wody opadowej, ma niskie ph około 3-3,5 i jest ubogi w związki pokarmowe.
Zalety:
- spełnia niemal wszystkie stawiane podłożom wymagania,
- jest sterylny,
- sadzonki na nim hodowane chorują rzadziej niż rosnące na innych podłożach,
- szczególnie przydatny do produkcji sadzonek iglastych,
Wady:
- ubogi w składniki pokarmowe N=0,6-1,2%, P=0,02-0,04%, Ca=0,14-0,35%, Mg=0,06% i dlatego trzeba go nawozić,
- mała zdolność magazynowania związków pokarmowych,
- struktura torfu utrzymuje się jeden rok (w drugim roku następuje szybki rozkład przez mikroorganizmy).
b) torf niski,
Powstaje pod wpływem wody gruntowej bogatej w składniki pokarmowe.
Są one bardzo zróżnicowane pod względem zawartości składników mineralnych N=2,5-3,5%, P=0,08-0,26%, K=0,04-0,17%, Ca=0,21-0,36%, Mg=0,19-0,31%.
Jest znacznie mniej przydatny jako podłoże do produkcji sadzonek niż torf wysoki. Wprawdzie jest bardziej zasobny w związki pokarmowe, ale odznacza się mniejszą chłonnością wody i powietrza, jest mało sterylny i łatwo się zachwaszcza.
c) torf przejściowy,
Powstaje w warunkach przejściowych gdy wody zasilające torfowisko stają się zbyt ubogie i torfowisko zaczynają porastać mchy sfagnowe. Właściwości ma pośrednie między wysokim a przejściowym. Jest lepszym podłożem niż torf niski, ale gorszy niż torf wysoki.
2.Podłoża korowe.
Dużą przydatność jako podłoża do uprawy sadzonek wykazuje gruba kora sosnowa, a nieco mniejszą kora świerkowa. Nie potrzeba jej kompostować. Można stosować ją po około 6 miesiącach od czasu pozyskania po rozdrobnieniu do cząstek o średnicy 3-5mm. W czasie składowania następuje utleniania garbników. Podłoże z kory ma podobne właściwości jak podłoże torfowe.
- duża pojemność wodna choć znacznie mniejsza niż torfu,
- odczyn, ph 4,5-5,5 jest bliski optymalnemu dla sadzonek iglastych.
- konieczność nawożenia ze względu na małą zawartość składników pokarmowych głównie azotu N=0,2-0,6%, P=0,06-0,09%, K=0,04-0,19%, Ca=1,0-2,6%, Mg=0,10-0,26%.
3.Podłoża ściółkowe.
Na podłoża ściółkowe nadaje się przede wszystkim nie rozłożona ściółka świerkowa, jodłowa, a następnie modrzewiowa i jedlicowa.
Ściółkę do tych celów pozyskuje się w zwartych drzewostanach starszych klas wieku na lepszych siedliskach i tylko tam gdzie nagromadziła się jej grubsza warstwa. Pozyskuje się 2-3cm górną warstwę prawie nie rozłożonej ściółki wraz z butwiną. Głębiej leżący materiał jest mniej przydatny ze względu na wypłukanie składników pokarmowych. Ze względu na rolę ściółki w obiegu substancji pokarmowych w lesie oraz wpływ na żyzność gleby pozyskiwanie ściółki musi być ograniczone do miejsc gdzie usunięcie jej nadmiaru stworzy warunki lepszego rozkładu i uaktywnienia nagromadzonej substancji organicznej. Do produkcji siewek danego gatunku podłoże powinno być ze ściółki innego gatunku.
- dostateczna ilość składników pokarmowych (np. w ściółce świerkowej N=0,8-2,0%, P=0,05-,020%, K=0,08-0,20%, Mg=0,05-0,26%, Ca=0,18-0,74%). Przy wykorzystaniu tego samego podłoża drugi rok potrzebne jest nawożenie.
Wada:
- duża porowatość,
- mała pojemność wodna,
- częste występowanie grzybów patogenicznych.
4.Podłoża pochodzenia mineralnego.
Stosuje się je w niektórych metodach produkcji sadzonek ( przy uprawie hydroponicznej, rozmnażaniu wegetatywnym). Głównie są to piasek (głównie gruboziarnisty) żwir i glina. Materiały te pozyskuje się z głębszych warstw dzięki czemu są wolne od chwastów i różnych zanieczyszczeń. Piasek i żwir rzeczny są mniej przydatne ze względu na duże zanieczyszczenie wód.
Wartości tych materiałów zależą od składu mineralogicznego, wielkości ziaren, udziału części ilastych i wapna.
Piasek i żwir mają wyjątkowo małą pojemność sorpcyjną , glina natomiast dość znaczną. Glinę cechują za to mało korzystne warunki powietrzno-wodne.
5.Podłoża wytworzone sztucznie.
Obecnie coraz częściej do uprawy sadzonek w warunkach kontrolowanych używane są w postaci czystej lub częściej jako domieszki materiały wytworzone z tworzyw sztucznych lub minerałów. Do najczęściej używanych należą: perlit, wermikulit, wełna mineralna i styromull. Są to materiały sterylne, obojętne, odznaczające się brakiem zdolności sorpcyjnej. Dlatego do czystych podłoży sztucznych konieczne jest sukcesywne dostarczanie składników pokarmowych w roztworach wodnych.
a) perlit – jest to ziarnisty produkt barwy białej otrzymywany przez ogrzanie szklistej lawy wulkanicznej. Woda zawarta w skale w niewielkiej ilości, parując rozrywa się na ziarna. Perlit można po przemyciu wielokrotnie używać.
b) wermikulit – powstaje przez podgrzanie miki magnezowej. Materiał ten rozpada się na płytki i staje się porowaty zwiększając swoją objętość 10-15 krotnie. Dzięki porowatości może wchłonąć 5-8 krotnie większą ilość wody niż wynosi jego masa. Po sterylizacji może być wielokrotnie używany.Ma odczyn alkaiczny, 7,4-10,6.
c) wełna mineralna – przygotowywana jest w formie granulatu i jest materiałem o dużej porowatości i małej gęstości.
d) styromull – są to drobne kulki styropianowe o bardzo małej gęstości. Nie pobiera on praktycznie wody, często stosuje się go jako domieszkę do innego materiału. Zabezpiecza on podłoże przed nadmiernym uwilgotnieniem i polepsza stosunki cieplne.
Obecnie coraz częściej stosuje się podłoża pochodzenia sztucznego.
Reasumując, podłoża jednorodne do produkcji sadzonek w warunkach kontrolowanych stosowane są znacznie rzadziej niż podłoża mieszane. Główną przyczyną tego jest duża cena oraz kłopoty z pozyskaniem materiału na podłoża.
LITERATURA
1.SZKÓŁKARSTWO LEŚNE – R. SOBCZAK
2.PORADNIK LEŚNICZEGO
3.SYLWAN
rotheden