1.Laktaca i metody -Lak.trwa od momentu wycielenia do zasuszenia(opt.305 dni)Do oceny lak .służy: długość trwania , przebiegu długości trwania, przebiegu produkcji mleka (graficznie ,wykres krzywej laktacji)wydajności i składu mleka.
2.Rasa Polska Czerwona- charakter.-Rodzima rasa krajowa bydła.Barwa-czerwona.Kaliber-500kg.w kłębie 126.Rasa prymitywna, dobrze przyswaja się do war. środowiska, wytrzymała, długowieczna, odporna na choroby, dobrze wykorzystuje pasze obietość .,dobra płodność.
3.Wydajnosć rzeźna.-Procentowa masa tuszy po uboju do masy przedubojowej.Cieleta-62.2%,młodziez-48%byczki52%buchaje57%jalowice,wolce52%krowy47%.
4.Met.kojażenia u bydła-1.krewniacza(większe od 0.1 współ. pokrewieństwa)a-hodowla na linie .b. kojarzenie testowe .c-chod. grupowa w obrębie rasy.2.niekrewniacze-a-uszlachetnijace,rasotworcze,wypierające,towarowe.b-wolne(szczytowe)
5.Etapy pracy hodowlanej-wybór ojców i matek buhajów, kojarzenia indywidualne, odchów młodych buhajów i ich ocena osobnicza ,unasiennianie testowe, około 800 krów dla otrzymania 100 córek. Od buhajów po ukończeniu 14-15 miesięcy ,ocena wartości hodowlanej na podstawie wydajności córek.
6.Kryteria oceny jakości mleka-w kraju mamy 3 klasy : extra, I, II , extra tłuszcz 3,2% (min.) , I -3,2, II 3,0 białko 3%, 2,8%, 2,8% gęstość g/cm3 1,028% dalej tak samo , liczba bakterii w ml. Poniżej 100 tyś. Szt. Poniżej 400 tyś. Poniżej 1000 sztuk, liczba komórek somatycznych extra poniżej 400 ,I 500, II 1000, antybiotyków brak ,
9.Wymień fazy prawidłowego doju krów-1. czynności wstępne (oczyszczenie, umycie, masarz wymion, 2 dój właściwy (ręczny i mechaniczny), 3 masarz podojowy i podój ,4 kąpiel strzyków po doju .
10.Krzywe laktacyjne-stroma mniej korzystna z wierzchołkami też mniej korzystna, pozioma najbardziej korzystna
11.Rodzaje doju ręcznego-piąstkowanie (prawidłowe), osmykiwanie, kciukowanie (nie prawidłowe)-dój ręczny powinien trwać 8 minut
12.Pochodzenie bydła –dowiedziono że bydło domowe pochodzi od dzikiego tura wielkiego ,występował na terenach zróżnicowanych wykazując duże zdolności przystosowawcze .tur był wysoki około 2 metrów w kłębie ,o potężnym przodzie dobrze umięśniony o suchych kończynach, umaszczenie czarno brunatne z jasną pręgą wzdłuż grzbietu. W wyniku udomowienia zwierząt wystąpiły duże zmiany w ich budowie i właściwościach fizjologicznych a przez to podstawowych cechach użytkowych
13.Rasy mięsne i charakterystyka jednej z nich -aberdenny Angus, Hereford, Limousin, Charolaise, Blade d’agitaine, Piermontasie, Charolaise- rasa pochodzi z Francji ,umaszczenie jednolite biało-kremowe, jasna śluzawica i rogi , masa krowy 750-900 kg. Wysokość 140 cm. Buhaje 1100-1300 kg wysokość 145 cm. Bydło dużego kalibru długi tułów wydajność rzeźna 65-70% późno dojrzewa 36 miesięcy pierwszy okres wycielenia, w Polsce na rok 1999 jest 902 sztuki
14.Wymień rasy mleczne i opisz jedną z nich- H-F, Jersey, Ayrshire, Guernsey, Jersey-wywodzi się z wyspy na kanale lamanche istnieją od 500 lat ,kaliber i masa ciała małe krowy osiągają od 350-500 kg ,wysokość 120 cm. Buhaje osiągają masę ciała 600 kg i wysokości w kłębie 144 cm. Umaszczenie jednomaściste barwa sarnia często rozjaśnione od jasnobrunatnej do szaro burej, wysoka zawartość suchej masy szczególnie białka i tłuszcz powyżej 6%, wczesne dojrzewanie długowieczność ,łatwość ocieleń, wydajność mleczna w Polsce 5,67%, w 2000 roku było 1000 sztuk tej rasy, mleko ma 30% większą koncentrację składników jest łatwe w obróbce, wydajność 6217 kg w USA . H-F- wytworzono w Ameryce Północnej cechy pokrojowe kaliber i masa bardzo duże , masa 700 kg wysokość 155 cm. Buhaje do 1200 kg. Wysokość 170cm. Umaszczenie czarno białe z większym udziałem białego i czerwono białe z białym , wydajność mleka 9000 kg. Za 305 dniową laktację , o 4,0 -4,5% tłuszczu , 3,2% białka ,
15.typowy przebieg życia i produkcyjność krowy
8 mies- przeznaczenie zwierzęcia, 15 mies- I krycie, 24 mies, pierwsze wycielanie początek laktacji , 27 mies-2 krycie , 34 mies- zasuszenie przed 2 wycieleniem , 36 mies- wycielenie ,2 laktacja.
16. wymień rasy bydła w Polsce i dokonaj charakterystyki pogłowia i produkcyjności
Pogłowie bydła na 2003 r 5.5 mil produkcja ogółem 15560 tys ton mleka , 300 tys ton mięsa w Polsce produkowane
17. metody rozmnażania bydła
a) krycie naturalne- z ręki buhaj 80-120 krów rocznie, - haremowe buhaj na 30 krów – wolne grupa buhajów dużym stadzie krów(1 buhaj 30 krów)
b)sztuczne zapłodnienie 1 buhaj 2000 sztuk
18 rasy kombinowane w Polsce
Mięsno-mleczne- nizinna czarno-biała, nizinna czerwono biała i polska czerwona i typ mleczno mięsny simentalska umaszczenie rdzawo biało szare kaliber masa krów 700 kg wysokość 140 cm. W Polsce stanowi 1 % pogłowia odznacza się dobrymi możliwościami adaptacyjnymi późno dojrzewa pierwsze ocielenie 30 mies. Przystosowanie do wypasu w górach wykorzystywana do krzyżowania towarowego z rasami mlecznymi celem produkcji mieszańców z przeznaczeniem na opas.
19. czynniki środowiskowe wpływające na użytkowość mleczną-wiek pierwszego ocielenia, sezon ocielenia , długość okresu miedzywycieleniowego, długość okresu zasuszenia, długość i kompletność doju, żywienie (rok, stado) ,wiek zwierząt ,temperatura, częstotliwość doju, zdrowie (stan zapalny wymion) ,masa ciała (kaliber) ,
20. System TMR- razem treściwe objętościowe i siano, zalety: zapewnia ze krowa równocześnie pobiera wszystkie pasze objętościowe w pożądanej proporcji przy optymalnym stosunku energii i białka, zapewnia pobieranie optymalnej ilości paszy treściwej w stosunku do objętościowej zmniejsza ryzyko zaburzeń w przewodzie pokarmowym , zwiększa wykorzystanie paszy o 10 %, pozwala na stosowanie pasz treściwych nie granulowanych i stosowanie specjalnych dodatków, daje się w pełni zmechanizować zmniejsza potęcjalną robociznę . Wady: trudno miesza się długie siano , wymagania na dodatkowe nawozy mieszające , wskazane jest grupowanie krów , krowy o niskich potrzebach mogą jeść zbyt dużo ,dawki muszą być starannie sformułowane i skontrolowane, pastwisko nie może być w sposób efektywny wykorzystane
21. Wymień znane ci kryteria selekcyjne w hodowli bydła- a-na nasilenie cechy (stabilizująca, kierunkowa), b- liczby osobników podlegające selekcji (masowa, indywidualna, rodzinowa), c-liczba cech uwzględniona w selekcji ( wstępna, na kilka cech jednocześnie, wyłącznej wartości)
22. wymień znane ci rodzaje uwięzi stosowane w oborach- wiązanie za pomocą łańcucha umocowanego w okolicy żłobu .Wiązanie typu grabnera w którym łańcuch zamocowany jest prostopadle i dość sztywno między sufitem a podłogą, wiązania w postaci rozsuwanych ram.
23.ruja – najważniejsza faza cyklu płciowego
ruja –okres amian fizycznych i morfologicznych jakie zachodzą w układzie rozrodczym. okres przedrukowy- zmiany to:- zaniepokojenie , obwąchiwanie zwierząt
Ruja właściwa trwa od 10-24 godz korzystny okres do zapłodnienia krowy pozwalają się obskakiwać odruch tolerancji , od 24-36 godz istnieją jeszcze szanse skutecznej inseminacji (owulacja)
Okres porujowy- krowy nie pozwalają się obskakiwać
24. Metody wspomagające wykrywanie rui
- kalendarze rujowe , -kredy i farby do malowania nasady ogona , - wykrywacze z pojemnikami barwiącymi ,- system radiatelemetryczny, - system pedometryczny , -biochemiczne systemy zdolne do określenia zawartości progesteronu w mleku pozyskiwanym bezpośrednio od krów.
25.optymalna zawartość w suchej masie włókna i białka
Np. krowa 500 kg dziennie 10 kg mleka, 4% tłuszczu, białko 1380 g
26.podaj przeciętny wiek pierwszego wycielenia i przeciętną długość okresu między-ciążowego.
Pierwsze ocielenie 25-26 mies, okres między- ciążowy 80-100 dni okres międzywycieleniowy 365-375 dni
27.zasady wpisu krów do ksiąg
Dane przechowuje się co najmniej 5 lat zawiera: nr gospodarstwa i adres, rasa, data przybycia do stada, nr identyf, data pierwszego wycielenia, data ubycia ze stada
28.metody określania wieku u bydła
Na podstawie wyglądu zewnętrznego, stanu uzębienia u krów także na podstawie liczby obrączek na rogu.
29. ogólne składniki mleka
Woda 87,5%;tłuszcz 3,8%(występuje w postaci drobnych kuleczek ważna rola w przerobie mleka wielkość kuleczek jest cechą rasową największe u jersey)białko 3,2%(są różne rodzaje najwięcej kazeiny 76%, laktoalbuminy 13% i laktoglobuliny 5% białka te zawierają aminokwasy egzogenne)laktoza 4,8%(dwucukier składający się z glukozy i galaktozy)składniki mineralne 0,7% najwięcej jest fosforu, wapnia, potasu, chloru i sodu a mało magnez, żelazo, miedź, cynk i glin. witaminy A,D,E,K,C z grupyB
30.Laktacja i jej rodzaje- Okres ciągłego wydzielania mleka rozpoczynający się od ocielenia a kończy całkowitym zasuszeniem krowy na 6-8 tygodni przed następnym wycieleniem, trwa około 305 dni
31. Biotechnologiczne metody stosowane w rozrodzie bydła-transplantacja zarodków, pierwszy etap polega na wywołaniu super owulacji , drugim etapem jest zapłodnienie nasieniem dobrego buhaja .Zapłodnione komórki jajowe wypłukuje się z krowy przed zagnieżdżeniem ich w macicy .Zdrowe zarodki mogą być zamrożone i przechowywane w ciekłym azocie .Biorczynia zarodka musi być w takim etapie cyklu płciowego który gwarantuje zagnieżdżenie się zarodka w macicy .
32. Wymień znane ci zabiegi pielęgnacyjne u bydła- Pielęgnacja skóry , wykonujemy systematycznie która jest zanieczyszczona kałem paszą kurzem ,wylnianą sierścią , za pomocą szczotki lub zgrzebła , pielęgnacja umożliwia spełnienie wszystkich jej funkcji fizjologicznych oraz zwiększa higienę doju, pielęgnacja racic i rogów , racice należy przycinać 2 razy w roku wiosną na parę tygodni przed wyjściem na pastwisko a jesienią po zakończonym sezonie pastwiskowym. Za pomocą specjalnych nożyc, dłuto, zdzierak, specjalny nóż i strug oraz drewniany młot.
34.rodzaje ksiąg hodowlanych
Paszporty(zawiera indor płeć , rasa, pochodzenie z jakiego kraju, data uboju, dane właściciela)
Księga rejestracji stada
Karta jałówki-krowy(obecnie nie stosowana)
35.podaj rodzaje kojarzeń krewniaczych.
Zanika zmienność genetyczna, może nastąpić uzewnętrznienie się cennych kombinacji genowych w populacji i ich utrwalenie wśród potomstwa. Do negatywnych następst należy częste ujawnianie się recesywnych genów letalnych. W zależności od stopnia spokrewnienia mierzonego wskaźnikiem pokrewieństwa (R), wyróżnia się:
· kojarzenie krewniacze kazirodcze R>=0,5
· kojarzenie krewniacze właściwe R>=0,125
· kojarzenie krewniacze umiarkowane R<0,125
36.wyjaśnij pojęcia: selekcja
Selekcja - tym terminem określa się wybór zwierząt do rozmnażania powodujący zmianę frekwencji genów w populacji. Różnicuje on zwierzęta pod względem szansy pozostawienia potomstwa. W wyniku selekcji prowadzonej w stadzie wyodrębnione zostają dwie grupy zwierząt: wyselekcjonowana i wybrakowana.
36.na czym polega selekcja wskażnikowa.
selekcja wskaźnikowa - lub indeks selekcyjny; indeks osiąga się przez dodawanie oceny zwierzęcia dotyczącej własności x do oceny właściwej y następnie z itd. Zwierzęta o najniższej sumarycznej ocenie są eliminowane. Jest to metoda skuteczna, ponieważ, pozwala na wyrównywanie braków poprzez wyjątkowa doskonałość 1 właściwości w stosunku do innych
37.na czym polega selekcja następcza
następcza - czyli cecha po cesze lub najpierw na jedna potem na następne cechy; selekcja taka jest skuteczna, ale wydłuża czas z ogólnego doskonalenia użytkowego stada
38.inseminacja-sztuczne zapładnianie samic przez człowieka wykwalifikowanym nasieniem buhaja.
Zalety inseminacji:- Szybkie uzyskanie wysokiego postępu hodowlanego.- Możliwość wykorzystania nasienia najlepszych buhajów o najwyższym potencjale genetycznym i produkcyjnym, sprawdzonych na potomstwie.- Indywidualny dobór odpowiedniego buhaja według założonego celu i potrzeb.- Ochrona stada przed chorobami krycia – nasienie buhajów użyte do inseminacji jest pod stałym nadzorem lekarsko-weterynaryjny.- Własny materiał do reprodukcji stada.- Oszczędność czasu.- Możliwość stosowania różnych ras buhajów do krzyżowania towarowego, wzbogacającego stado o korzyści płynące z efektu heterozji (wybujałości mieszańców).- Wykorzystanie potomstwa po krowach o wysokiej wydajności do reprodukcji lub na sprzedaż.
39.co to jest selekcja masowa selekcja masowa – wpis do ksiąg osobników męskich i żeńskich na podstawie warunków określonych dla danej księgi.
Wskaźnik równomierności laktacji: (WRL) = wydajność mleczna w okresie od 100 do 200 dni laktacji/ wydajność mleczna od 1-100 dni laktacji * 100%
Indeks stałości laktacji Turnera (IST) = M2/M1* 100% ( M2 – wydajność mleka w określonym miesiącu laktacji, M1 – wydajność mleka w poprzedzającym okresie laktacji) Ocena:
IST>92% - laktacja bardzo wyrównana, IST = 90 – 92% laktacja przeciętnie wyrównana, IST<90% - laktacja gwałtownie obniżająca się)
Indeks Johanssona (równomierności laktacji) IJ = M2/M1*100% lub IJ = M3/M2( M1 – wydajność mleka w pierwszych 100 dniach laktacji, M2 - wydajność mleka w drugich 100 dniach laktacji, M3 – wydajność mleka w trzecich 100 dniach laktacji)
Ocena ilości produkowanego mleka ( kg lub litr): wskaźnik FCM – znormalizowana ilość mleka przeliczona na kg o 4% zawartości tłuszczu – FCM = 0,4*M+15*T ( M – wydajność mleka w kg, T – wydajność tłuszczu w kg) Fact corected milk – wyraża mleczną użytkowość krów
Laktacja – okres w którym krowa produkuje mleko, od wycielenia do zasuszenia ( optymalna 350 dni)
Wskaźniki służące do określania zdolności wydojowej( łatwość oddawania mleka) u krów: 1) średni rzeczywisty udój minutowy(Srz) = kg mleka udojonego mechanicznie/ czas trwania udoju (1s = 0,017 minut) 2) udój średni poprawiony Sp= Srz + b(x-x) – b – współczynnik regresji ( dla krów dorosłych b= 0,05 , dla pierwiastek b= 0,01), x- średnia wydajność dobowa (dla krów x=16 kg, dla pierwiastek x= 6 kg), x=- ilość mleka udojonego w czasie oceny( krowy – całodobowo, pierwiastki – jednorazowo) 3) udój względny za 3 minuty doju Uw = suma kg mleka uzyskanych w ciągu 3 pierwszych minut w poszczególnych udojach/ suma kg mleka udojonego mechanicznie w ciągu oceny * 100%, 4) Indeks wymienia – Iw= suma kg mleka całkowicie udojonego z ćwiartek przednich / suma kg mleka udojonego całkowicie w ciągu doby * 100%.
W pierwszych 100 dniach ok. 60% mleka, w 200 dniach ok. 40 – 30% mleka , w 300 dniach ok. 20% mleka
Rodzaje opasów: ekstensywny, intensywny, pół – intensywny
Podział ras ze względu na intensywność wzrostu: 1) intensywnie rosnące: duże, chude mięso, mało tłuszczu (Shorale, Piemonte), 2) średniej wielkości, stosunkowo szybko rosnące, tusze znacznie otłuszczone ok. 3% ( Limumuze, żółte Frankońskie, niemiecka – Piemonte) 3) nieduże , wolne tempo wzrostu, tłuste, duża odporność na złe warunki atmosferyczne i żywienie (Scotiszloncorn, Texasloncorn)
Zdolność wzrostu – możliwość uzyskania wysokiej masy ciała w końcowej fazie dojrzałości somatycznej
Tempo wzrostu – uzyskiwanie masy ubojowej, wartości rzeźnej przez zwierzęta, niezależnie os czasu trwanie tego okresu.
Przyrosty:1) tucz intensywny przyrost dzienny 1000g , ilość energii zawartej w paszy j.o. na kg przyrostu 5,5 -7. 2) półintensywny przyrost dzienny 700 – 800g, ilość energii zawartej w paszy j.o. na kg przyrostu 7,5 – 9. 3) extensywny przyrost dzienny 500 – 600g, , ilość energii zawartej w paszy j.o. na kg przyrostu 9 – 12.
Różnice między opasami: -przyrostu dobowego, –w technice prowadzenia opasów
Wskaźniki służące do oceny przydatności opasowej u bydła:1) przyrost absolutny( przyrost brutto) masy ciała M2-M1( M1- masa początkowa w kg, M2 – masa końcowa w kg) 2) Przeciętny dobowy przyrost masy ciała M2-M1/t2-t1 (M1 – masa początkowa ciała w kg, M2 – masa końcowa w kg, t1 – wiek na końcu obserwacji- dni, t2- wiek na początku obserwacji – dni) 3) względny przyrost masy ciała M2-M1/0,5(t2-t1)*100%.
Podstawowym celem opasu jest: produkcja mięsa kulinarnego, dlatego doskonalenie użytkowności rzeźnej należy doskonalić w kierunku: - osiągnięcie możliwie wysokiej masy przedubojowej wieku 12 – 18 miesięcy, - dobrego wykorzystania pasz, - zwiększenia ogólnej ilości mięsa oraz udziału najbardziej wartościowych elementów kulinarnych, - osiągnięcia pożądanej przez konsumenta jakości mięsa( barwa, soczystość, kruchość).
Tusza – jest to ciało ubitego zwierzęcia po oskórowaniu, odcięcia głowy, usunięcia narządów wewnętrznych, odcięcia kończyn w stawie skokowym, pozostawiając łój okołonerkowy i nerkę.
Czynniki wpływające na wybór intensywności żywienia: - rasa, płeć, wiek, ,masa ciała.
Intensywność opasu to: - przyrost masy na dzień, rozkład w czasie opasu, koncentracja energii w paszy, podaż białka surowego i kwasów tłuszczowych.
Chwyty rzeźnikowe służące do oceny umięśnienia: łopatkowy, grzbietowy, lędźwiowy, żebrowy, umięśnienie udźca. Podział: zwierzęta pełnomięsne, małomięsne, mięsne.
Chwyty rzeźnikowe służące do oceny otłuszczenia: ogonowo kulszowy, mostkowy, biodrowy i pachwinowy.
System oceny poubojowej: oceniamy przede wszystkim wartość rzeźną systemem europ w 6 klasach: 1-5 uraz nie występuje Np błękitna belgijska. Uraz najwięcej w klasie R 40 – 65% średniej jakości. Ocenia się umięśnienie i otłuszczenie( 5 klas) można wyróżnić do 15 wyrębów wartościowych, największe jest 5 wyrębów( 1 i 2).
Wskaźnik wydajności tusz = masa tuszy / masa zwierzęcia przed uboje. Na jakość tuszy i mięsa wołowego ma zasadniczy wpływ intensywność żywienia. Każda rasa i kategoria wiekowa zwierząt wymaga zastosowania optymalnego dla niej systemu żywienia. Zbyt mała intensywność opasu stwarza konieczność uboju zwierząt w zbyt późnym wieku, a w efekcie otrzymuje się mięso o małej jakości mięsa, o zbyt ciemnej barwie, niezadowalającej jakości spożywczej( smakowej). Zbyt niska intensywność opasu daje z kolei mięso o odpowiedniej marmarkowatości i jakość spożywczą mięsa, lecz również tusze są zbyt otłuszczone.
Technologie produkcji wołowiny w Polsce: - opas cieląt do masy ciała ok. 80 kg – opas cieląt na białe mięso, - opas buhajów do masy ciała 250 -300 kg, - opas młodego bydła do ponad 430 kg, – opas „razówek”(które się pierwszy raz wycieliły – inna rzeź), - opas bydła dorosłego.
KLASY ODTŁUSZCZENIOWE-1.bardzo małe –warstwa tłuszczu od nieistniejącej do bardzo małej ,2-małe –cienka powłoka tłuszczu prawie nie widoczna .3 –średnie- miejsca pokryte tłuszczem za wyjątkiem części udźca i łopatki .4 –obfite mięśnie pokryte tłuszczem ale jeszcze częściowo widoczne na udźcu i łopatce .5-bardzo obfite tłuszcz pokrywa całą tusze udziec pokryty wałami tłuszczu
Jakość tusz wołowych ( klasy ) –S-super –wszystkie profile tuszy maxymalnie wypukłe umięśnienie wybitne . E- wyborowa –wszystkie profile tuszy wypukłe lub bardzo wypukłe umięśnienie znakomite . U- bardzo dobra –profile tuszy ogólnie wypukłe o obfitym umięśnieniu . R- dobra –profile tuszy ogółem prostoliniowe umięśnienie dobre . O- dość dobra –profile tuszy od prostoliniowych do wklęsłych umięśnienie średnie . P- przeciętna- przerobowa wszystkie profile wklęsłe i bardzo wklęsłe umięśnienie słabe
Pomiary półtuszy: 1- długość tuszy – od stawu skokowego do potylicznego .2-skośna długość tuszy –od spojenia łonowego do końca pierwszego żebra .3- długość odcinka lędźwiowo piersiowego od miednicy do pierwszego żebra .4-szerokość przednia od kłębu do wypukłości mostka .5- obwód udźca ¾ odległości od stawu skokowego .
Półtusze dzielimy na wyręby : rozbratel, antrykot ,rostbef, udziec, łopatka, łata, goleń przednia i tylnia , szponder I i II .wyręby waży się i określa % zawartość wyrębu w półtuszy . Za ostatnim kręgiem piersiowym wycina się polędwice aby określić oko polędwicy.
Dysekcja szczegółowa –wyliczamy % zawartość mięsa, kości, tłuszczu zarówno w poszczególnych wyrębach jak i w półtuszy
Ocena jakości mięsa : bada się skład chemiczny około 17% białka ,20 % tłuszczu ,62 % h2o, 1 % składniki popielne .
Wartość kaloryczna-o niej decyduje % suma białka i tłuszczu .
PH - powinno być obojętne lub lekko zasadowe (6,6-7,2)
Barwa mięsa –mięso przetłuszczone wewnątrz jest jasne a mięso suche jest czerwono krwiste, barwa zależy od barwnika mioglobiny i barwnika krwi hemoglobiny a tłuszcz rozjaśnia
&#x...
mrufka_a