Wykład X:
Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
SCHIZOFRENIA
Powstanie pojęcia:
1899 – E. Kraepelin „dementia praecox” otępienie wczesne
1911 – E. Bleuler „schizofrenia” rozszczepienie umysłu
Epidemiologia:
ü Wskaźniki chorobowości (rozpowszechnienie)1,4-4,6 na 1000 mieszkańcóww Polsce (2000) – 2,7 (poradnie); 0,81 (szpitale psychiatryczne)
ü Wskaźniki zapadalności0,09-0,7 na 1000 mieszkańcóww Polsce (2000) – 0,3 (poradnie); 0,14 (szpitale psychiatryczne)
ü Wskaźniki ryzyka zachorowania
• 15-45 r.ż. (15% zachorowań powyżej 45 r.ż.)
• dla obu płci takie same, lecz M 15-24 r.ż, a K – 25-34 r.ż.
• narodziny w miesiącach zimowych
• powikłania okołoporodowe (niedotlenienie); występowania drobnych anomalii rozwojowych, niektórych rzadkich zaburzeń genetycznych i idiopatycznych
• grupy i regiony uboższe (hipoteza dryfu!)
ü Wskaźniki śmiertelności – wyższe niż w populacji ogólnej (ryzyko samobójstwa wyższe - 10%)
Fazy i przebieg:
1. Przedchorobowa
2. Prodromalna (okres zwiastunów)
3. Ostra
4. Remisja (60% nawrotów w pierwszym roku po ostrej manifestacji)
Etiologia i patogeneza:
Przesłanki genetyczne
Krewni I stopnia
Ryzyko %
Bliźnięta monozygotyczne
Potomstwo obojga chorych rodziców
Bliźnięta dizygotyczne
Rodzeństwo, gdy jedno z rodziców jest chore
Dzieci
Rodzeństwo
48
46
17
13
9
60-80% krewnych chorych na schizofrenię NIE CHORUJE
Przesłanki infekcyjno-immunologiczne
Przesłanki neuromorfologiczne
ü Nieprawidłowości neuroanatomiczne (układ limbiczny oraz kora skroniowa i czołowa)
ü Pochodzenie rozwojowe (wczesny okres rozwoju mózgu)
ü Zmiany subtelne i w obszarze normy
Przesłanki neurofunkcjonalne
ü Dysfunkcje układów neuroprzekaźnikowych (dopamina)
ü Wskaźniki złożonych zaburzeń przetwarzania informacji
Przesłanki środowiskowe
ü Negatywne wydarzenia życiowe – raczej wydarzenia wyzwalające
ü Nieprawidłowe czynniki mikro- (rodzina) i makrospołeczne – raczej wpływ na przebieg i skutki
Objawy :
PODSTAWOWE (Cztery A): E.Bleuler
- Zaburzenia Asocjacji (formalne zaburzenia myślenia)
- Zaburzenia Afektu (zubożenie, spłycenie i niedostosowanie)
- Ambiwalencja
- Autyzm
PIERWSZORZĘDOWE: K.Schneider
- Ugłośnienie myśli (omamy rzekome)
- Głosy w postaci za i przeciw (omamy słuchowe dyskutujące)
- Głosy komentujące zachowanie chorego uwagami (omamy słuchowe komentujące)
- Oddziaływania cielesne (urojenia)
- Odciąganie i inne oddziaływania na myśli (urojenia)
- Odsłonięcie, czyli rozgłaśnianie myśli (urojenia)
- Spostrzeżenie urojeniowe
- Inne oddziaływania na uczucia, dążenia i wolę (urojenia)
ZESPOŁY OBJAWÓW: E.Bleuler
ZESPÓŁ POZYTYWNY
ZESPÓŁ NEGATYWNY
Halucynacje
Urojenia
Błędne skojarzenia
Dziwaczne zachowanie
Niewielkie upośledzenie poznawcze
Gwałtowny początek
Zmienny przebieg
Spłycenie afektu
Ubóstwo języka
Aspołeczność
Apatia
Znaczące upośledzenie poznawcze
Stopniowy, podstępny rozwój
Charakter przewlekły
Kryteria diagnostyczne wg ICD-10: (F20)
G1. Występowanie przez większość czasu co najmniej jednomiesięcznego okresu warunku 1 i/lub 2:
1. Co najmniej jedno z następujących:
a. Echo myśli, nasyłanie czy odciąganie myśli lub rozgłaśniania myśli
b. Urojenia oddziaływania, wpływu, owładnięcia, spostrzeżenia urojeniowe
c. Głosy komentujące czy dyskutujące, bądź wychodzące z wnętrza ciała
d. Inne utrwalone urojenia o treści absurdalnej
2. Co najmniej dwa z następujących:
a. Utrwalone omamy wszelkiej modalności, trwające co najmniej miesiąc, lub gdy towarzyszą im urojenia bez wyraźnej treści afektywnej, czy utrwalone myśli nadwartościowe
b. Neologizmy, przerwy lub wstawki w toku myślenia, prowadzące do rozkojarzenia czy oderwanych wypowiedzi
c. Zachowanie katatoniczne, jak pobudzenie, zastyganie czy gibkość woskowata, negatywizm, mutyzm i stupor
d. Objawy negatywne: apatia, zubożenie wypowiedzi i spłycone albo niedostosowane reakcje emocjonalne (nie są przejawem depresji czy leczenia neuroleptycznego)
G2. Przesłanki wykluczające
Postacie schizofrenii wg ICD-10:
POSTAĆ
A. SPEŁNIONE OGÓLNE KRYTERIA PLUS:
PARANOIDALNAF20.0(65% rozpoznań w Polsce)
B. Nasilone urojenia i omamy
C. Spłycenie i niedostosowanie afektu, objawy katatoniczne lub rozkojarzenie nie dominują w OK
Dominacja omamów i urojeń
HEBEFRENICZNAF20.1
(0,5% rozpoznań w Polsce)
B. Występowanie którejkolwiek z oznak: 1. Wyraźne i utrzymujące się spłycenie afektu
2. Wyraźne i utrzymujące się niedostosowanie afektu
C. Występowanie któregokolwiek z symptomów: 1. Zachowanie bezcelowe i niepowiązane
2. Wyraźne zaburzenia myślenia, przejawiające się niepowiązanymi, chaotycznymi wypowiedziami, rozkojarzeniem
D. Omamy i urojenia nie dominują w OK
Dominacja zaburzeń afektu i dezorganizacja
KATATONICZNAF20.2
(1,9% rozpoznań w Polsce)
B. Przez co najmniej dwa tygodnie wyraźna obecność jednego lub więcej z następujących zachowań:
1. Osłupienie lub mutyzm
2. Pobudzenie
3. Zastyganie w pozach
4. Negatywizm
5. Sztywność (przyjmowanie pozycji)
6. Gibkość woskowata
7. Automatyzm nakazowy
Dominacja typowych objawów katatonicznych
DEPRESJA POSCHIZOFRE-NICZNA F20.4(0,8% rozpoznań w Polsce)
A. W ciągu 12 mies., obecnie nie w pełni stwierdzane
B. Jeden z warunków kryterium ogólnego spełniony
C. Objawy depresyjne (przynajmniej łagodny epizod)
Kryteria epizodu depresyjnego, ale nie zaburzenia schizoafektywnego
REZYDUALNAF20.5(18% rozpoznań w Polsce)
A. Ogólne kryteria spełnione w przeszłości, obecnie nie występujące
B. Obecność co najmniej 4 z następujących objawów „negatywnych” przez cały okres 12 miesięcy:
1. Spowolnienie psychoruchowe lub niedostateczna aktywność
2. Wyraźna bladość afektywna
3. Bierność i brak inicjatywy
4. Ubóstwo ilości lub treści wypowiedzi
5. Słaba komunikacja pozawerbalna
6. Słabe funkcjonowanie społeczne lub troska o siebie
Obecność jedynie objawów negatywnych
PROSTAF20.6(1% rozpoznań w Polsce)
A. W ciągu co najmniej roku powolny, lecz postępujący rozwój wszystkich trzech następujących zachowań:
1. Znacząca i konsekwentna zmiana w ogólnej jakości zachowania
2. Stopniowe ujawnianie się i pogłębianie takich objawów „negatywnych”, jak znaczna apatia, ubóstwo wypowiedzi, niedostateczna aktywność, bladość afektywna, bierność i brak inicjatywy oraz słaba komunikacja pozawerbalna
3. Znaczny spadek funkcjonowania społecznego, szkolnego, lub zawodowego
B. Nieobecność objawów należących do kryterium ogólnego schizofrenii G1, bądź omamów i urojeń
C. Brak przesłanek do rozpoznania otępienia lub innego zaburzenia organicznego
Obecność jedynie objawów negatywnych, przy czym nigdy nie pojawiły się objawy pozytywne
Zaburzenia należące do spectrum schizofrenii:
• Zaburzenie schizotypowe
występowanie w okresie dwóch ostatnich lat 3-4 objawów:
– niedostosowany i ograniczony afekt
– dziwne, ekscentryczne zachowania
– słaby kontakt z innymi i wycofywanie się z kontaktów
– podejrzliwość i nastawienia paranoidalne
– powtarzające się ruminacje o treści dysmorfofobicznej, seksualnej lub agresywnej
– niezwykłe doświadczenia percepcyjne
– puste, przewlekłe stereotypowe myślenie -> dziwaczne wypowiedzi
– Przemijające epizody quasi-psychotyczne z nasilonymi iluzjami, omamami słuchowymi lub innymi zaburzeniami podob...
kasica171