Opis rzędów i rodzin.doc

RZĄD – Odonata – ważki:

·         ilość – około 4000 gat. (w Polsce około 70)

·         długość ciała 2 –13 cm

·         skrzydła – dwie pary błoniastych (zwężonych u nasady, poruszających się w czasie lotu niezależnie od siebie)

·         głowa – ortognatyczna ruchliwa

·         narządy gębowe – gryzące

·         czułki – krótkie (do 7  członów)

·         oczy – duże, zbudowane a 24000 omatidiów

·         przyoczka 3

·         nogi chwytne, stopa 3-członowa

·         przeobrażenia niezupełne

·         larwy – kampodealne, żyje w wodzie, drapieżna, z chwytną dolną wargą zwaną maską

·         imago i larwa – drapieżna – kanibalizm

·         rozwój 2 – 3 lat

RZĄD – Orthoptera – prostoskrzydłe:

·         ilość – około 20000 gat. (w Polsce około 100)

·         długość ciała 0,2 – 2,5 cm

·         skrzydła –przednia skórzasta, a druga błoniasta, niekiedy skrzydła skrócone

·         głowa – ortognatyczna

·         narządy gębowe – gryzące, z dużą wargą górną

·         czułki – cienkie(wieloczłonowe)

·         oczy – duże,

·         przyoczka 3

·         nogi tylne skoczne, przednie typu grzebnego (turkuć), stopa 1 –4 członowa

·         przeobrażenia niezupełne

·         narządy dźwiękowe (strydulacyjne na końcach skrzydeł i tylnych nogach)

·         larwy – kampodealne, żyje w wodzie, drapieżna, z chwytną dolną wargą zwaną maską

·         imago i larwa –ogólnie roślinożerne, (drapieżna – kanibalizm)

·         rozwój od kilku m-cy do kilku lat.

RZĄD – Thysanoptera – przelżeńce:

·         ilość – około 1500gat. (w Polsce około 100)

·         długość ciała 0,5 – 5 mm

·         skrzydła – wąskie, orzęsione na brzegach, przednie zwykle większe i bardziej zesklerotyzowane od tylnych, skrzydła często skrócone

·         głowa – hipognatyczna

·         narządy gębowe – kłująco-ssące

·         czułki – krótkie 4 – 9 członowe

·         przyoczka 3

·         nogi kroczne, stopa 1 – 2 członowa z 2 pazurkami i przylgą

·         przeobrażenia niezupełne

·         imago i larwa –ogólnie roślinożerne, (drapieżna – rzadko)

·         przewężyk mkodrzewiowiec (wysysa treść komórkową igły)

RZĄD – Homoptera - pluskwiaki równoskrzydłe:

·         ilość – około 42000 gat. (w Polsce około 1000)

·         długość ciała 0,1 – 10 cm

·         skrzydła – przednie węższe od tylnych i mocniej zeskleretyzowane, w spoczynku daszkowato złożone, tylne mogą być zmienione w przezmianki, liczne formy bezskrzydłe

·         głowa – hipognatyczna

·         narządy gębowe – kłująco- ssące (kłujka 2 –3 członowa)

·         czułki –  (2 - 11  członów)

·         przyoczka 1 - 3

·         nogi tylne czasami skoczne

·         przeobrażenia niezupełne

·         roślinożerne

·         3 nadrodziny (mszyce [ochojnikowate – ochojnik zielony, świerkowiec, przybyszka daglezjowa, obiałka pędówka, mszycowate, bawełnicowate], czerwce [czerwiec bukowiec, czerwiec sosnowy], cykady [pienik wierzbowiec, olchowiec])

NADRODZINA – Amphidodea – mszyce:

·         ilość – około 1500 gat. (w Polsce około 300)

·         długość ciała 1 – 6 mm

·         skrzydła – przednie większe od tylnych, u ♀ skrzydeł brak

·         na odwłoku syfon

·         odchody zwane spadzią

·         występuje przemiana pokoleń – heterogonia – polegająca na kolejnej zmianie pokoleń: dzieworodnych na obupłciowe, żyworodne na jajorodne, i migracje uskrzydlonych osobników ♂

·         pasożyty roślin, niektóre myrmekofilne

NADRODZINA – Coccoidea - czerwce:

·         ilość – około 5000 gat.

·         długość ciała 1 – 7 mm (wyjątkowo do 35 mm)

·         skrzydła – ♂ z jedną parą błoniastych skrzydeł, u ♀ skrzydeł brak (często w postaci tarczek lub pęcherzyków nieruchomych)

·         pierwsze stadium ruchliwe, a późniejsze stadia i ♀ osiadłe

·         ♂ podobne do mszyc nie mają narządów gębowych

·         rozmnażanie partenogenetycznie, żyworodne

RZĄD – Heteroptera – różnostoskrzydłe:

·         ilość – około 40000 gat. (w Polsce około 800)

·         długość ciała 0,1 – 15 cm

·         skrzydła –przednia w 2/3 skórzaste, a w1/3 błoniaste, a druga błoniasta składane płasko na grzbietowej stronie, niekiedy skrzydła zredukowane

·         głowa – prognatyczna, ortognatyczna

·         narządy gębowe – kłująco- ssące (kłujka 3 – 4  członowa)

·         czułki – 4 – 5 członowe

·         oczy – duże,

·         przyoczka 2

·         stopa 1 – 3 członowa

·         tułów z dużą trójkątną tarczką, na zapiersiu gruczoły zapachowe

·         przeobrażenie niezupełne

·         odżywia się pokarmem roślinnym lub zwierzęcym

·         zawadzik leśniczek

RZĄD – Rhaphidides - wielbłądki:

·         ilość – około 100 gat. (w Polsce około 7)

·         długość ciała  1 - 2 cm

·         skrzydła – dwie pary błoniaste, w spoczynku daszkowato składane

·         głowa – prognatyczna, zwężona ku tyłowi, przedtułowie wydłużone wygięte, bardzo ruchliwe

·         narządy gębowe – gryzące

·         czułki –  wieloczłonowy

·         przyoczka 3

·         stopa 5 członowa

·         przeobrażenia zupełne

·         poczwarka typu – wolnego (dwa stadia – 1 nieruchome, 2 ruchliwe)

·         larwa porusza się zarówno do przodu i do tyłu

·         larwa i imago drapieżne (na – jaja, larwy, poczwarki – kózek, smolików, brudnicy)

RZĄD – Coleoptera – chrząszcze, tęgopokrywe:

·         ilość – około 35000 gat. (w Polsce około 8000)

·         długość ciała  0,1 - 15 cm

·         skrzydła – dwie pary, przednie stwardniałe – zwane pokrywami, tylne – błoniaste, niekiedy zredukowane

·         głowa – prognatyczna, ortognatyczna, rzadziej hipognatyczna

·         narządy gębowe – gryzące

·         czułki –  10 – 12 (wiele rodzajów)

·         przyoczka rzadko

·         stopa 2 - 5 członowa, nogi najczęściej bieżne, grzebne i pływne

·         przeobrażenia zupełne, czasami nadprzeobrażenie, jajorodne, obupłciowe, rzadko partenogenetyczne

·         poczwarka typu – wolnego

·         larwa - oligopodialna

·         fitofagi i zoofagi

RZĄD – Lepidoptera – motyle, łuskoskrzydłe:

·         ilość – około 130000 gat. (w Polsce około 3000)

·         długość ciała  0,2 - 15 cm

·         skrzydła – dwie pary błoniastych skrzydeł pokrytych łuskami (wyjątek – przeziernikowate)

·         głowa – ortognatyczna

·         narządy gębowe – ssące, u prymitywnych form gryzące, czasami zredukowane

·         czułki –  wieloczłonowe

·         przyoczka 2

·         stopa 5 członowa

·         przeobrażenia zupełne,

·         poczwarka typu – zamknięta

·         larwa – polipodialna, gąsiennice z dobrze wykształconą głową (z gryzącym aparatem gębowym)

·         gąsiennice – roślinożerne, imago - płynami

RZĄD – Hymenoptera – błonkoskrzydłe:

·         ilość – około 150000 gat. (w Polsce około 10000)

·         długość ciała  0,1 - 5 cm

·         skrzydła – dwie pary - błoniaste

·         głowa – ortognatyczna, rzadziej prognatyczna

·         narządy gębowe – gryzące, i gryząco-liżące

·         czułki – wieloczłonowe

·         przyoczka 3

·         stopa 3 - 5 członowa, nogi bieżne z 1 lub dwoma krętarzami

·         przeobrażenia zupełne

·         poczwarka typu – wolnego

·         larwa - poliopodialna

·         roślinożerne, pasożytnicze, drapieżne – pożyteczne i szkodliwe

PODRZĄD – Symphyta – rośliniarki:

·         narządy gębowe – gryzące

·         odwłok całą szerokością złączony z tułowiem

·         dymorfizm płciowy, ♂ mniejsze z grzebykowatymi czułkami ♀ większe z czułkami nitkowatymi, z wydłużonym pokładełkiem

·         larwa – zwykle roślinożerna, z nogami tułowiowymi i odwłokowymi

·         rodziny (niesnujowate, pilarzowate, bryzguny, boreczniki, trzpiennikowate)

PODRZĄD – Apocrita – stylikówki:

·         narządy gębowe – gryzące-liżące

·         tułów zespolony z odwłokiem stylikiem

·         ♀ - odwłok zakończony pokładełkiem niekiedy przekształconym w żądło połączone z gruczołami jadowymi

·         larwa – zwykle apodialna, pasożytują w innych owadach, rzadziej żyją w galasach lub społecznie

 ...