HODOWLA BYDŁA.doc

HODOWLA  BYDŁA

T. ZNACZENIE GOSPODARCZE BYDŁA

/ ZNACZENIE HODOWLII BYDŁA W GOSPODARCE NARODOWEJ

- mleko i jego przetwory ( białko, tłuszcz, węglowodany, witaminy, sole mineralne)

- mięso

- produkty uboczne tj. skóra, rogi i racice, kości i krew

- obornik

T. TYPY UŻYTKOWE BYDŁA

TYP UŻYTKOWY- jest to grupa zwierząt danego gatunku wyspecjalizowanych w określonym kierunku produkcji przy czym ich zdolności produkcyjne oraz cechy anatomiczne i fizjologiczne są dziedziczne

/TYPY UŻYTKOWE BYDŁA

- mleczny

- mięsny

- dwukierunkowy (kombinowany) tzn. mleczno-mięsny mięsno-mleczny

/TYP MLECZNY

Sylwetka krowy ma kształt wydłużonego trójkąta, głowa jest kształtna z suchą tkanką, szyja długa i cienka ale dobrze umięśniona, klatka piersiowa płytka płasko ożebrowana, brzuch pojemny, tylna partia tułowia jest szeroka i głęboka, wymie kształtne i pojemne, skóra cienka i pofałdowana na szyi, kończyny cienkie suche i długie, tylne szeroko rozstawione co sprzyja dobremu rozstawieniu wymienia charakteryzuje je wysoka produkcja mleka intensywna przemiana materii, żywy temperament. Przedstawicielem SA rasy typu: Jersey, Holsztyńsko-Fryzyjskie

/TYP MIĘSNY

Beczułkowata budowa ciała, tułów krótki ale szeroki i głęboki, dobrze umięśniony głowa mała i skrócona, szyja krótka i gruba, kończyny krótkie i grube, skóra gruba z obfitą tkanką tłuszczową, słabo wykształcone wymie, obniżona przemiana materii, spokojny flegmatyczny temperament, charakteryzuje je szybki wzrost i wczesne dojrzewanie. Przedstawiciele Hereford, Charolaise, Angus. Późno dojrzewają w wieku ok. 3 lat.

/TYP KOMBINOWANY

Ma pośrednie cechy i ma dobrze rozwinięte wymie ale także dobrze umięśnioną partie grzbietową i zad, tułów jest dość masywny średnio długi szeroki i głęboki dobrze rozwinięty, kończyny średnio długie  i mocne dobrze umięśnione. Stosunkowo wcześnie dojrzewają. Do mięsno mlecznych należą rasy: czarna biała, czerwono biała i Polska czerwona. Typ mleczno mięsny rasa simentalska.

RASY BYDŁA MLECZNEGO

Angler ,Czerwona stepowa, Holsztyńsko-fryzyjska , Jersey, Duńska czerwona ,Kostromska , Szwajcarskie bydło brązowe

RASY BYDŁA MIĘSNEGO

Salers, BBB, Charolaise, Galloway, Limousine, Angus, Hereford, Highland, Simmental

TYPY KOMBINOWANE

Abondance, Żółta niemiecka , Polska czerwona , Czerwono-biała belgijska, Czarno-biała, Czerwono-biała , Czarno-biała holenderska, Czerwono-biała holenderska , Czarno-biała niemiecka , Czerwono-biała niemiecka , Fryzyjska brytyjska

RASY BYDŁA HODOWANE W POLSCE

Czarno-biała, Czerwono-biała, Simentalska , Polska czerwona, Białogrzbieta

T. CHARAKTERYSTYKA RAS BYDŁA

RASA- grupa zwierząt tego samego gatunku powstała w wyniku twórczej pracy człowieka w określonych warunkach przyrodniczych i gospodarczych odznaczająca się zespołem cech uznanych za rasowe i przekazywanych potomstwu

/ CHARAKTERYSTYKA RAS

§          Jersey
jest to bydło lekkie i małe ciężar krów 300-400 kg buhajów ok. 700 kg o delikatnej budowie umaszczeniu jasnocielistym do ciemnobrunatnego. Typ użytkowy jednostronnie mleczny lecz mleczność niezbyt wysoka 4000 kg lecz duża zawartość tłuszczu w mleku 6%. Została wybudowana na angielskiej wyspie Jersey

§          Duńska czerwona
umaszczenie czerwone duże i dobrze umięśnione, ciężar krów ok. 600 kg buhajów ponad 900 kg, duże pojemne wymie wysoka mleczność 5000 kg o zawartości 4,5 tłuszczu

§          Charolaise
bydło duże masywne o długim szerokim i głębokim dobrze umięśnionym tułowiu ciężar ok. 900 kg a buhajów do 1200 kg

§          Holsztyńsko-fryzyjska
bydło mleczne, charakteryzuje się wysokim wzrostem i dużym ciężarem ciała, maszczenie czarno-białe lub wyjątkowo czerwono-białe, głowa niezbyt długa na cienkiej szyi, tułów wydłużony, klatka piersiowa płasko ożebrowana, długie pionowe nogi z twardymi racicami, zad mocno rozbudowany ułatwiający wycielenia i dostęp do wymion. Budowa wymion ułatwia dojenie dzięki wyrównanym ćwiartkom i stosunkowo długim strzykom.

§          Simentale
Charakteryzuje się umaszczeniem biało-kremowym lub czerwono białym, głowa umaszczona na biało. Wysokość w kłębie ok. 145 cm, krowy ważą od 650 - 800 kg, buhaje od 900 - 1100 kg. Krowa rasy simentalskiej daje rocznie ponad 3500 kg mleka w tym do 4% tłuszczu. Rasa ta rozpowszechniona jest w całej Europie. Simentale hodowlane są w południowo-wschodniej Polsce od 150 lat.

§          ANGUS
Zaliczana do małych ras mięsnych, wcześnie dojrzewających i szybko rosnących, zwierzęta późniejszym dojrzewaniu. Pozwala to prowadzić opas systemem ekstensywnym do wyższych mas ciała (550 kg) bez obawy nadmiernego otłuszczenia tuszy. Dorosłe buhaje ważą około 1000 kg, krowy 650 kg. Cechą dominującą jest bezrożność i czarne umaszczenie z aksamitną sierścią; występuje również angus o umaszczeniu czerwonym. Rasa charakteryzuje się małą masą cieląt po urodzeniu (30-35 kg), łatwością porodów i wielką troskliwością krów o potomstwo. Bydło to bardzo dobrze wykorzystuje pasze objętościowe, nawet gorszej jakości. Doskonale znosi gorsze żywienie i trudne warunki klimatyczne.

§          Charolaise
Rasa francuska, największa pod względem kalibru i masy ciała. Dorosłe buhaje osiągają masę ciała 1100-1300 kg i 150 cm wysokości w kłębie, a krowy 750-900 kg przy 140 cm w kłębie. Umaszczenie śmietankowe do jasnożółtego; śluzawica, rogi i racice jasne. Zwierzęta późno dojrzewają, a krowy charakteryzuje przedłużony okres ciąży. Cielęta rodzą się duże (45-48 kg), co prowadzi niekiedy do trudnych porodów. Rasa wymagająca obfitego żywienia, nadająca się do wypasu na żyznych pastwiskach.

§          HEREFORD
Rasa stanowiąca największą populację bydła mięsnego na świecie. Zwierzęta średniego kalibru, wcześnie dojrzewające. Buhaje mają masę ciała około 900 kg, krowy 600 kg. Umaszczenie ciemnowiśniowe z białą głową, podgardlem, podbrzuszem i końcem ogona. Rasa odznacza się dobrą płodnością, doskonałą naturalną odpornością, łatwymi wycieleniami i dużą troskliwością krów o cielęta. Główną zaletą tego bydła jest bardzo wysoka zdolność przystosowania się do surowych warunków klimatycznych i ekstensywnych systemów żywienia; doskonale wykorzystują gorszej jakości użytki zielone. Wadą jest otłuszczenie tuszy, mniej efektowny wygląd oraz gorsze umięśnienie, co może utrudnić zbyt.

/ RASY KRAJOWE

§          Nizinno czarno-biała
powstał w wyniku krzyżowania bydła miejscowego z bydłem fryzyjskim importowanym z Holandii Stanowi ona ok. 80 % pogłowia krów w Polsce bydło dość duże średnio długie nogi i średnio głęboki tułów dobrze rozwinięty zad o niezbyt grubej kości średni ciężar krów ok. 600 kg buhajów 1000 kg Srednia wydajność mleczna 5-6 tys. kg mleko o zawartości 4% tłuszczu i 3,2% białka

§          Czerwono-biała
występuje na terenach podgórskich ciężar krów 550-700 kg dobrze umięśniona o krótkich i mocnych nogach

§          Polska-czerwona rodzima rasa polska

T. UŻYTKOWANIE ROZPŁODOWE BYDŁA

/ZNACZENIE UŻYTKOWANIA ROZPŁODOWEGO

- można zwiększać pogłowie bydła

- uzyskiwać materiał rzeźny

- wpływać na użytkowość mleczną

- wpływać na opłacalność chowu bydła

/UŻYTKOWANIE ROZPŁODOWE

Jałówki zdolne są do rozpłodu 14-18 miesięcy po osiągnięciu ¾ SD

Buhaje używamy do rozpłodu 12-14 miesięcy wcześniej zwierzęta osiągają dojrzałość płciową buhajki w wieku 6 miesięcy a jałówki w wieku 8-9 miesięcy. Używać do rozpłodu można je po osiągnięciu dojrzałości rozpłodowej

Dojrzałość płciowa zwierząt – gotowość organizmu do wytwarzania gamet (samce – plemników, samice – komórek jajowych) zdolnych do zapłodnienia.

Dojrzałość rozpłodowa (hodowlana) - fizjologiczna gotowość do rozmarzania i uzyskania zdrowego potomstwa.

/ OBJAWY RUJI

Zewnętrzny objaw zdolności samicy do zapłodnienia trwa on 18-30 godzin

Objawy

- nie uspokojone zachowanie się samicy,

- pozwala się obskakiwać przez inne krowy,

-  wygina grzbiet,

- wyciek przezroczystego śluzu z pochwy

Ruja powtarza się średnio co 3 tygodnie ( 18-25 dni)

/ SPOSOBY ZAPŁODNIENIA KRÓW

- krycie naturalne

- sztuczne unasienniania (inseminacja)

/ KRYCIE NATURALNE

§          Krycie nadzorowane ( krycie z ręki)
polega na tym że do oddzielonego od stada buhaja doprowadza się latującą się krowę

§          Krycie haremowe
polega na stałym trzymaniu buhaja z grupą ok. 30 krów

§          Krycie wolne
polega na trzymaniu dużej ilości buhajów w wielkim stadzie krów

T. SZTUCZNE UNASIENNIANIE – INSEMINACJA

INSEMINACJA- jest to wprowadzenie do dróg rodnych samicy nasienia pobranego wcześniej od samca za pomocą pipety przez inseminatora

/ KORZYŚCI Z INSEMINACJI

§          KORZYŚCI HODOWLANE polegają na szybkiej poprawie jakości pogłowia, ponieważ do inseminacji używa się najlepszych rozpłodników od jednego buhaja można uzyskać rocznie 2-3 tys. Potomstwa

§          KORZYŚCI ZOOTECHNICZNE polegają na zapobieganiu przenoszenia chorób zakaźnych narządów rodnych tj. bruceloza, zaraza rzęsistkowa zapobiega się jałowości krów

§          KORZYŚCI EKONOMICZNE zmniejsza się ilość buhajów przeznaczonych do krycia a zwolnione stanowiska przeznacza się dla krów mlecznych i opasów

Inseminacja umożliwia stosowanie doboru naturalnego par rodzicielskich, daje możliwość tworzenia banków nasienia i testowania buhajów żeby do rozpłodu używać sztuki ocenione dodatnio

/POBIERANIE I KONSERWACJA NASIENIA

§          Pobieranie nasienia
w zakładach unasienniania pobiera się nasienie od każdego buhaja 2-3 razy w tygodniu do sztucznej pochwy podstawionej w Momocie odruchu wydalania nasienia

§          Ocena nasienia

§          Rozcieńczanie nasienia

§          Przechowywanie nasienia

T. CIĄŻA I PORÓD U BYDŁA

/ OBJAWY I CZAS TRWANIA CIĄŻY

Średnio 280 dni wahać się może od 270-294 dni

/ PIELĘGNOWANIE KROWY CIELNEJ

W pierwszej połowie ciąży krowa nie wymaga specjalnych zabiegów, dopiero od 6 miesiąca cielności należy strzec ją od urazów mechanicznych, zapewnić suche i wygodne legowisko, umiarkowany ruch na świeżym powietrzu, żywienie świeżymi paszami. W okresie 6-8 tygodni przed ocieleniem należy zasuszać krowę.

/ SPOSOBY ZASUSZANIA

§          ZASUSZANIE STOPNIOWE
polega na stopniowym odejmowaniu z dawki pasz mlekopędnych tj. okopowych, kiszonek, zielonek, oraz ograniczyć wodę, natomiast zwiększyć objętość pasz objętościowo suchych np. siano. Zmniejsza się stopniowa liczba dojów

§          RAPTOWNE ZASUSZANIE
usuwa się w krótkim czasie z dawki pasze treściwe i soczyste i doi się raz dziennie a przed ostatnim dojeniem dokładnie myje się wymie dokładnie dodaja i można do strzyków wcisnąć wazelinę

/ OZNAKI PORODU I PRZYGOTOWANIE KROWY DO PORODU

- obrzmienie wymienia

- 1-2 dni przed porodem pojawia się w strzykach siara

- obrzmienie sromu

- zwiotczenie powłok brzusznych

- wypływ śluzu z warg sromowych

- wzrost niepokoju krowy

/ SPRZĘT POTRZEBNY PRZY PORODZIE

- 2 linki porodowe

- nożyczki

- jodyna

- wiadro z ciepłą wodą

- mydło i ścierka

- tasiemka do przewiązania pępowiny

/ ETAPY PORODU

- otwieranie się szyjki macicy

- wypieranie płodu ( 30 minut do 3 godzin)

- wypieranie łożyska ( 2-12 godzin)

/ POSTĘPOWANIE PO PORODZIE

- oczyścić nozdrza i pyszczek cielęcia ze śluzu

- odciąć pępowinę odkazić i przewiązać

- wytrzeć ciele do sucha

- dać cielęciu siarę do picia ( 0,5 litra pierwsze pojenie)

/ WŁAŚCIWOŚCI SIARY

- zawiera ciała odpornościowe

- dostarcz składników pokarmowych

- ułatwia wydalanie kału płodowego tzw. smółki

T. WYCHÓW CIELĄT I MŁODZIEŻY

/ POJĘCIA WZROSTU I ROZWOJU

WZROST- powiększanie masy i wymiarów ciała Trwa od zapłodnienia do osiągnięcia dojrzałości fizycznej

ROZWÓJ- zmiany morfologiczne i fizjologiczne zachodzące w organizmie od poczęcia do osiągnięcia dojrzało...