08-11 Cukrzyca_ziololecznictwo(1).pdf
(
230 KB
)
Pobierz
Farmakoterapia
Cukrzyca – zio³olecznictwo
Najstarszym dokumentem opisującym objawy i sposo-
by leczenia cukrzycy jest papirus pochodzący z około
1555 r. p.n.e. W starożytności podstawowe znaczenie
lecznicze miały leki roślinne, których rola w kontekście
prowadzonych współcześnie badań naukowych jest
nadal ogromna.
głe zmniejszenie stężenia insuliny we
krwi, w cukrzycy typu I – zmniejsze-
nie dobowego zapotrzebowania na
ten hormon. Zauważono, że wpływ
hipoglikemiczny rozpuszczalnych wie-
locukrów obejmuje również posiłek
spożyty kilka godzin później. Zaleca
się stosowanie wielocukrów jako pro-
duktów oczyszczonych, dodawanych
do posiłków lub poprzez dobór wa-
rzyw i innych składników pożywienia,
które zawierają ich dostateczną ilość.
Do takich produktów zalicza się ziar-
niste produkty zbożowe (otręby, płatki
owsiane), orzechy, warzywa strączko-
we, inne jarzyny i owoce.
Zioła łagodnie obniżają poziom cukru
we krwi, przede wszystkim jednak za-
pobiegają przykrym konsekwencjom
cukrzycy, takim jak:
•
miażdżyca,
•
infekcje dróg moczowych i nerek,
•
zaburzenia metaboliczne,
•
otyłość.
i powłoki nasiennej. Guar jest białym
lub kremowobiałym proszkiem rozpusz-
czalnym w etanolu, dającym wodne
roztwory o zmiennej gęstości. Oprócz
wpływu hipoglikemicznego wykazuje
działanie obniżające stężenie chole-
sterolu we krwi, przy braku wpływu na
inne lipoproteiny i trójglicerydy.
Syntetycznym wielocukrem stosowanym
w leczeniu cukrzycy jest
akarboza
(pre-
paraty: Glucobay 50, Glucobay 100).
Jest to pseudotetrasacharyd o masie
cząsteczkowej 645. W budowie akar-
bozy jedna cząsteczka cukru maltozy
została zastąpiona przez pseudomal-
tozę – akarwiozynę. Źródłem tego
związku są drobnoustroje z rodzaju
Actinoplanes. Akarboza nie dopuszcza
do rozkładu poli-, oligo- i niektórych
disacharydów (maltozy, sacharozy)
w końcowym etapie enzymatycznego
trawienia. Wynika to z jej większego
powinowactwa do tych enzymów, niż
powinowactwo naturalnych substratów
węglowodanowych pożywienia. Nie
wpływa natomiast na poziom cukru
po spożyciu czystej glukozy, fruktozy
czy laktozy.
Wymagają jednak regularnego stoso-
wania. Wśród wielu surowców zielar-
skich stosowanych w leczeniu cukrzycy,
kilka zasługuje na szczególną uwagę.
Tragakanta
jest to wydzielina uzyska-
na z pni i gałęzi różnych gatunków
rodzaju Astragalus, głównie Astraga-
lus gummiferae z rodziny Fabaceae.
Tragakanta jest gumą w postaci cien-
kich, spłaszczonych, przezroczystych
wstążek, wykorzystywaną w technice
farmaceutycznej oraz w lecznictwie
jako środek przeczyszczający.
Surowce zawierające wielocukry
Ta grupa związków stanowi ostatnio
przedmiot wielu badań, szczególnie ze
względu na swoje właściwości hamowa-
nia jelitowego wchłaniania glukozy, co
stwarza możliwość interwencji w zakresie
żywienia chorych na cukrzycę w stopniu
mającym znaczenie lecznicze.
Karaya
jest wyschniętym sokiem wy-
ciekającym z nacięć drzewa Sterculia
urens Roxb. z rodziny Sterculiaceae.
Karaya jest bezkształtną, półprzezro-
czystą masą o zabarwieniu od różo-
wobiałego do brązowego i zapachu
kwasu octowego. Guma ta jest słabo
rozpuszczalna, ale silnie pęczniejąca
w wodzie i tworzy z nią zawiesinę
o dużej lepkości. Z uwagi na tę wła-
ściwość jest stosowana jako środek
przeczyszczający (substancje resztko-
we, nierozpuszczalne w wodzie, nie
wywierają wpływu metabolicznego,
zwiększając jedynie masę kału), a tak-
że w technice farmaceutycznej.
Wielocukry dzieli się na rozpuszczalne
w wodzie, tworzące lepkie, galaretowa-
te żele, i na nierozpuszczalne w wodzie,
m.in. błonnik.
Inulina
– polimer beta-D-fruktofuranozy
z niewielkim udziałem D-glukozy, jest
pol isacharydem zapasowym zbu -
dowanym z około 30 cząsteczek
monocukrów połączonych w nie -
rozgałęziony łańcuch. Należy do
fruktanów inulinowych, jest prebioty-
kiem. W roślinach, które ją wytwa-
rzają, służy jako zapas energii (ma-
gazyn węglowodanów) gromadzonej
w postaci łańcuchów fruktozy liczących
ok. 60 jednostek. Inulina i oligofrukto-
za występują w takich warzywach,
jak karczochy, szparagi, por, cebula
Do wielocukrów rozpuszczalnych za-
licza się:
•
homo- i heteropolisacharydy określa-
ne mianem hemicelulozy;
•
pektyny;
•
kleje i żele roślinne, z których najczę-
ściej stosowane są guar, tragakanta
i karaya.
Korzystny wpływ substancji balasto-
wych w cukrzycy dotyczy obniżenia
hiperglikemii, zwłaszcza poposiłkowej.
W cukrzycy typu II następuje równole-
Guar
otrzymuje się z bielma nasion Cy-
amopsis tetragonolobus (L.) Taub. z ro-
dziny Fabaceae, po usunięciu zarodka
8
Farmakoterapia
i ziarna zbóż. W dużych ilościach inu-
lina występuje w korzeniach cykorii i
bulwach słonecznika. Pozyskiwana
jest z korzeni omanu wielkiego, da-
lii i topinambura. Jest rozpuszczalna
w ciepłej wodzie. Nie jest trawiona
przez enzymy endogenne. Jako roz-
puszczalny błonnik pokarmowy ulega
fermentacji mikrobiologicznej do krót-
kołańcuchowych kwasów t łuszczo-
wych, a następnie jest resorbowana
w okrężnicy. W rezultacie zwiększa
się masa kałowa i skraca czas trans-
feru. Ze względu na rosnący procent
populacj i bi f idobakteri i regularne
zażywanie inul iny polepsza f lorę
jel i tową. Inul ina redukuje war tość
energetyczną pożywienia. Jest stoso-
wana do wzbogacenia pożywienia
w błonnik dietetyczny lub do zastępo-
wania cukru i tłuszczu. Stanowi część
produktów dietetycznych służących
obniżeniu zawartości tłuszczów, m.in.
czekolady i lodów niskokalorycznych.
Jej korzystne właściwości potwierdza
produkcja chlebów i ciast przeznaczo-
nych dla diabetyków. Powoduje acido-
zę i hamuje hiperglikemię wywołaną
przez glikozę. Stosuje się ją także jako
surowiec do otrzymywania fruktozy
– słodzika dla chorych na cukrzycę,
a ponadto w diagnost yce chorób
nerek (określanie szybkości filtracji
w kłębuszkach nerkowych).
ka bulwiastego zawierają koncentrat
z topinambura. Wywierają korzystny
wpływ na przemianę węglowodano-
wą i lipidową, wspomagają proces
odchudzania organizmu, zmniejsza-
jąc dzięki błonnikowi wchłanianie
tłuszczów i cukrów z jelit, przyspie-
szają proces trawienia, zapobiegają
zaparciom, wzmacniają system immu-
nologiczny.
dłem witaminy C, prowitaminy A, fos-
foru i żelaza.
Działanie hipoglikemiczne przypisuje
się dwóm biologicznie czynnym sub-
stancjom:
•
frakcji krystalicznej wyciągu alkoho-
lowego z owoców, zwanej charan-
tyną,
•
pol ipept ydowi ot rzymywanemu
z owoców i nasion, zwanemu poli-
peptydem P lub insuliną P (bądź V
z ang. vegetable – warzywo), który
jest podobny do insuliny wołu.
Azjatyckie surowce roślinne
Przepękla ogórkowata
(syn. balsamka
ogórkowa, gorzki melon, Balsam pear,
Bitter cucumber, Bitter gourd, Foo gwa,
Karela, La-kwa) Momordica charantia
z rodziny dyniowatych Cucurbitaceae.
Owoc przepękli ogórkowatej spoży-
wa się powszechnie w Indiach jako wa-
rzywo. W lecznictwie ludowym gorzki
melon stosowany był w leczeniu cu-
krzycy, trudno gojących się ran, malarii,
zaparć, a także
jako środek po-
ronny. Stosowa-
no go do lecze-
nia bolesnych
miesiączek, eg-
zemy, kamieni
nerkowych, trą-
du, ar tret yzmu,
żółtaczki, hemo-
roidów, bielac-
twa, zapalenia
płuc i świerzbu.
Taka wszech -
stronność dzia-
łania i zastoso-
wań gorzkiego
melona musiała
zwrócić uwagę
naukowców.
Z owoców wyizolowano również inne
polipeptydy zmniejszające stężenie
glukozy we krwi. Aktywność przeciw-
cukrzycową wykazały też kwas ole-
anolowy i 3-o-monodesmozyd. Dalsze
badania dokładniej wyjaśniły mecha-
nizm obniżania poziomu cukru we krwi
Słonecznik bulwiasty
, bulwa
Bulbus
Helianthi tuberosi
, inaczej topinambur
– Helianthus tuberosus L. Zanim został
wyparty przez ziemniaki, uprawiano
go jako roślinę warzywną i pastew-
ną. Do Polski został sprowadzony
w drugiej połowie XIX wieku jako rośli-
na uprawna. Wysoka zawartość pre-
biotycznej, naturalnej substancji ba-
lastowej inuliny i oligofruktozy (FOS)
oraz kompleks składników mineralnych
o doskonałej dostępności biologicz-
nej zapewniają zdrowe pożywienie,
powodują zahamowanie „wilczego
apetytu” i wydłużenie okresu sytości,
co nie jest bez znaczenia w hiperglike-
mii cukrzyków. Preparaty ze słoneczni-
Roślina ta zawie-
ra w swym skła-
dzie: saponiny,
gl ikozydy, t rój -
terpeny, prote -
iny, sterole oraz
olej t łusty. Nie-
dojrzałe owoce
są dobrym źró-
9
Farmakoterapia
wy słodkie tracą swój słodki smak.
Ważną substancją czynną zawartą
w gurmarze jest kwas organiczny,
zwany kwasem gymnemicznym. Bu-
dowa tego związku przypomina czą-
steczkę glukozy. Wypełnia on miejsca
receptorów w kubkach smakowych na
1–2 godziny, zapobiegając ich akty-
wacji przez cząsteczki cukru obecne
w pokarmie.
Gurmar stosuje się obecnie w terapii cu-
krzycy na całym obszarze Indii. W ce-
lu zmniejszenia objawów cukromoczu,
suszone liście zażywa się w dawkach
3–4 gramów dziennie przez 3 miesią-
ce lub dłużej. Analogicznie cząsteczki
podobne do glukozy, znajdujące się
w kwasie gymnemicznym, wypełniają
miejsca receptorów w zewnętrznych
warstwach wchłaniających jelita, dzięki
czemu zapobiegają wchłanianiu czą-
steczek cukru. Zapobiegając wchła-
nianiu cząsteczek cukru przez jelita
podczas procesu trawienia, gurmar
znacznie zmniejsza jego metaboliczne
działanie.
przez Momordica charantia, polega-
jący na zwiększeniu liczby komórek ß
w trzustce, zwiększeniu zużycia glu-
kozy w wątrobie i mięśniach, inhibicję
enzymów glukozo-6-fosfatazy, 6-bi -
fosfatazy w wątrobie oraz stymulację
obecnej w czerwonych krwinkach
i wątrobie dehydrogenazy glukozo-6-
fosfatazy. Stwierdzono szereg innych
korzystnych właściwości rośliny, takich
jak obniżanie poziomu trójglicerydów
we krwi, działanie przeciwzapalne
i przeciwwirusowe, w tym anty-HIV,
zmniejszenie częstości powikłań cu-
krzycy w postaci
zaćmy.
Mieszanki ziołowe
Terapia ziołowa w cukrzycy
wg Tomasza Mrozowskiego
Ziele rutwicy 100,0
Liść pokrzywy 100,0
Korzeń omanu 50,0
Kłącze perzu 50,0
Korzeń cykorii 50,0
Korzeń lukrecji 50,0
Kłącze pięciornika 50,0
Szyszka chmielu 50,0
Owoc jałowca 25,0
Kłącze turzycy piaskowej 5,0
Liść borówki czernicy 25,0
Przygotowanie:
zakupić w aptece lub
sklepie zielarskim 4–5 butelek, czyli
500 gramów soku z brzozy Succus
Betulae. Jest to preparat stabilizowany
etanolem, tzw. alkoholatura. Następnie
przygotować odwar z mieszanki, tak
jak w załączonym przepisie: w naczy-
niu emaliowanym zalać 3 kopiaste
stołowe łyżki ziół 3,5 szklanki wody
o temperaturze pokojowej. Starannie
CUKIERKI SZAŁWIOWE
R E UT T E R
Cukierki szałwiowe to naturalny
sposób na gardłowy problem dla
całej rodziny! Poprawiaj
funkcjo-
nowanie gardła i krtani, od•wie-
�
aj
•luzówk
�
jamy ustnej, gardła,
górnych dróg oddechowych. Ju
�
5 cukierków pokrywa norm
�
za-
lecanego dziennego spo
�
ycia
witaminy C. W cukierkach szał-
wiowych firmy Reutter, dzi
�
ki od-
powiedniej metodzie produkcji,
szałwia zachowuje swoje silne
działanie lecznicze.
Gurmar
(Gymnea
sylvestre) jest rośli-
ną podobną do wi-
norośli, która pnie
się po drzewach
i krzewach w połu-
dniowych Indiach.
Surowcem leczni -
czym jest liść i ko-
rzeń. Roś l ina zy -
skała nazwę „nisz-
czyciela cukru”, po-
nieważ przeżucie
kilku liści gurmaru
sprawia, że potra-
10
Farmakoterapia
wymieszać i pod przykryciem, przy
słabym ogrzewaniu, doprowadzić do
wrzenia, które należy utrzymać przez
2–4 minuty. Po zakończeniu ogrzewa-
nia odczekać 5 minut, następnie odwar
dokładnie wymieszać i przecedzić do
termosu. Pozostałe zioła po odcedze-
niu odwaru w naczyniu emaliowanym
zalać sokiem z brzozy, tak aby cał -
kowicie pokryły macerat i wytrawiać
przez dobę. Składniki czynne mieszan-
ki, które są trudno rozpuszczalne w wo-
dzie, przejdą do soku z brzozy, który
produkowany jest na bazie alkoholu.
Po upływie doby przecedzić macerat
do ciemnej butelki. Należy podawać
szklankę odwaru 3 razy dziennie oraz
łyżkę stołową maceratu wytrawione-
go sokiem z brzozy 4 razy dziennie.
Sok z brzozy usuwa składniki toksycz-
ne, oczyszcza organizm. Dodatkowo
wzbogacony w związki czynne otrzy-
mane wskutek maceracji wywiera peł-
niejsze działanie lecznicze.
Korzeń kozłka 50,0
Kwiat bzu czarnego 50,0
Przygotowanie:
łyżkę mieszanki zalać
szklanką wrzącej wody i odstawić pod
przykryciem na 3 godziny. Pić 3 razy
dziennie na 20 min. przed posiłkami.
Rośliny z innych stref klimatycznych
bogate w substancje słodzące to:
•
gwinejska Dioscoreophyllum cummin-
s , której nasiona zawierają monelinę
300 razy słodszą od sacharozy,
•
afrykańska Pentadiplandra brazeana
ze związkiem pentadyną 300 razy
słodszym od sacharozy,
•
występująca w Malezji i Wietna-
mie Curculigo latifolia, zawierająca
w owocach kurkulinę 900 razy słod-
szą od sacharozy,
•
Capparis masaka , z chińskiej prowin-
cji Yunan, zawierająca w owocach
mabilinę, słodsza 375 razy od sacha-
rozy,
•
Stevia rebaudiana (syn. Caa-che
i Azuca-caa) z rodziny Asteraceae,
pochodząca z Brazylii i Paragwaju.
Surowcem bogatym w związki sło-
dzące są liście zawierające stewio-
zyd, glikozydy diterpenowe, a wśród
nich rebaudozyd A o najsłodszym
smaku. W liściach zidentyfikowano
ponadto sterole, taniny, olejki ete-
ryczne zawierające m.in. limonen,
geraniol, pinen i terpen. Stosowanie
stewiozydów oraz ekstraktów z liści
jako substancji słodzących było od
dawna praktykowane w Paragwaju.
Stosuje się go po dziś dzień, parząc
w wodzie sproszkowany surowiec
przez kilkanaście minut. Inną formą jest
koncentrat w postaci syropu używa-
ny jako słodzik. Stewiozydy i czyste
ekstrakty z liści Stevia rebaudiana są
szczególnie popularne i chętnie wy-
korzystywane w przemyśle spożyw-
czym Japonii. Dosładza się nimi kon-
serwy w zalewie octowej, pasztety
mięsne i rybne, sos sojowy, „pastę” fa-
solową, napoje owocowe, lody, gumy
do żucia. Stewiozydy charakteryzują
się dużą stabilnością w odniesieniu
do pH i temperatury. Organoleptycz-
ne porównanie wykazało, że czysty
stewiozyd jest 300 razy słodszy od
sacharozy w stężeniu 0,4%, 150 razy
od sacharozy 4% i 100 razy od sa-
charozy 10%.
Mieszanka wg O. Grzegorza Sroki
Liść borówki czernicy 150,0
Koszyczek rumianku 50,0
Strąk fasoli 50,0
Ziele rutwicy 50,0
Kłącze perzu 50,0
Korzeń mniszka 50,0
Liść szałwii 50,0
Ziele dziurawca 50,0
Znamię kukurydzy 50,0
Korzeń kozłka 65,0
Kwiat jasnoty białej 20,0
Przygotowanie:
łyżeczkę mieszanki
zalać szklanką wrzącej wody i odsta-
wić pod przykryciem na 30 minut. Pić
gorące 2–3 razy dziennie po jedzeniu
(nie słodzić).
Mieszanka ziołowa
wg O.O. Bonifratrów
Liść borówki czernicy 150,0
Kwiat rumianku 100,0
Strąk fasoli 50,0
Ziele rutwicy 50,0
Kłącze perzu 50,0
Korzeń mniszka 50,0
Liść szałwii 50,0
Ziele dziurawca 50,0
Znamię kukurydzy 50,0
Kwiat jasnoty białej 50,0
Przygotowanie:
łyżkę mieszanki za-
lać szklanką wrzątku, zaparzać pod
przykryciem 30 minut. Pić gorące po
jedzeniu 2–3 razy dziennie.
Liść pokrzywy 50,0
Liść borówki czernicy 50,0
Ziele rutwicy 50,0
Liść brzozy 50,0
Korzeń mniszka 50,0
Owocnia fasoli 50,0
Ziele jemioły 50,0
Liść mącznicy lekarskiej 50,0
Znamię kukurydzy 50,0
Kwiatostan lipy 50,0
Przygotowanie:
łyżkę mieszanki zalać
szklanką wrzącej wody i odstawić pod
przykryciem na 3 godziny. Pić 3 razy
dziennie na 20 min. przed posiłkami.
Zastępcze środki słodzące
pochodzenia naturalnego
W poszukiwaniu zastępczych środ-
ków słodzących dużą uwagę zwra-
ca się na pozyskiwanie ich ze świata
roślinnego. Do znanych roślin zawie-
rających związki słodzące należy
lukrecja gładka Glycyrrhiza glabra.
Zawarta w jej korzeniu glicyryzyna
(12%) należąca do saponin trójter-
penowych jest 50–100 razy słodsza
od sacharozy.
Mieszanka ziołowa wg O. Cz. Klimuszki
Liść borówki czernicy
50,0
Liść pokrzywy
50,0
Liść brzozy
50,0
Ziele bratka
50,0
Owoc jałowca
50,0
Owocnia fasoli
50,0
Ziele rutwicy
50,0
Korzeń mniszka
50,0
Liść szałwii
50,0
mgr farm. Tomasz Mrozowski
11
Plik z chomika:
mrkgrj
Inne pliki z tego folderu:
Brud.W. - PachnÄ…ca apteka - tajemnice aromaterapii.doc
(394 KB)
Syropy na przeziębienie.docx
(13 KB)
„Chiny,kuchnia...., tajemnice medycyny”(1).doc
(496 KB)
„Dolina Ekologicznej Żywności” na Lubelszczyźnie(1).doc
(167 KB)
06 zestawy ziol(1).pdf
(150 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 19.01.2025
▣ Doktryna szoku lektor chomikuj
► ═══ MODLITWA ═══
01 - Lata 930 - 1030
01 Młody Józef
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin