Benson Robert Hugh- Paradoksy Katolicyzmu.pdf

PARADOKSY KATOLICYZMU

Autor Ks. Robert Hugh Benson

Wydawnictwo ORDO

SPIS TREŚCI

SŁOWO WSTĘPNE 5

WPROWADZENIE I JEZUS CHRYSTUS, BÓG I CZŁOWIEK 7

WPROWADZENIE II KOŚCIÓŁ KATOLICKI, BOSKI I LUDZKI 19

ROZDZIAŁ I POKÓJ I WOJNA 29

ROZDZIAŁ II BOGACTWO I UBÓSTWO 41

ROZDZIAŁ III ŚWIĘTOŚĆ I GRZECH 53

ROZDZIAŁ IV RADOŚĆ I SMUTEK 65

ROZDZIAŁ V MIŁOŚĆ BOGA I MIŁOŚĆ CZŁOWIEKA 77

ROZDZIAŁ VI WIARA I ROZUM 91

ROZDZIAŁ VII WŁADZA I WOLNOŚĆ 105

ROZDZIAŁ VIII WSPÓLNOTOWOŚĆ I INDYWIDUALIZM 117

ROZDZIAŁ IX ŁAGODNOŚĆ I PRZEMOC 127

ROZDZIAŁ X SIEDEM SŁÓW 141

WPROWADZENIE 141

PIERWSZE SŁOWO 144

DRUGIE SŁOWO 148

TRZECIE SŁOWO 154

CZWARTE SŁOWO 159

PIĄTE SŁOWO 163

SZÓSTE SŁOWO 168

SIÓDME SŁOWO 173

ROZDZIAŁ XI ŻYCIE I ŚMIERĆ 179

SŁOWO WSTĘPNE

Niniejsze kazania (zawarte na kolejnych stronach w znacznie skróconej formie)

głoszone były zasadniczo w Anglii, w różnych miejscach i w różnym czasie, częściowo w

Nowym Jorku w okresie Wielkiego Postu 1912 roku, a wreszcie, jako całość, w kościele

San Silvestro in Capite w Rzymie, w Wielkim Poście 1912 roku. Niektóre z idei

przedstawionych w tej książce zostały sformułowane już we wcześniejszym tomie,

zatytułowanym Chrystus w swoim Kościele, a kilka z nich - w medytacjach nad

Siedmioma Słowami 1 , w innej książce, ale w całkowicie odmiennym kontekście. Autor

był zatem zdania, że w niniejszym zestawie rozważań lepiej zaryzykować powtórzenie,

niż chaotyczność. Istnieje nadzieja, że powtórzeń jest stosunkowo niewiele.

1 Chodzi o siedem słów Jezusa na krzyżu.

Wszystkie przypisy, chyba że zaznaczono inaczej, pochodzą od tłumacza.

Wszystkie cytaty z Pisma Świętego oraz innych źródeł literackich zapisano kursywą,

zarówno pojedyncze słowa, jak większe fragmenty.

Ks. Robert Hugh Benson

Hare Street House, Buntingford

Wielkanoc 1913 r.

WPROWADZENIE I JEZUS CHRYSTUS, BÓG I CZŁOWIEK

Ja i ojciec jedno jesteśmy - J10,30.

Ojciec większy jest ode mnie - J14, 28.

Tajemnice Kościoła, jak to niegdyś obwieścił zdumionemu światu pewien

materialistyczny uczony, profesor Huxley, to dziecinna igraszka, w porównaniu z

tajemnicami natury. Oczywiście całkowicie się mylił, istnieje jednak usprawiedliwienie

dla jego błędu. Bowiem, jak sam stwierdza, w owej stworzonej naturze, którą poznał tak

dobrze, odnajdywał wszędzie anomalię za anomalią i paradoks za paradoksem, a o

teologii nie wiedział nic, ponad jej najprostsze i najbardziej oczywiste twierdzenia.

Możemy być zatem pewni - my, którzy rozumiemy, że tajemnice natury leżą mimo

wszystko w ograniczo-

nym kręgu życia stworzonego, podczas gdy tajemnice łaski biegną ku najwyższej

tajemnicy wiecznego życia Boga, które nie zostało stworzone - możemy być pewni, że

jeśli natura jest tajemnicza i paradoksalna, to łaska będzie nieporównanie bardziej

tajemnicza. Dla każdego paradoksu w świecie materii, w której środowisku zamknięte

są nasze ciała, znajdziemy setkę paradoksów w sferze ducha, w której oddychają i

poruszają się nasze duchy - te duchy, które same w sobie, dość paradoksalnie, zmuszone

są pobudzać do działania, podlegając ograniczeniom materii.

Aby zatem odnaleźć te tajemnice, nie musimy szukać daleko, a jedynie w owym

niewielkim odbiciu nadprzyrodzonego, które nazywamy samym sobą, w tej cienkiej nici

doświadczenia, którą zwiemy „życiem duchowym". Jak to się na przykład dzieje, że w

pewnym stanie ducha religia jest lampą dla naszej mrocznej egzystencji, a w innym sta-

nowi jedyny ciemny punkt w świecie przyjemności? Raz jest jedyną rzeczą, która

sprawia, że w ogóle warto żyć, a innym razem staje się jedyną przeszkodą dla naszego

zadowolenia? Jakie są owe smutne i radosne tajemnice życia ludzkiego, wzajemnie

sprzeczne, a jednak (jak w Różańcu) wiodące razem do tych, które są chwalebne?

Zwróćcie się ku męce Pańskiej, która leży u podłoża tych tajemnic

- męce, zwanej miłością - i zobaczcie, czy jest coś bardziej niewytłumaczalnego, niż takie

wyjaśnienie. Czym jest zatem ta męka, która zamienia radość w smutek, a smutek w

radość - jaki jest motyw skłaniający człowieka do utraty życia, które może zachować,

zamieniający gorycz w słodycz i sprawiający, że ostatecznie krzyż staje się niczym

więcej, jak tylko lekkim brzemieniem, motyw, który powoduje, że człowiek odnajduje

swoje centrum poza swym własnym kręgiem, a największą przyjemność sprawia mu

pozbawienie się przyjemności? Co to za moc, która tak często napełnia nas radością;

zanim przystąpimy do pracy, a naszą pracę nagradza ciemnością opuszczenia?

Jeśli zatem nasze życie wewnętrzne jest pełne paradoksów i oczywistych

sprzeczności - a każda dusza, która dokonała jakiegokolwiek postępu, postrzega to w

taki właśnie sposób - powinniśmy w sposób naturalny oczekiwać, że Boskie życie Jezusa

Chrystusa na ziemi, które jest centralnym obiektywnym Światłem Świata odbitym w nas

samych, winno być pełne jeszcze bardziej zdumiewających anomalii. Zbadajmy

przekazy na temat tego życia i zobaczmy, czy tak jest. W tym celu wyobraźmy sobie, że

takiej analizy dokonuje badacz, który nigdy nie poznał tradycji chrześcijańskiej.

Oczywiście rozpoczyna lekturę z założeniem, że to życie jest takie samo, jak inne, a

ten człowiek - taki jak inni ludzie. W miarę jak czyta znajduje mnóstwo potwierdzeń dla

tej teorii. Oto ktoś, zrodzony z niewiasty, głodny i spragniony w czasie drogi,

wzrastający w mądrości. Ktoś, kto pracuje w warsztacie cieśli, raduje się i smuci. Ktoś,

kto ma przyjaciół i wrogów, kogo jeden opuszcza, a inny obraża - kto rzeczywiście

przechodzi przez wszystkie te doświadczenia ludzkiego życia, którym podlega rodzaj

ludzki - ktoś, kto umiera jak inni ludzie i zostaje złożony do grobu. Nawet cuda tego

życia badacz stara się wytłumaczyć wspaniałym człowieczeństwem Jego bohatera.

Można sobie wyobrazić - powiedział jeden taki badacz - jak to się działo, że magia Jego

obecności była tak wielka - magia Jego prostego, a jednak doskonałego człowieczeństwa

- że niewidomi otwierali oczy, aby zobaczyć piękno Jego twarzy, a głusi - uszy, aby Go

słyszeć.

Jednak kiedy ów badacz czyta dalej, zaczyna napotykać problemy. Jeśli ten człowiek

był jedynie człowiekiem, jakkolwiek doskonałym i cudownym, jak to jest, że Jego

świętość wydaje się biec odmiennymi drogami, niż u innych świętych? Inni doskonali

ludzie, kiedy osiągnęli doskonałość, byli najbardziej świadomi niedoskonałości. Inni

święci, kiedy byli bliżej Boga, biadali nad

swoim oddaleniem od Niego. Inni nauczyciele życia duchowego zawsze wskazywali na

coś odległego od nich samych i ich braków wobec odwiecznego prawa, do którego także

dążyli. Jednak u tego człowieka wszystko wydaje się przebiegać na odwrót. On, kiedy

stanął wobec świata, wzywał ludzi, aby Go naśladowali, a nie - jak to czynili inni

przywódcy - aby unikali Jego grzechów. Ten człowiek, zamiast wskazywać naprzód i w

górę, wskazywał siebie samego, jako drogę do Ojca. Daleki od oddawania czci prawdzie,

do której dążył, nazywał siebie samego jej ucieleśnieniem. Zamiast opisywać życie,

którego także miał nadzieję pewnego dnia dostąpić, nakazywał swoim słuchaczom, aby

patrzyli na Niego samego, który był ich życiem. Daleki od ubolewania wobec swych

przyjaciół nad grzechami, z którymi się boryka, rzucał swym wrogom wyzwanie, aby

znaleźli w Nim jakikolwiek grzech. Jest w Nim niezwykła świadomość samego siebie,

która nie ma w sobie nic z „samego siebie", tak jak jest to zwykle rozumiane. W końcu

może się zdarzyć, że nasz badacz podejdzie do Ewangelii z nowym założeniem. Pomyśli,

iż mylił się w swojej interpretacji, że życie takie jak to było w ogóle ludzkie. „Nigdy

jeszcze nikt nie przemawiał tak, jak ten człowiek przemawia 2 ." Powtarza

2 J7,46.

za Ewangelią: „Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne? 3 Poza

wszystkim, w jaki sposób - zadaje sobie pytanie - człowiek mógłby się urodzić bez

ludzkiego ojca, jak powstać z martwych trzeciego dnia?". Albo:

jaki sposób takie cuda można w ogóle odnosić do kogoś, kto nie był kimś więcej, niż

inni ludzie?".

Zaczyna więc raz jeszcze. Oto, mówi sobie, dawna baśń staje się rzeczywistością. Oto

Bóg zstępuje, aby zamieszkać między ludźmi. Oto rozwiązanie wszystkich problemów. I

znowu jest zdumiony. Jak bowiem Bóg może być zmęczony drogą, pracować w

warsztacie i umrzeć na krzyżu? Jak Odwieczne Słowo może milczeć przez trzydzieści

lat? Jak nieskończony może leżeć w żłobie? Jak Źródło życia może podlegać śmierci?

W rozpaczy zwraca się - miotając się od jednej teorii do drugiej - ku słowom samego

Chrystusa i konsternacja pogłębia się z każdym stwierdzeniem. Jeśli Chrystus jest

człowiekiem, jak może mówić: Ja i Ojciec jedno jesteśmy 7 Jeśli Chrystus jest Bogiem, jak

może twierdzić, że Jego Ojciec jest większy od Niego ? Jeśli Chrystus jest człowiekiem, jak

może mówić: Zanim Abraham stał się, Ja jestem 4 ? Jeśli Chrystus jest Bogiem, jak może

nazywać siebie Synem Człowieczym.

3 Mt8, 27.

4 J 8,58.

Zwróćmy się ku duchowemu nauczaniu Jezusa Chrystusa i znowu problem goni

problem, a paradoks - paradoks.

Oto Ten, który przyszedł ukoić ludzki smutek i dać spoczynek znużonemu, Ten, który

oferuje słodkie jarzmo i lekkie brzemię, mówiąc, że nikt nie może być Jego uczniem, jeśli

nie weźmie najcięższego ze swych brzemion i nie podąży za Nim w górę. Oto on, Lekarz

dusz i ciał, który przeszedł dobrze czyniąc 5 , który dał przykład działania w służbie Boga,

mówiąc o cichej bierności Marii, jako o najlepszej części, która nie zostanie jej odebrana.

Oto w jednej chwili odwraca się z blaskiem walki w oczach, nakazując swym

przyjaciołom, którzy nie mają mieczy, aby sprzedali swoje płaszcze i kupili je 6 . A innym

razem nakazuje, aby schowali te miecze do pochew, ponieważ Królestwo Jego nie jest z

tego świata 7 . Oto rozjemca, raz wypowiadający swoje błogosławieństwo dla tych, którzy

czynią pokój, a innym razem wołający, że nie przyszedł przynieść pokoju, ale miecz 8 . Oto

Ten, co nazywa błogosławionym tych, którzy się smucą 9 , nakazując

5 Dz 10,38.

6 Łk 22,36-38.

7 J 18,36.

8 Mt 10,34.

9 Mt 5,4.

swoim uczniom cieszyć się i radować 10 . Czy kiedykolwiek istniał taki paradoks, taka

konsternacja i takie problemy? Wydaje się, że zarówno w Jego osobie, jak i w Jego

nauczaniu nie ma spoczynku ani rozwiązania. Co sądzicie o Mesjaszu? Czyim jest

synem 7 11

Katolickie nauczanie oferuje oczywiście klucz do tych pytań. Jednak jest to klucz,

podobnie jak wszystkie klucze, sam w sobie tak skomplikowany, jak zamki, które jedynie on

może otworzyć. Heretycy jeden po drugim poszukiwali uproszczenia i w ten sposób, jeden

po drugim, dochodzili do pomieszania. Chrystus jest Bogiem, wołali dokeci. Wytnijmy zatem

z Ewangelii wszystko, co mówi o rzeczywistości Jego człowieczeństwa! Bóg nie może

krwawić, ani cierpieć, ani umrzeć. Bóg nie może być zmęczony. Bóg nie może odczuwać

ludzkiego smutku. Chrystus jest człowiekiem, woła współczesny krytyk. Zatem wyrwijmy z

Ewangelii Jego narodzenie z Dziewicy i Jego Zmartwychwstanie! Bowiem jedynie katolik

może przyjąć Ewangelie tak, jak zostały napisane. Tylko człowiek, który wierzy, że Chrystus

jest zarówno Bogiem, jak i człowiekiem, który jest gotów uwierzyć w to i pokłonić

10 Mt5,12.

11 Mt 22,42.

się przed tym paradoksem paradoksów, który nazywamy Wcieleniem, zaakceptować

oślepiającą tajemnicę, że nieskończona i skończona natura zostały zjednoczone w jednej

osobie, że Odwieczny wyraża się w czasie i że Stwórca, który nie został stworzony,

zjednoczył ze sobą Stworzenie - jednym słowem, tylko katolik może sprostać, bez wyjątku,

tajemniczym zjawiskom życia Chrystusa.

Zwróćmy się teraz znowu ku tajemnicom naszego ograniczonego życia i - jak w

dalekiej, widmowej paraleli - zaczynamy rozumieć.

Ponieważ my także, na swoją miarę, mamy podwójną naturę. Albowiem jak rozumna

dusza i ciało jednym są człowiekiem, tak Bóg i człowiek jednym są Chrystusem 12 . Tak, jak

dwie natury Chrystusa - jak Jego doskonała Boskość zjednoczona z Jego doskonałym

człowieczeństwem - tkwią w samym sercu problemów, które prezentuje Jego życie, tak

również nasze podobieństwo z gliną, z której wyszły nasze ciała oraz z Ojcem Duchów,

który tchnął

12 Fragment tzw. atanazjańskiego wyznania wiary, czyli symbolu Quicumque, który był przypisywany św.

Atanazemu (zm. 372), chociaż powstał na Zachodzie już po Pierwszym Soborze Konstantynopolitańskim (381).

Po raz pierwszy przytacza go Cezary z Arles (zm. 542), ale historycy datują to wyznanie wiary na okres

pomiędzy 450 a 500 rokiem i przypisują go szkole leryńskiej. Wyznanie wiary Quicumque przyjmowane jest w

Kościele rzymskokatolickim, a także wśród anglikanów - przyp. red.

w nas żyjące dusze, tłumaczy sprzeczności naszego własnego doświadczenia.

Gdybyśmy byli tylko bezrozumnymi zwierzętami, moglibyśmy być tak szczęśliwi jak

zwierzęta. Gdybyśmy byli jedynie bezcielesnymi duchami, które wpatrują się w Boga,

radość aniołów byłaby naszym udziałem. Jednak jeśli przyjmiemy każdą z tych prawd, jakby

to była jedyna prawda, z pewnością popełnimy błąd. Jeśli żyjemy jak zwierzęta, nie możemy

zatopić się w ich zadowoleniu, ponieważ nie pozwoli nam na to nasza nieśmiertelna

cząstka. Jeśli zaniedbujemy albo kwestionujemy słuszne żądania ciała,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: