Poradnik - choroba Parkinsona.pdf - Choroba Parkinsona - kasica171

ORGANIZACJE SAMORZĄDOWE

POMAGAJĄCE OSOBOM Z CHOROBĄ PARKINSONA

W POLSCE

BYDGOSZCZ

Stowarzyszenie

Osób Niepełnosprawnych AKSON

ul. Rynek 6

85-790 Bydgoszcz

tel./fax (0-52) 343 91 97

akson@parkinson.bydgoszcz.pl

www.parkinson.bydgoszcz.pl

OPOLE

Koło Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Gospodarcza 34/3

45-736 Opole

tel. (0-77) 457 56 55

POZNAŃ

Wielkopolskie Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Słowackiego 8

60-823 Poznań

tel. (0-61) 843 10 34

GDAŃSK

Gdańskie Stowarzyszenie Stowarzyszeń

Chorych na Chorobę Parkinsona

ul. Grunwaldzka 238d

80-266 Gdańsk

tel. (0-58) 558-30-82

parkinson.gadnsk@wp.pl

www.parkinson-gdansk.republika.pl

SZCZECIN

Szczecińskie Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Wojska Polskiego 69

70-478 Szczecin

tel. (0-91) 487 71 11

GDYNIA

Gdyńskie Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Sienkiewicza 36/3

81-374 Gdynia

tel. (0-58) 621 65 79

parkinson-gdynia@o2.pl

www.stowarzyszenie.jaqb.int.pl

TRZEBINIA

Koło Wzajemnej Pomocy w Trzebini

Marek Kubica

tel. (0-32) 611 02 11

0 502 479 472

GOLUB-DOBRZYŃ

Koło Wzajemnej Pomocy

w Golubiu-Dobrzyniu

Przewodniczący - Pan Jan Wojaczyński

tel. 0 600 250 034

WAŁBRZYCH

Regionalne Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

Poradnia Neurologiczna „AMICUS”

ul. Szmidta 15 a

58-300 Wałbrzych

tel. (0-74) 843 43 31

(0-74) 834 40 32

parkinsonwalbrzych@interia.pl

http://parkinsonwalbrzych.w.interia.pl

IŁAWA

Mazursko-Warmińskie Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Chełmińska 1

14-200 Iława

tel. (0-89) 648 43 70

WARSZAWA

Stołeczne Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. Wołoska 137

pawilon S, pokój 216, II piętro

02-507 Warszawa

tel. (0-22) 602 18 88

INOWROCŁAW

Kujawsko-Pomorskie Stowarzyszenie

Osób z Chorobą Parkinsona

ul. B. Krzywoustego 10/60

88-100 Inowrocław

tel. (0-52) 352 31 38

WROCŁAW

Koło Przyjaciół Ludzi z Chorobą

Parkinsona

ul. Jedności Narodowej 121

50-301 Wrocław

tel. (0-71) 322 84 44

PORADNIK

KATOWICE

Śląskie Stowarzyszenie

Osób Dotkniętych Chorobą Parkinsona

ul. Medyków 14

40-752 Katowice - Ligota

tel. (0-32) 252 50 04

parkinsonsl@op.pl

www.parkinsonsl.republika.pl

CHOROBA PARKINSONA

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE I REHABILITACJA

FUNDACJA

„ŻYĆ Z CHOROBĄ PARKINSONA”

ul. Czerska 18 lok. 243

00-732 Warszawa

tel./fax (022) 409 77 56

fundacja@parkinson.sos.pl

www.parkinsonfundacja.pl

www.parkinson.sos.pl

www.parkinson.net.pl

www.parkinsonfound.com

KRAKÓW

Krakowskie Stowarzyszenie

Osób Dotkniętych Chorobą Parkinsona

ul. Mikołajska 2

31-027 Kraków

tel. (0-12) 422 19 55

Monika Rudzińska

Izabela Gatkowska

Elżbieta Mirek

Andrzej Szczudlik

Autorzy:

Izabela Gatkowska, dr n. hum., spec. logopeda

Katedra Lingwistyki Komputerowej

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Elżbieta Mirek, dr n. kul. iz., spec. rehabilitacji

Katedra Rehabilitacji Klinicznej

Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, oraz

Klinika Neurologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Monika Rudzińska, dr med., spec. neurolog

Klinika Neurologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie

Andrzej Szczudlik, prof. dr hab. med., spec. neurolog

Klinika Neurologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie

Izabela Gatkowska, Elżbieta Mirek, Monika Rudzińska

Andrzej Szczudlik i Krakowska Akademia Neurologii Sp. z o.o.

Od autorów:

SPIS TREŚCI

Poradnik jest przeznaczony dla chorych, ich rodzin i opieku-

nów, oraz wszystkich tych, którzy bez odpowiedniego przy-

gotowania medycznego chcą dowiedzieć się o chorobie Par-

kinsona, jej przyczynach oraz możliwościach rozpoznania

i leczenia. Celem poradnika jest również przedstawienie moż-

liwości współczesnej rehabilitacji ruchowej oraz terapii mowy

wraz z instrukcjami odpowiednich ćwiczeń. Mamy nadzieję,

że poradnik okaże się przydatny dla lepszego porozumienia

z prowadzącym lekarzem, który rzadko ma czas na wyjaśnie-

nia dotyczące zalecanych badań czy wypisywanych leków,

a jeszcze rzadziej na przedstawienie choremu możliwości dzia-

łań pozafarmakologicznych. Informacje zawarte w poradniku

nie są pełnym zbiorem wiedzy na temat choroby Parkinsona i możli-

wości jej leczenia, które często wymaga indywidualnego podejścia.

W każdym szczególnym przypadku należy się kierować zale-

ceniami swojego lekarza, nawet jeśli zdają się one odbiegać

od zaleceń zawartych w poradniku, które z natury rzeczy są

ogólne i nie mogą uwzględnić wszystkich okoliczności i uwarun-

kowań. Przed rozpoczęciem ćwiczeń, jeśli nie były one wcześ-

niej zalecane, należy skonsultować się z lekarzem.

I. Choroba Parkinsona – objawy i leczenie.......................... 4

. Opis ogólny i przyczyny choroby Parkinsona...........................4

. Objawy choroby Parkinsona...................................................... 7

. Inne choroby z objawami parkinsonowskimi..........................

4. Rozpoznanie choroby Parkinsona............................................6

5. Przebieg choroby Parkinsona..................................................8

6. Leczenie................................................................................... 9

7. Postępowanie niefarmakologiczne.......................................... 29

II. Terapia mowy w chorobie Parkinsona............................ 34

. Wprowadzenie...........................................................................4

2. Obraz zmian w mowie powodowany chorobą Parkinsona.... 35

. Wskazówki terapeutyczne........................................................7

4. Psychologiczny aspekt proponowanych ćwiczeń.................. 46

III. Rehabilitacja ruchowa w chorobie Parkinsona............. 47

Monika Rudzińska

Izabela Gatkowska

Elżbieta Mirek

Andrzej Szczudlik

Kraków, sierpnia 007 roku.

Choroba Parkinsona – przyczyny i leczenie

Chociaż pierwotna przyczyna, tzn. etiologia, ch.P. nie jest zna-

na, wiadomo już wiele na temat mechanizmu powstawania ob-

jawów choroby, co pozwala na ich racjonalne leczenie, zarówno

farmakologiczne, jaki chirurgiczne. Jeszcze zanim wprowadzono

do leczenia ch.P. lewodopę, lek zwiększający ilość dopaminy,

której niedobór, jak wcześniej powiedziano, powoduje objawy

choroby, stosowano leki o działaniu skierowanym przeciwko

acetylocholinie, zwane cholinolitykami. Acetylocholina jest sub-

stancją służącą, podobnie jak dopamina, przekazywaniu infor-

macji z jednej komórki nerwowej na drugą. Takich substancji,

zwanych neuroprzekaźnikami, jest w mózgu więcej. Komór-

ki nerwowe produkują i wykorzystują do komunikacji z innymi

tylko jeden z tych neuroprzekaźników. Wiedza na temat loka-

lizacji w mózgu i czynności komórek nerwowych produkują-

cych dopaminę i acetylocholinę pozwala na zrozumienie dla-

czego przyjmowanie leków cholinolitycznych (zmniejszających

produkcję i działanie acetylocholiny) zmniejsza objawy ch.P.

wywołane przez niedobór innego neuroprzekaźnika, dopami-

ny. Dzieje się tak dlatego, że grupy komórek wytwarzające

i wykorzystujące do komunikacji różne neuroprzekaźniki oddzia-

łują na siebie nawzajem. W przypadku acetylocholiny i dopaminy,

czynność komórek, które je wykorzystują dla sterowania prawid-

łowym przebiegiem ruchu, jest zrównoważona, tzn. że niedobór

dopaminy powodując zmniejszenie aktywności zawierających ten

neuroprzekaźnik komórek prowadzi do zwiększonej aktywności

komórek zawierających acetylocholinę. Przyjmując leki cholinoli-

tyczne zmniejszamy aktywność komórek zawierających acetylo-

cholinę i uzyskujemy równowagę, w sytuacji zmniejszonej aktyw-

ności komórek zawierających dopaminę.

Monika Rudzińska, Andrzej Szczudlik

1. Opis ogólny i przyczyny choroby Parkinsona

Opisana po raz pierwszy prawie 00 lat temu, w 87 roku, cho-

roba Parkinsona (ch.P.), zwana również drżączką poraźną (ang.

paralysis agitans ), jest przewlekłą, powoli postępującą chorobą

układu nerwowego spowodowaną stopniowym zanikiem komórek

nerwowych w niektórych regionach mózgu. Powodem tego zaniku

jest proces zwany zwyrodnieniem, a nie uszkodzenie innego typu,

np. niedokrwienie czy zapalenie mózgu, po którym mogą pojawić

się objawy takie same lub bardzo podobne do występujących

w ch.P., ale są to już jednak inne choroby, słabo lub wcale nie rea-

gujące na leki z powodzeniem stosowane w ch.P. Objawy typowe

dla ch.P., ale które mogą wystąpić w innych uszkodzeniach i choro-

bach, nazywane są parkinsonizmem lub zespołem parkinsonow-

skim. Na podstawie samych objawów, bez dodatkowych badań

i dłuższej obserwacji, nie można z pewnością rozpoznać ch.P.,

a jedynie parkinsonizm.

Przyczyna zwyrodnienia prowadzącego do ch.P. nie jest znana,

podobnie jak innych chorób zwyrodnieniowych mózgu, takich

jak choroba Alzheimera. Początek procesu zwyrodnieniowego

wyprzedza na wiele lat pojawienie się choroby. Bezpośrednią

przyczyną wystąpienia typowych dla ch.P. objawów jest niedobór

dopaminy w mózgu, substancji produkowanej przez komórki ner-

wowe w bardzo małym regionie mózgu zwanym substancją czarną

i służącej komunikacji (przekazywaniu sygnałów) komórkom ner-

wowym w innych regionach mózgu. Objawy ch.P. ujawniają się

dopiero gdy zniszczonych jest około 60 - 80% komórek substan-

cją czarnej.

O prawidłowym ruchu decyduje nie tylko wymieniona wcześniej

substancja czarna, ale wiele innych grup komórek zlokalizowanych

głęboko w mózgu zwanych jądrami podstawy. Do jąder podstawy

oprócz istoty czarnej zalicza się również, miedzy innymi prążko-

wie (składające się z jądra ogoniastego i skorupy), gałkę bladą

(z częścią zewnętrzną i wewnętrzną) i jądro niskowzgórzowe.

Między tymi jądrami istnieją liczne połączenia przewodzące impul-

sy nerwowe decydujące o ich większej lub mniejszej aktywności.

W warunkach prawidłowych, izjologicznych, jądra te wzajem-

nie na siebie oddziałują w sposób pobudzający lub hamujący

ich aktywność, co determinuje np. płynność czy szybkość

ruchu. Zmniejszenie aktywności substancji czarnej, wynikające

ze zmniejszenia liczby komórek na skutek ich zwyrodnienia

i zaniku, powoduje zaburzenie funkcjonowania złożonego układu

jąder podstawy. Dochodzi między innymi do nadmiernej aktyw-

ności komórek jądra niskowzgórzowego, które pozbawione jest

hamującego działania istoty czarnej. Wiedza na ten temat zgro-

madzona pod koniec XX wieku jest podstawą współczesnego

leczenia chirurgicznego ch.P. Właśnie jądro niskowzgórzowe jest

często miejscem implantacji elektrod, do których doprowadza

się impulsy elektryczne o odpowiednim natężeniu i częstotliwo-

ści, mające na celu wyhamowanie nadmiernej aktywności tego

jądra, co powoduje wyraźne zmniejszenie objawów choroby.

Choroba zwykle występuje sporadycznie. Chociaż przypadki

z wyraźnym rodzinnym występowaniem choroby są rzadkie (oko-

ło 10%) i dotyczą głównie zachorowań w młodym wieku, zna-

czenie czynnika genetycznego w świetle współczesnych badań

jest niezwykle ważne. Pierwszych dowodów dostarczyły badania

dużej amerykańsko-włoskiej rodziny wywodzącej się z miejsco-

wości Contursi w południowych Włoszech, z licznymi, dziedziczą-

cymi się autosomalnie dominująco, przypadkami ch.P., u których

wykryto mutację genu α-synukleiny zlokalizowanego na chro-

mosomie 4q-, zwanego PARK. Obecnie znana jest jesz-

cze jedna mutacja genu α-synukleiny oraz mutacje kilku innych

genów, w tym hydrolazy ubikwityny i parkiny, wykryte tylko w części

znanych rodzin z rodzinnym parkinsonizmem dziedziczącym się

w sposób autosomalnie dominujący lub recesywny. Mutacje

powyższych genów prowadzą do nasilenia i przyspieszenia pro-

cesu neurodegeneracji.

2. Objawy choroby Parkinsona

2. 1. Objawy ruchowe choroby Parkinsona

Choroba Parkinsona należy do stosunkowo częstych chorób

układu nerwowego. Szacuje się, że w Polsce co roku zapada

na tą chorobę około 8 tysięcy osób, a całkowita liczba osób chorych

wynosi około 70 tysięcy. W większości przypadków ch.P. jest

chorobą wieku starszego. Średni wiek zachorowania to 58 lat.

Zachorowania przed 40 rokiem życia, zwane parkinsonizmem

o wczesnym początku, są stosunkowo rzadkie. Zdarzają się

jednak przypadki zachorowań nawet w wieku młodzieńczym.

Ze względu na powolny, wieloletni rozwój choroby liczba jej przy-

padków rośnie wraz z wiekiem badanej populacji. Ocenia się,

że wśród osób powyżej 70 roku życia objawy choroby można

stwierdzić aż u 1,5%.

Cztery główne objawy choroby, które są podstawą rozpoznania

choroby to:

– drżenie występujące w spoczynku,

– spowolnienie ruchowe,

– sztywność mięśni,

– zaburzenia stabilności postawy.

Choroba może zacząć się od każdego z wymienionych objawów.

U 70% chorych zaczyna się od drżenia jednej ręki, które występu-

je w spoczynku i ustępuje lub zmniejsza się chwilowo przy zmia-

nie pozycji lub w czasie ruchu. Później drżenie pojawia się także

w nodze, często po tej samej stronie a następnie w pozostałych

Poradnik - choroba Parkinsona.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: