4 23.11.2007 baraniewski polska.pdf

WARSZAWSKA ARCHITEKTURA

REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO

plan śródmieścia przed 1939 i ok. 1950:

- Warszawa: kwestia przestrzenna

- Warszawa: kluczowy ośrodek, w którym

się dokonywały podstawowe decyzje

przestrzenne

Centrum: okolice ul. Marszałkowskiej

przed 1939 i ok. 1950

Kwartał od pl. Zbawiciela do Żoliborza

przed 1939:

- Ogród Saski, Al. Jerozolimskie, Muzeum

Narodowe, Dworzec Główny > Pola

Mokotowskie jako „Central Park” +

Lotnisko

- bardzo gęsto zabudowane miasto, które

rozwijało się głównie w latach 80tych XIX

wieku + bardzo dynamicznie po 1905 –

mimo wszystko Warszawa miastem

niewielkim (w 1920 Warszawa małym

rosyjskim gubernialnym miastem,

pozbawionym gmachów)

[Lwów! + Łódź]

Plan nowego centrum po 1945:

- skala zniszczeń miasta: problem >

znacjonalizowanie gruntów miejskich

dekretem Bieruta

- odbudowanie „parterowej

marszałkowskiej” = żywiołowej tkanki

miejskiej – chodziło o uniemożliwienie

odbudowy przedwojennej Warszawy (w

ciągu jednego sezonu odbudowano spalone

domy do wysokości pierwszego piętra)

- Bierut: tylko przez przemianę przestrzeni

miejskiej można unaocznić zmiany

polityczne (nie przez sztukę) >

zdecydowano, że Warszawa nie będzie

odbudowana, właściciele pozbyci zostali

praw do gruntów + grupa architektów

burzących Warszawę = architektoniczne

pogotowie BOS ( motywowano to

względami technicznymi, a planowano

planowe wyburzenia) > stworzenie

promenady na wzór miast sowieckich

Maciej Nowicki | projekty Nowej Warszawy

- niezrealizowane | 1946:

- przy skrzyżowaniu Al. Jerozolimskich i ul.

Marszałkowskiej: wielkomiejskie city -

budynki wysokościowe i wielopoziomowe

założenia

Maciej Nowicki | projekt 1. odcinka Nowej

Warszawy – niezrealizowany | 1946:

- od placu 3 Krzyży do pl. Chałubińskiego

- od pl. Trzech Krzyży do ul. Kruczej miała

być oś ministerstw

Stanisław Bieńkuński | budynek

Państwowej Komisji Planowania

Gospodarczego | 1946−1948:

+ Stanisław Rychłowski

- PKPG [Pl. Trzech Krzyży 3/5]

- główny obiekt ideowy – plany gospodarcze

opracowywane

- bardzo elegancka odmiana architektury

PDT-owskiej, skromnej, opartej o model

klasyczny, stylistyka lat 20,30tych

- architektura lat 1945-49 bezpośrednio

korzysta z dorobku międzywojennego =

funkcjonalizm obowiązującą metodą +

społeczna architektura mieszkaniowa

(koncepcja osiedla społecznego)

- z tego okresu pochodzą

przedsocrealistyczne osiedla, z

galeriowcami, z całą społeczną siecią osiedla

główny organ gospodarki planowej w Polsce okresu stalinowskiego i

narzędzie jej centralizacji; PKPG utworzono IV 1949 w miejsce

Centralnego Urzędu Planowania jako organ nadrzędny wobec ministerstw

gospodarczych; obejmował zakresem działania opracowywanie nar.

planów gosp. i kontrolę ich realizacji, rozdzielnictwo materiałów i

dystrybucję gotowych produktów, planowanie przestrzennego

zagospodarowania kraju, kształtowanie cen i taryf oraz wskaźników

rozwoju; koordynowanie resortów gosp. i oddziaływanie na sektor

prywatny; ograniczał samodzielność przedsiębiorstw i jednostek

administracji terenowej

>>> powstały wówczas

• Główny Urząd Statystyczny: Romuald

Gutt

• siedziba KC PZPR: W. Kłyszewski + J.

Mokrzyński + E. Wierzbicki

oraz 

Zbigniew Ihnatowicz + Jerzy Romański |

Centralny Dom Towarowy | 1949-1952:

- CDT : przedsiębiorstwa Powszechne Domy

Towarowe > dziś SMYK [Bracka 15/19]

- zwycięzcy konkursu architektonicznego z

1948

Bohdan Pniewski | Ministerstwo

Komunikacji i Dyrekcji Kolei |

1947−1951:

- rozbudowa budynku autorstwa Rudolfa

Świerczyńskiego z lat 1929-31

[ul.Chałubińskiego 4/6]

Józef Sigalin, Stanisław Jankowski,

Zygmunt Stępiński | Trasa WZ |

1947−1949:

- Mariensztat−Nowy Zjazd−Dobra

−Bednarska−Krakowskie

- proj. Chmielewski

- J. Sigalin : naczelny architekt Warszawy

- robili też MDM

Kazimierz Marczewski | Marszałkowski

Dom Kultury - niezrealizowany | 1949:

- później PkiN

- ul. Marszałkowska od pl. Unii Lubelskiej

do ul. Pięknej i ul. Dobrej poszerzona

- oprócz osi Ministerstw, głównym centrum

inwestycji była ulica Marszałkowska i plac

Centralny, jaki uzyskano burząc budynki

nowego dworca głównego – na tym terenie

zamierzano wznieść centralny dom kultury

Lew Rudniew | Pałac Kultury i Nauki |

1952−1955:

- PKiN [Pl. Defilad 1]

- Władze rosyjskie zobowiązały się do

pokrycia części kosztów odbudowy

Warszawy, co było trudne. Był pomysł ze

strony władz radzieckich, żeby zrealizować

jakiś kwartał, ale władze polskie

zdecydowały się na bardziej symboliczne

działania.

- Ostatecznie zdecydowano się na realizację

Marszałkowskiej B.

- 4 części wieżowe wokół części centralnej

- Zaproszono architektów radzieckich, żeby

nasiąknęli duchem polskiej architektury

(Wawel, Zamość, Chełm).

- Jest to jeden z najlepszych w swojej klasie

wieżowców moskiewskich (było ich 6 -

Stalinowi zależało na zbudowaniu nowego

miasta). Pałac Kultury jest arcydziełem w

obrębie tej architektury, przy jego

wykończeniu pracowały całe zespoły

twórców kowalstwa artystycznego

- Pałac Kultury stanął na placu w morzu

ruin.

- W ciągu jednej nocy posadzono wokół

kilkudziesięcioletnie drzewa tworząc park

wieloletni.

Lew Rudniew | Pałac Kultury i Nauki |

1952−1955:

- Wariant marszałkowskiej B

Lew Rudniew | Pałac Kultury i Nauki |

1952−1955:

- makieta

Zygmunt Stępiński | „Ściana Wschodnia” –

projekt | 1954:

- konkursy na otoczenie pałacu

Zygmunt Stępiński | „Ściana Wschodnia” –

projekt | 1954:

- część zrealizowana > reszta innych

architektów

ł ł ń

Eugeniusz Wierzbicki | „ ciana

Wschodnia” - ul. Marsza kowska |

− :

- część zrealizowana

Plac Zbawiciela po 1945 roku:

- spróbowano zbudować centrum Warszawy

i zrealizować południowy odcinek > miały

powstać nowe propyleje śródmiejskie

- nowa architektura, dawne place częściowo

poszerzono, przyjęto zasadę obrzeżną,

parawanową

- problemem był kościół Zbawiciela (jedna

wieża zburzona) > zwężono oś ul.

Marszałkowskiej budując budynek

podwyższony, aby zasłonił kościół i nie był

na osi (ideologicznie: Bierut nie chciał

konfliktu z kościołem) - złamanie zasad

symetrii, naczelnej zasady socjalistycznej

architektury!

Józef Sigalin + Stanisław Jankowski +

Jan Knothe + Zygmunt Stępiński | MDM

Marszałkowska | 1949−1953:

- nowa oś + 3 pomniki zamykające plac

Konstytucji (niezrealizowane) + kandelabry

- propyleje, które otwierały ul.

Marszałkowską na południe – cała

zachodnia pierzeja ul. Marszałkowskiej

zburzona

Wac aw K yszewski + Jerzy Mokrzy ski +

1954 1961

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: