Kopiowanie zalecone 2009 Hobbit & Leniwiec
Ćwiczenie VIII - Maści
Maści (unguenta, l.poj. unguentum) są postacią leku przeznaczoną do stosowania zewnętrznego na skórę lub błony śluzowe w calu uzyskania działania miejscowego lub ogólnego. Maści mogą zawierać jeden lub kilka substancji leczniczych rozpuszczonych, zawieszonych lub zemulgowanych w obojętnym podłożu. Cały wyżej wymieniony układ winien charakteryzować się odpowiednimi właściwościami plastycznymi (dobrą „rozsmarowywalnością” :)).
Podział farmakologiczny maści (w zależności od zawartości środka leczniczego)
· maści pokrywające czyli epidermalne:
- działają tylko na powierzchnię skóry, nie przenikają do głębszych warstw, spełniają rolę ochronną, np. parafini unguentum
- mogą zawierać środek leczniczy działający miejscowo, podstawą są podłoża węglowodorowe, np.:
« unguentum dermatoli – wykazuje działanie ściągające, wysuszające, antyseptyczne, osłaniające
« unguentum Wilkinsoni – działanie przeciwpasożytnicze
« unguentum undecylenicum – z kwasem undecylenowym - działanie przeciwgrzybiczne
· maści doskórne, endodermalne:
- działają na głębiej leżące warstwy skóry
- podłoża:
« smalec wieprzowy,
« lanolina,
« oleje roślinne
- np. Camphorae unguentum – działanie rozgrzewające na skutek wywołania miejscowego przekrwienia tkanek
· maści diadermalne:
- ogólne maści resorpcyjne
- zawierają środki lecznicze wchłaniające się przez skórę lub błony śluzowe i docierające do układu chłonnego
- są to np. maści z kwasem salicylowym, jodem, jodkami, olejkami eterycznymi, witaminami, hormonami
- stosuje się podłoża emulsyjne
Podział fizykochemiczny:
· maści roztwory:
- maści jednofazowe
- przyrządza się je przez stopienie podłoża i rozpuszczenia w nim na gorąco środka leczniczego, a następnie mieszanie do zastygnięcia
- np. Camphorae unguentum, Cholesteroli unguentum, Olei Jecoris Aselli unguentum (maść tranowa)
· maści zawiesiny:
- dwufazowe
- złożone z podłoża i środka leczniczego w postaci stałej, który nie rozpuszcza się ani w podłożu, ani w wodzie
- ciało stałe należy dokładnie sproszkować, przesiać przez sita i dokładnie wymieszać z niewielką ilością podłoża, a następnie dodać pozostałą częścią podłoża i mieszać do uzyskania jednorodnej masy
- w skład tej grupy wchodzą pasty (pastae, l. poj. pasta):
« zawierają nie mniej niż 25% miałko sproszkowanych substancji stałych, takich jak skrobia pszeniczna (Tritici amylum), tlenek cynku (Zinci oxidum), węglan wapnia, talk (talcum)
« obecność tych substancji powoduje gęstą konsystencję past
« są to maści epidermalne
« podłożem jest najczęściej wazelina
« np.: Zinci oxydi pasta, Zinci salicylatis unguentum (pasta Lassara – maść zawierająca tlenek cynku i kwas salicylowy)
· maści emulsje:
- dwu- lub trójfazowe
- ich główną zaletą jest łatwe przenikanie w głąb skóry; jest to związane z dużą zawartością wody:
- tłuszcze zawieszone w wodzie (wody procentowo jest więcej) oznaczamy symbolem O/W
- woda zawieszona w tłuszczach: W/O
Podstawy maściowe:
· Podłoża mineralne (podłoża węglowodorowe i woski):
° podłoża węglowodorowe:
« wazelina biała i żółta (Vaselinum flavum et album)
- różnią się jedynie stopniem oczyszczenia (biała jest lepiej oczyszczona)
- produkt rafinacji ropy naftowej
- bardzo trwała chemicznie
- nie ulega zepsuciu i nie wchodzi w reakcje z substancjami leczniczymi
- nie wchłania się z powierzchni skóry i błon śluzowych
- posiada ograniczoną ilość wody: 8-15%, dzięki czemu wazelina jako podstawa maściowa utrzymuje lek przez dłuższy czas w kontakcie ze skórą i działa na nią zmiękczająco
- stosowana w maściach epidermalnych
« parafina
- płynna (Parafinum liquidum) – zmiękcza twarde podstawy maściowe
- stała (Parafinum solidum) – utwardza zbyt miękkie podstawy maściowe
« euceryna
- skład: 95 części wazeliny białej, 2 części cholesterolu, 3 części alkoholu etylowego
- wiąże 220-250% wody (porównując masę podłoża do masy wody) wytwarzając emulsję W/O, która szybko się wchłania
- służy do przyrządzania maści endodermalnych i ocznych
° woski:
« wosk pszczeli żółty lub biały (Cera flava et alba)
« wosk ziemny - cerezyna
« stosowany do utwardzania zbyt miękkich podłoży wapniowych
· tłuszcze zwierzęce i roślinne:
° lanolina (Lanolinum)
« występuje w postaci bezwodnej (Lanolinum anhydricum) lub uwodnionej (Lanolinum hydricum)
« otrzymywana przez zmieszanie w stosunku 3:1 wody z tłuszczem z wełny owczej
« wiążę do 120% wody nie tracąc mazistej konsystencji
« zapewnia dobre wchłanianie leku
« wada: może powodować alergie
° smalec wieprzowy (Adeps suillus)
« posiada niską temperaturę topnienia: 35-42°C
« ma małą zdolność wiązania wody: 7-16%
« dobrze przenika w głąb naskórka i skóry ułatwiając wchłanianie substancji leczniczej
« wada: posiada ograniczoną trwałość - szybko jełczeje
° tłuszcze roślinne - rzadziej są stosowane, wymagają wcześniejszego utwardzania
· podłoża beztłuszczowe:
° Unguentum glyceroli
« podłoże hydrożelowe
« skład: częściowo zhydrolizowana skrobia, guma tragakanta, glicerol i woda
« bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
« łatwo zmywalne
« dobrze zmiękcza naskórek przy nadmiernym rogowaceniu
« nadaje się do zastosowania w maściach o działaniu przeciwalergicznym
...
anex78